do ministra rozwoju i technologii
w sprawie działań podejmowanych przez zarząd przymusowy spółki Novatek Green Energy sp. z o.o. ustanowiony na mocy decyzji ministra rozwoju i technologii z dnia 7 października 2022 r.
Zgłaszający: Artur Daniel Gierada
Data wpływu: 13-12-2023
Kielce, 13 grudnia 2023 r.
Szanowny Panie Ministrze,
11 grudnia br. otrzymałem pismo z prośbą o podjęcie interwencji poselskiej w sprawie działań podejmowanych przez zarząd przymusowy spółki Novatek Green Energy sp. z o.o. ustanowiony na mocy decyzji ministra rozwoju i technologii z dnia 7 października 2022 r. Przekazane informacje budzą szereg wątpliwości co do sposobu wykonywania obowiązków przez zarządcę przymusowego oraz intencji tegoż organu wobec spółki w zakresie rozporządzenia jej majątkiem.
W związku z powyższym – z uwagi na ważny interes społeczny i gospodarczy – przekazuję Panu treść pisma skierowanego do mnie przez Zarząd spółki pracowniczej Geleo sp. z o.o.
Decyzją ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 25 kwietnia 2022 r. (znak: DPP-TPZ-0272-10/2022(4), dalej: „decyzja”, spółka Novatek Green Energy sp. z o.o. (dalej jako „NGE”), prowadząca obrót gazem LPG i LNG, została wpisana na listę osób i podmiotów, o której mowa w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 13 kwietnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego (dalej jako „ustawa sankcyjna”). Na mocy wspomnianej decyzji wobec NGE zastosowano m.in. zamrożenie środków finansowych i zasobów gospodarczych w rozumieniu rozporządzenia nr 269/2014 z dnia 17 marca 2014 r. w sprawie środków ograniczających w odniesieniu do działań podważających integralność terytorialną, suwerenność i niezależność Ukrainy lub im zagrażających (Dz. Urz. UE L 78 z 17.03.2014) będących własnością, pozostających w posiadaniu, pozostających w faktycznym władaniu lub pod kontrolą NGE, oraz ustanowiono zakaz udostępniania NGE lub na jej rzecz bezpośrednio lub pośrednio jakichkolwiek środków finansowych lub zasobów gospodarczych w rozumieniu tego rozporządzenia.
Z uwagi na zakres i stopień dolegliwości środków ograniczających, wynikających z decyzji, pracownicy NGE z dnia na dzień zostali postawieni w niezwykle trudnej sytuacji, w szczególności odnośnie do utrzymania zatrudnienia, otrzymywania wynagrodzenia i innych świadczeń pozapłacowych. Wielu z nich ma rodziny, kredyty bądź inne zobowiązania, których realizacja stanęła pod poważnym znakiem zapytania, gdy późnym wieczorem 25 kwietnia decyzja została ogłoszona w Biuletynie Informacji Publicznej MSWiA, a 26.04.2022 r. weszła w życie. Wskutek wydania decyzji poszkodowani zostali nie tylko pracownicy NGE, ale również jej klienci, kontrahenci, podwykonawcy oraz partnerzy biznesowi, dla których w wielu przypadkach NGE była głównym partnerem i zarazem źródłem dochodu. Jak wielokrotnie podkreślał to polski rząd z premierem Morawieckim na czele, sankcje na Rosję wymagają poświęcenia, aby mogły być skuteczne. Otwarte pozostaje pytanie, dlaczego zdecydowano się poświęcić polskich pracowników i ich rodziny w imię prowadzonej polityki, choć istniały instrumenty, które mogły temu zapobiec.
Staraniem Zarządu NGE oraz dzięki dobrej sytuacji finansowej, w jakiej NGE znajdowało się na dzień objęcia sankcjami, pracownicy NGE, do początku października 2022 roku, otrzymywali należne im od pracodawcy wynagrodzenie wraz z innymi świadczeniami w oparciu o sukcesywnie wydawane na wnioski Zarządu NGE decyzje szefa KAS o zwolnieniu środków finansowych na ten cel.
Decyzją ministra rozwoju i technologii z 7 października 2022 r., znak: DNP VII.4120.3.2022, przedłużoną co do okresu obowiązywania decyzją z dn. 28 marca 2023 r. oraz 22 września 2023 r. (dalej łącznie jako „decyzja MRiT”), wobec NGE ustanowiony został tymczasowy zarząd przymusowy w rozumieniu art. 6a ust. 1 i 2 ustawy sankcyjnej. Jako osobę wykonującą zarząd wyznaczono Karola Macieja Szymańskiego (dalej jako „zarządca przymusowy”). Zarządem przymusowym objęte zostały wszelkie aktywa NGE, szczegółowo określone w treści decyzji MRiT (de facto całe przedsiębiorstwo). Wprowadzenie zarządu przymusowego było efektem lipcowej nowelizacji ustawy sankcyjnej, którego celem było m.in. utrzymanie miejsc pracy w podmiotach, wobec których takich zarząd byłby ustanowiony. Na marginesie wskazać należy, że Pan Karol Maciej Szymański, a więc osoba wykonująca zarząd przymusowy, jest partnerem zarządzającym w kancelarii prawnej RKKW - KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy Radcowie Prawni i Adwokaci spółka komandytowa, powiązanym z mec. Radosławem Kwaśnickim, który został ustanowiony zarządcą przymusowym na prawach udziałowych Gazprom w spółce Europol Gaz oraz na prawach udziałowych trzech spółek rosyjskich będących współwłaścicielami Grupy Azoty. Mec. Radosław Kwaśnicki do 2019 r. zasiadał w Radzie Nadzorczej Orlenu, był współtwórcą zmian Kodeksu spółek handlowych w zakresie zmian dotyczących odpowiedzialności zarządów spółek akcyjnych i spółek z o.o. (tzw. lex Obajtek). Kancaleria RKKW przygotowywała również jedną z opinii prawnych na zlecenie prezesa Rady Ministrów odnośnie do możliwości polecenia Poczcie Polskiej SA organizacji tzw. wyborów kopertowych, która została następnie podważona przez wojewódzki sąd administracyjny. Natomiast samo ustanowienie zarządcy przymusowego w NGE nastąpiło w oderwaniu od jakiegokolwiek transparentnego procesu (np. konkursu), nie są znane ani tryb, ani kryteria, jakimi kierował się minister rozwoju, wyznaczając ww. zarządców przymusowych.
Zgodnie z treścią ustawy sankcyjnej zadaniem zarządcy przymusowego jest m.in. zapewnienie ciągłości działalności NGE, zarządzanie przedsiębiorstwem NGE oraz zapobieganie naruszaniu przez NGE nałożonych środków ograniczających do czasu zbycia całości środków finansowych, funduszy lub zasobów gospodarczych objętych zarządem. Co za tym idzie, zasadniczym celem ustanowienia zarządu przymusowego dla NGE jest zbycie całości jego majątku.
W dniu 3 kwietnia 2023 r. na stronie internetowej NGE opublikowane zostało zaproszenie do udziału w postępowaniu dotyczącym sprzedaży wybranych aktywów spółki NGE, co stanowi naruszenie zasady określonej w art. 6a ust. 23 ustawy sankcyjnej ustanawiającej prymat sprzedaży przedsiębiorstwa objętego zarządem jako całości, chyba że nie jest to możliwe – w takiej sytuacji sprzedażą winna być objęta zorganizowana część przedsiębiorstwa.
Art. 6a ust. 26 ustawy sankcyjnej przyznał prawo pierwszeństwa w nabyciu przedsiębiorstwa objętego zarządem albo zorganizowanej części tego przedsiębiorstwa tzw. spółce pracowniczej, przez którą należy rozumieć spółkę z udziałem ponad połowy pracowników podmiotu, wobec którego ustanowiono zarząd przymusowy.
Pracownicy NGE, w obawie o swoje miejsca pracy, postanowili skorzystać z przyznanego im przez ustawodawcę prawa i w dniu 13 kwietnia 2023 roku zawarli umowę spółki Geleo sp. z o.o. z siedzibą w Krakowie (dalej: Geleo), tym samym powołali do życia spółką pracowniczą w rozumieniu ustawy sankcyjnej. Już następnego dnia, tj. 14 kwietnia 2023 roku, Geleo zgłosiło się do udziału w rozpoczętym przez zarządcę przymusowego procesie sprzedaży, wyraźnie podkreślając, że wolą Geleo jest skorzystanie z przysługującego jej prawa pierwszeństwa i nabycie całości przedsiębiorstwa NGE w celu ochrony miejsc pracy wszystkich pracowników NGE i odtworzenia działalności prowadzonej niegdyś przez NGE, w pełnej zgodności z przepisami sankcyjnymi zarówno UE, jak i Polski.
Należy podkreślić, że na żadnym z etapów prowadzonego przez zarządcę przymusowego postępowania nie zagwarantowano Geleo możliwości realizacji jej praw. Sam proces prowadzony jest na niezwykle nietransparentnych zasadach wg arbitralnych kryteriów zarządcy przymusowego, o których nie poinformowano uczestników procesu. Zarządca przymusowy wskazał jedynie, ze sprzedaż całości lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa jest możliwa bez żadnego uzasadnienia. Z informacji posiadanych przez Geleo wynika, że część podmiotów, jaka zgłosiła się do procesu sprzedaży aktywów, została z niego wykluczona bez podania żadnego powodu (choć były to firmy o dużej renomie i doświadczeniu na rynku). Natomiast udział w finalnym etapie procesu zapewniono wyłącznie spółkom Skarbu Państwa – m.in. Polskiej Spółce Gazownictwa sp. z o.o. i Grupie Orlen.
Przez wzgląd na uniemożliwienie Geleo realizacji prawa pierwszeństwa i nabycia przedsiębiorstwa NGE, jak również realne zagrożenie utraty miejsc pracy przez pracowników NGE w dniu 4 października 2023 r. Geleo nabyła od dotychczasowego jedynego udziałowca spółki Novatek Green Energy sp. z o.o., tj. Novatek Gas & Power GmbH całość posiadanych udziałów w NGE, wskutek czego stała się jedynym udziałowcem NGE. Dotychczasowy właściciel, najprawdopodobniej przez wzgląd na przedłużający się i nietransparentny proces sprzedaży aktywów oraz brak jakichkolwiek perspektyw na uzyskanie realnego odszkodowania, jak również wznowienia działalności gospodarczej w Polsce podjął decyzję o przeniesieniu własności udziałów na spółkę pracowniczą. W konsekwencji zerwane zostały wszelkie powiązania kapitałowe, które stanowiły przesłankę do umieszczenia NGE na liście sankcyjnej. W dalszej kolejności Geleo złożyło wnioski do ministra spraw wewnętrznych i administracji o wykreślenie NGE z listy sankcyjnej, powołując się m.in. na upadek przesłanek stanowiących podstawę objęcia NGE sankcjami, jak również na fakt, że w zbliżonych stanach faktycznych (sprzedaż udziałów lub akcji podmiotu objętego sankcjami) minister SWiA wydawał decyzje o wykreśleniu podmiotu z listy sankcyjnej. Równocześnie złożono do ministra rozwoju i technologii wniosek o uchylenie decyzji o ustanowieniu wobec NGE zarządu tymczasowego z uwagi na przytoczone wyżej okoliczności.
Od momentu złożenia przez Geleo ww. wniosków upłynęły już ponad dwa miesiące, mimo to nie wydano w sprawie żadnych decyzji (MRiT w żaden sposób nie ustosunkowało się do wniosku Geleo). Co więcej, zarządca przymusowy kwestionuje skuteczność zawarcia przez Geleo umowy zbycia udziałów, bezzasadnie uzurpując sobie prawo do wydawania zgody na taką transakcję, mimo iż udziały NGE nie zostały objęte zarządem, a więc wyłączone są spod jego kompetencji.
Sam sposób zarządzania przez zarządcę przedsiębiorstwem NGE również budzi zastrzeżenia i wątpliwości. Według informacji podawanych na stronie Ministerstwa Rozwoju i Technologii decyzja szefa MRiT umożliwiła też przywrócenie przez firmę pełnej obsługi klientów oraz dała możliwość przyłączenia do sieci odbiorców, którzy mieli wydane warunki techniczne lub zawarte umowy przyłączeniowe, a ze względu na sytuację ich inwestycje przyłączeniowe nie mogły być kontynuowane. Faktem jest jednak, że na zlecenie zarządcy NGE realizuje ww. przyłącza, jednakże pełna obsługa klientów nie została nigdy przywrócona. Kolejną kwestią budzącą poważne obawy pracowników jest ilość i wysokość wydatków czynionych przez zarządcę przymusowego ze środków finansowych NGE. Jedynie w okresie ostatnich 6 miesięcy zarządca wydał na usługi związane z prowadzonym procesem sprzedaży, w tym usługi prawne, kwotę rzędu ok. 13 mln złotych! Co więcej, zarządca przymusowy nigdy nie przedstawił pracownikom jakiegokolwiek planu na przyszłość, nie złożył żadnych deklaracji i nie wyjaśnił, jakie są jego prawdziwe cele. Zarządca nie wznowił też działalności NGE, co było jednym z jego podstawowych zadań, a komunikaty rządowe w tym zakresie są niezgodne z prawdą. Do dnia sporządzenia niniejszego pisma nawiązał relację z maksymalnie 10 pracownikami NGE (na ponad 120), co dobrze ilustruje jego podejście do problemów pracowników i jego kontaktów z nimi. Zarządca regularnie wypłaca pracownikom wynagrodzenie, jednak czyni to wyłącznie z uwagi na fakt, że NGE dysponuje odpowiednimi zasobami finansowymi, gdyż spółka ta de facto od 1,5 roku nie osiąga żadnych przychodów.
Geleo, wśród licznych działań podejmowanych w celu ochrony swoich praw, zwróciło się do Ministerstwa Rozwoju i Technologii z wnioskiem o udostępnienie informacji publicznej, w którym zadała pytania m.in. o kryteria doboru osoby zarządcy, czy do pełnienia tej funkcji zgłosili się inni kandydaci, a jeżeli tak, to z jakich względów inne kandydatury zostały odrzucone. W odpowiedzi ministerstwo poinformowało jedynie, że nie było innych kandydatów, nie udzielając Geleo żadnych informacji o kryteriach doboru.
W tym samym wniosku o udostępnienie informacji publicznej Geleo zwróciło się z zapytaniem, w jaki sposób ministrestwo sprawuje kontrolę nad działaniami zarządcy przymusowego, czy zarządca przymusowy składa ministrowi RiT raporty ze swoich działań, w szczególności z czynionych wydatków. W odpowiedzi ministerstwo przywołało jedynie stosowne przepisy ustawy sankcyjnej wskazującej na kompetencje kontrolne ministra właściwego ds. gospodarki i zaniechało udzielania jakichkolwiek informacji ponad brzmienie ustawy.
W ocenie Geleo zarówno czynności podejmowane przez zarządcę, jak i zwłoka ministra spraw wewnętrznych i administracji oraz MRiT w rozpatrzeniu wniosku Geleo o wykreślenie NGE z listy sankcyjnej i uchyleniu zarządu przymusowego działają na szkodę pracowników NGE. Majątek NGE ulega ciągłemu uszczupleniu z uwagi na rażąco wysokie i nieuzasadnione wydatki czynione przez zarządcę przymusowego, a dobro i bezpieczeństwo ekonomiczne pracowników jest w dalszym ciągu zagrożone z uwagi na kontynuowanie przez zarządcę przymusowego procesu sprzedaży aktywów NGE, który prowadzony jest z wykluczeniem Geleo.
Jako Geleo, a zarazem pracownicy NGE, nie kwestionujemy w żaden sposób celu ustawy sankcyjnej. W świetle aktualnej sytuacji geopolitycznej należy uznać, że ten akt legislacyjny był potrzebny. Natomiast późniejsze działania polskiego rządu, których wyrazem są decyzje sankcyjne, które nie były poprzedzone jakimikolwiek analizami co do skutków, jakie wywołają np. dla pracowników firm objętych sankcjami, są trudne do zrozumienia. Odrębną kwestią jest, że decyzje te są również niespójne (np. w przypadku firmy Cryogas, która również zajmuje się obrotem gazem i została umieszczona na liście sankcyjnej rok po umieszczeniu na niej NGE, zdecydowano się wyłącznie na zamrożenie środków finansowych tej firmy, aby nie paraliżować jej działalności, co miało miejsce w przypadku NGE), a kryteria i tryb ustanawiania zarządu przymusowego – niejasne i arbitralne. Sam zarząd przymusowy pozbawiony jest jakiekolwiek kontroli i nadzoru, a poprzez fakt, że przepisy ustawy znacząco ograniczają jego odpowiedzialność odszkodowawczą i karną, istnieje realne ryzyko poważnych nieprawidłowości. Dodatkowe wątpliwości powoduje fakt powiązań osób sprawujących funkcje zarządców z przedstawicielami rządu i spółkami Skarbu Państwa.
Odnosząc się do treści niniejszego pisma proszę Pana Ministra o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:
1. Czy podejmie Pan czynności związane z audytem działalności zarządcy przymusowego?
2. Czy do czasu zakończenia ewentualnej kontroli ministerstwa w zakresie działań podejmowanych przez zarządcę przymusowego nie wydaje się Panu zasadne odwołanie obecnego zarządcy przymusowego, by uspokoić nastroje pracownicze i zapobiec niekontrolowanemu zbyciu udziałów NGE bądź majątku spółki?
3. Czy w świetle przepisów prawa spółka pracownicza Geleo ma pierwszeństwo w zakupie NGE?
4. Czy podejmie Pan działania mające na celu sfinalizowanie transakcji, co – po wykreśleniu NGE z listy sankcyjnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji – umożliwi spółce Geleo wznowienie działalności operacyjnej oraz dalszy rozwój?
Mając na uwadze powyższe argumenty, interpelacja jest w pełni uzasadniona.
Z wyrazami szacunku
Artur Gierada
Poseł na Sejm RP