do ministra kultury i dziedzictwa narodowego
w sprawie programu pn. "Budowa ogólnokrajowej sieci bibliotecznej poprzez zintegrowany system zarządzania zasobami bibliotek" i zakupu przez Bibliotekę Narodową systemu Alma
Zgłaszający: Klaudia Jachira, Franciszek Sterczewski, Małgorzata Tracz
Data wpływu: 02-05-2024
Warszawa, 29 kwietnia 2024 r.
Szanowny Panie Ministrze,
w związku z realizowanym od października 2016 roku we współpracy z Biblioteką Narodową programem ministerstwa pn. „Budowa ogólnokrajowej sieci bibliotecznej poprzez zintegrowany system zarządzania zasobami bibliotek” i zakupem przez Bibliotekę Narodową systemu Alma w ramach projektu „e-usługa OMNIS”, na który przeznaczone zostały środki budżetowe w wysokości 63 milionów złotych – pragnę zwrócić uwagę na prawdopodobne wystąpienie nadużyć i niegospodarności środkami publicznymi.
W 2018 roku Biblioteka Narodowa zawarła umowę na zakup systemu Alma.
Biblioteka Narodowa we wrześniu 2019 roku zakończyła projekt „e-usługa OMNIS” współfinansowany w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i budżetu państwa. Wartość projektu wynosiła 39 016 380,34 zł, w tym 32 994 173,68 stanowił wkład funduszy europejskich. W jego wyniku udostępniono kilka e-usług skierowanych do różnych grup odbiorców. Projekt był realizowany od października 2016 roku w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa w osi priorytetowej II „E-administracja i otwarty rząd”, działanie 2.1 „Wysoka dostępność i jakość e-usług publicznych”.
Zakup przedmiotowego systemu informatycznego nastąpił bez trybu przetargowego, który poniekąd zaszyto w Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa 2.0. na lata 2021–2025.
Zgodnie z ustawą o bibliotekach z 1997 r. ogólnokrajową sieć biblioteczną tworzą biblioteki publiczne. Biblioteki te zobligowane są do współdziałania w zakresie podstawowych funkcji (gromadzenia, opracowania, przechowywania i udostępniania zbiorów), a także tworzenia i dystrybucji informacji, kooperacji w zakresie działalności naukowej, dokształcania pracowników, wreszcie wymiany materiałów bibliotecznych.
Konsorcjum firm Instytut Informatyki Gospodarczej sp. z o.o. (I2G) oraz Inwebit sp. z o.o. realizowało prace w ramach jednej z e-usług: Zintegrowana wyszukiwarka OMNIS.
Szczególne wątpliwości w kontekście działań podjętych przez ministerstwo w latach 2016–2023 budzi zakup systemu Alma, który nastąpił nietransparentnie i wbrew zasadom konkurencyjności.
Na dodatkową wzmiankę zasługuje fakt, że wcześniej funkcjonujący system NUKAT tworzył centralny katalog ponad kilkuset bibliotek w ramach realizacji idei ogólnokrajowej sieci bibliotecznej. Pomimo jego istnienia i wykorzystywania Biblioteka Narodowa zdecydowała o zakupie całkiem nowego systemu informatycznego.
Wątpliwa geneza wyboru tegoż systemu informatycznego wiąże się również z ogłoszonym konkursem na wdrożenie systemu Alma i przystąpienie do wspólnego katalogu Biblioteki Narodowej, który został skierowany do bibliotek publicznych tylko z trzech województw przed wyborami (łódzkiego, świętokrzyskiego i lubelskiego). Wszystkie wnioski z tych województw zostały rozpoznane pozytywnie, w przeciwieństwie do innych ośrodków. Wdrożenie systemu Alma i akces do wspólnego katalogu wiązał się z finansowaniem przez Bibliotekę Narodową i ministerstwo opłat abonamentowych za korzystanie z systemu w chmurze, tj. bez kosztów infrastruktury własnej (serwerów i serwisu informatycznego).
Jedynie na marginesie warto wtrącić uwagę, że ww. województwa były bastionami wyborczymi partii Prawo i Sprawiedliwość.
Szczegółowy opis i ocena projektu budowania ogólnokrajowej sieci bibliotecznej zostały wyrażone w publikacjach „Przeglądu Bibliotecznego” (...).
Biorąc pod uwagę powyższe, zwracam się z prośbą o udzielenie odpowiedzi na następujące pytanie:
Czy działania aprobowane przez byłego ministra Glińskiego i kierownictwo Biblioteki Narodowej w ramach projektu e-usługa OMNIS, w tym nabycie systemu informatycznego Alma, odbyły się zgodnie z prawem, zasadami celowości, oszczędności, efektywności, terminowości i gospodarności środkami publicznymi?
Z poważaniem
Klaudia Jachira