do ministra zdrowia
w sprawie klasyfikacji zawodu: technik dentystyczny jako zawodu medycznego wykonywanego w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
Zgłaszający: Stanisław Tomczyszyn
Data wpływu: 07-02-2024
Zielona Góra, 7.02.2024 r.
Szanowna Pani Ministro,
przez wiele lat swojej pracy na rzecz naszego społeczeństwa, prowadziłem obserwacje, związane z możliwościami poprawy życia naszych obywateli. Szczególnie bliskim mi tematem jest kwestia warunków pracy i zdolności wykonywania powierzonych zawodów. W związku z powyższym zwracam uwagę na sytuację pracowników w zawodzie "technik dentystyczny”, który nie określa pracowników jako zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Ta sytuacja powoduje szereg nieprawidłowości dla choćby odpowiedniego zakwalifikowania techników dentystycznych w ramach wysokości wynagrodzenia, środków i świadczeń prozdrowotnych dla prowadzonych czynności zawodowych, jak również kwalifikacji dotyczących ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dla wskazanych pracowników.
Technik dentystyczny zajmuje się technikami dentystycznymi stosowanymi w m.in. protetyce, implantoprotetyce, ortodoncji, traumatologii szczękowej. Zawód ten jest kwalifikowany jako zawód medyczny oraz nieprawidłowo określany jako „pomocniczy zawód medyczny”.
W swojej pracy technicy mają stały kontakt z wieloma przyrządami, które wymagają wiedzy i specjalnego przygotowania, niemożliwego do nabycia bez określonego wykształcenia oraz doświadczenia. Wykorzystywane są m.in. łyżki wyciskowe, silniki protetyczne, polerki, obcinarki, piaskarki, polimeryzatory, palniki, piece do wygrzewania modeli i wypalania ceramiki, jak również sprężarki powietrza, frezarki, prasy czy odlewnie.
Miejscem pracy technika dentystycznego jest pracownia protetyczna i/lub laboratorium, gdzie występuje stałe narażenie na działanie fal dźwiękowych, przy wykorzystywaniu silników protetycznych, ponadto praca wykonywana jest przy wysokich temperaturach i bardzo silnym zapyleniu, a to tylko część czynników wpływających na pracę technika dentystycznego. Przebywa on, w ciągu swojej pracy, dzień w dzień w tym samym ograniczonym pomieszczeniu, gdzie stopień kontaktu z ciałami obcymi jest bardzo wysoki.
Sam zazwyczaj nie pracuje z klientami, jednak wykorzystując w wykonywaniu zleceń odlewy, zazwyczaj gipsowe, ma stałą styczność z gromadzącym się również materiałem biologicznym klientów.
Podsumowując, praca technika dentystycznego jest obciążona wieloma czynnikami narażającymi zdrowie, a nawet życie pracownika. Jednymi z głównych zagrożeń są:
- działanie czynników chemicznych, które mogą działać drażniąco i alergizująco, np. środki chemiczne stosowane do wykonywania prac protetycznych,
- przeciążenia układu kostno-stawowego spowodowane wymuszoną pozycją ciała podczas długotrwałej pracy w laboratorium, gabinecie protetycznym lub przy komputerze, takie jak dolegliwości kręgosłupa i pleców, wady postawy,
- nadwyrężenie mięśni, stawów barkowych, łokci oraz uporczywe przykurcze palców, cieśni nadgarstka,
- zagrożenia biologiczne, tj. zakażenie florą bakteryjna pacjenta,
- obciążenie układu oddechowego (może być przyczyną przewlekłego kaszlu, duszności) spowodowane pyłem i mikrodrganiami wywołanymi podczas obróbki uzupełnień protetycznych, aparatów ortodontycznych, szyn i epitez twarzy,
- obciążenia nerwowo-psychiczne spowodowane pracą pod presją czasu, takie jak: stres, nerwica, depresja, wypalenie zawodowe.
Wnoszę o podjęcie inicjatywy ustawodawczej w celu wyodrębnienia ustawy zawodowej o zawodzie technika dentystycznego. Tę tematykę podejmowało już Polskie Towarzystwo Techników Dentystycznych, które 25 lipca 2023 r. złożyło petycję nr 2/7/2023 do ówczesnego ministra zdrowia Pana Adama Niedzielskiego. Petycja stanowczo wskazywała na potrzebę zidentyfikowania zawodu technika dentystycznego w nowej normie ustawodawczej, szczegółowo wyróżniającej zasady wykonywania zawodu, w tym klasyfikacji jako zawodu zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.
Ponadto należy zwrócić uwagę na aspekt nieprawidłowego naliczania wypłat świadczeń rentowo-emerytalnych dla osób wykonujących zawód technika dentystycznego. W świetle prawa dopiero minimum 15 lat pracy w szczególnych warunkach daje prawo do rekompensaty przy wyliczeniu wysokości emerytury. Niestety ze względu na błędną klasyfikację tegoż zawodu oraz brak szczegółowych przepisów regulujących pracę techników, Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmawia wypłaty świadczeń dla osób pracujących stale w warunkach szczególnych, dodatkowo odmawiając prawa do rekompensaty.
Zgodnie z wyrokiem sygn. akt VIII U 2005/17 odwołanie od decyzji ZUS Oddział w Z. - ZUS odmówił poszkodowanej prawa do rekompensaty, chociaż ubezpieczona przez kilkanaście lat zatrudniona była w pracowni stomatologicznej na stanowisku technika dentystycznego. Pokrzywdzona w drodze sądowej odwołała się od decyzji ZUS, w związku z wykonywaniem zawodu narażonego na działanie czynników szkodliwych, którymi są czynniki wskazane w pierwszej części interpelacji oraz występującymi przy pracy technika dentystycznego materiałami w pracowni protetycznej, tutaj przede wszystkim:
- gips,
- wosk sztuczny składający się ze związków parafinowych, masy akrylowej,
- materiał termoplastyczny szelak,
- pumeks,
- stal niklowa, bądź kobaltowa i masy osłaniające na bazie krzemianów (stosowane do wytwarzania protez, stałych mostów, koron).
P Praca technika dentystycznego w pracowni stomatologicznej, wymieniona jest w wykazie A, dział XII, poz. 6 listy stanowiącej załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43, ze zm.).
W toku postępowania pokrzywdzona przedstawiła przebieg swojej pracy w zawodzie technika dentystycznego z narażaniem na działanie wielu czynników zewnętrznych, w tym narażających stan zdrowia poszkodowanej. W ocenie sądu pracę realizowaną na stanowisku technika dentystycznego, należy zaliczyć do pracy, o jakiej mowa w obejmującym chemię, dziale IV, wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43, ze zm.). Tam pod pozycją 17 wymieniono: produkcję i przetwórstwo żywic i tworzyw sztucznych oraz produkcje surowców, półproduktów i środków pomocniczych stosowanych do ich produkcji i przetwórstwa, produkcje wosków i woskoli.
Co więcej, podobny wyrok zasądził Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 24 marca 2016 r. (sygn. akt III AUa 975/15), „istotę zagadnienia stanowi szkodliwość dla zdrowia pracownika, wynikająca z warunków pracy, charakterystycznych nie tylko dla branży, w ramach której funkcjonował jego pracodawca, ale również do której należała jego wyodrębniona jednostka organizacyjna, w jakiej świadczył on pracę”. Sąd Apelacyjny w Katowicach w uzasadnieniu ww. wyroku podkreślił, że „pomimo, że formalnie ubezpieczona zatrudniona była w spornym okresie w służbie zdrowia, to jej miejsce pracy stanowiła wydzielona w ZOZ w M. (...) Protetyki Stomatologicznej, która z uwagi na specyfikę swej działalności winna być zaliczona do branży chemicznej. Wykonujący w niej obowiązki technicy dentystyczni nie mieli bowiem w ogóle kontaktu z pacjentami, nie współpracowali bezpośrednio ze stomatologami, lecz zajmowali się stricte produkcją i przetwórstwem tworzyw sztucznych, tj. wytwarzaniem protez zębowych z akrylu” (LEX nr 2044303).
Stanowisko sądu rozpoznającego niniejszą sprawę potwierdza również wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 6 marca 2013 r. (sygn. akt III AUa 1243/12), w którym stwierdzono, że „zarządzenie resortowe Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 lipca 1983 r. za pracę w warunkach szczególnych uznaje pracę technika dentystycznego jako pracę w przemyśle chemicznym. (...) Zatem, skoro wykonywana przez wnioskodawczynię w spornym okresie praca na stanowisku technik dentystyczny figuruje w wykazie prac zaliczanych do wykonywanych w szczególnych warunkach, to należało H. C. zaliczyć do okresu pracy w szczególnych warunkach sporny okres zatrudnienia w ZOZ w S.”
W związku z powyższym proszę o udzielenie odpowiedzi na poniższe pytania:
1. Dlaczego, powołując się na wskazane przykłady, osoby wykonujące zawód technika dentystycznego zostały pozbawione prawa do kwalifikacji jako zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze?
2. Dlaczego technicy dentystyczni muszą walczyć o swoje prawa w drogach sądowych? Skoro wyroki są od lat orzekane na korzyść techników, dlaczego nie powstała ustawa normalizująca przepisy dla zawodu „technik dentystyczny”?
3. Dlaczego, biorąc pod uwagę warunki pracy techników dentystycznych, nie zostali oni zakwalifikowani jako pracownicy branży chemicznej, tylko branży medycznej, skoro nie mają styczności z klientem, a swoją pracę wykonują na zlecenie, np. dentysty?
Apeluję o weryfikację przepisów odnoszących się do klasyfikacji zawodu „technik dentystyczny” jako zawodu medycznego i sklasyfikowanie go jako zawód zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, zaliczony również do branży chemicznej. Tym samym pracownicy wykonujący zawód technika dentystycznego będą mogli skorzystać z zasłużonych świadczeń, które już dawno powinny zostać im udostępnione.
Z poważaniem
Stanisław Tomczyszyn
Poseł na Sejm RP