do ministra klimatu i środowiska
w sprawie nielegalnych składowisk odpadów
Zgłaszający: Łukasz Ściebiorowski
Data wpływu: 16-05-2024
Temat i fakt nielegalnego składowania odpadów, zwłaszcza tych niebezpiecznych, od wielu lat elektryzuje opinię publiczną i mieszkańców wielu miejscowości w Polsce. Zwłaszcza w ostatnich kilku latach problem ten narastał i poprzedni rząd nie podjął skutecznych działań, aby temu przeciwdziałać.
W Siemianowicach Śląskich w dzielnicy Michałkowice, przy ul. Wyzwolenia, 10 maja wybuchł pożar nielegalnego składowiska odpadów. Jego powierzchnia objęła całe składowisko – ok. 6 tys. metrów kwadratowych. Kłęby czarnego dymu były widoczne z wielu kilometrów. Heroiczna postawa służb ratunkowych pozwoliła ugasić pożar, jednak jego konsekwencje mają wpływ na stan przyrody nie tylko w najbliższym otoczeniu, ale również w całym regionie. Zanieczyszczone zostały cieki wodne. W wyniku pożaru i akcji ratowniczej substancje gaśnicze oraz wypłukane chemikalia ze składowiska trafiły do pobliskiego Rowu Michałkowickiego, który wpada do rzeki Brynica, a ta łączy się poprzez Przemszę z Wisłą.
Pożar ten nie był oczywiście jedyny w ostatnim czasie. Podobne przypadki w różnej skali odnotowywane są w całym kraju. W każdej niemal części Polski zlokalizowane są nielegalne składowiska odpadów (chemikalia, opony, materiały poprodukcyjne, budowlane itp.), które stanowią realne zagrożenie dla środowiska i zdrowia mieszkańców. Stanowią również bardzo duży problem dla lokalnych samorządów. Nawet jeśli ustalony jest właściciel terenu, na którym składowane są takie odpady, czy też podmiot, który je tam zdeponował, brakuje skutecznych narzędzi do wyegzekwowania ich usunięcia. Zadanie to spada właśnie na lokalne samorządy, dla których stanowi to bardzo duże obciążenie finansowe, często ponad możliwości budżetowe.
Przykładem niech będzie tu nielegalne składowisko odpadów w Piekarach Śląskich przy ul. Konarskiego 2, gdzie od kilku lat składowanych jest blisko 300 pojemników zawierających różne, niewiadomego pochodzenia ciecze. Konsekwentnymi działaniami miasto Piekary Śląskie doprowadziło do tego, że winny poniósł karę. Od stycznia 2023 r. prezes spółki, na której terenie składowane są pojemniki z odpadami niebezpiecznymi, odbywa karę więzienia. Uprawomocniła się także decyzja dotycząca usunięcia tych odpadów przez właściciela, który jednak nie podjął w tej kwestii żadnych czynności. Miasto i mieszkańcy dalej pozostali z problemem. Mauzery z niebezpiecznymi odpadami wciąż zalegają na wspomnianym terenie. Koszt zastępczej utylizacji na koszt miasta to blisko 3 mln, który byłby olbrzymim wyzwaniem finansowym, nie wspominając o rezygnacji z innych ważnych i obligatoryjnych zadań samorządu.
Rys historyczny powyższej sprawy składowania niebezpiecznych odpadów przy ul. Konarskiego 2 w Piekarach Śląskich:
Po uzyskaniu informacji na temat odpadów zdeponowanych przy ul. Konarskiego 2 w Piekarach Śląskich tutejszy organ przeprowadził stosowne postępowanie administracyjne. Decyzją z dnia 4.10.2017 r. prezydent miasta Piekary Śląskie nakazał spółce CLIF sp. z o.o. usunięcie odpadów zdeponowanych na terenie przy ul. Konarskiego 2 w Piekarach Śląskich (około 250 mauzerów z substancjami niebezpiecznymi). Decyzją z dnia 7.03.2018 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze uchyliło w całości powyższą decyzję oraz przekazało sprawę do ponownego rozpatrzenia. Następnie tutejszy organ wszczął postępowanie w sprawie usunięcia przedmiotowych odpadów wobec właściciela nieruchomości, na której je zdeponowano, tj. spółki Servis Area sp. z o.o., wydano decyzję nr 70 z dnia 24.06.2019 r. nakazującą usunięcie odpadów. Od ww. decyzji strona wniosła odwołanie, a Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Katowicach ją uchyliło i przekazało sprawę do ponownego rozpatrzenia. W wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy decyzją nr 139 z dnia 23.10.2020 r. prezydent miasta Piekary Śląskie nakazał spółce Servis Area sp. z o.o. usunięcie przedmiotowych odpadów. W wyniku wniesionego odwołania od ww. decyzji Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Katowicach w dniu 6.04.2021 r. uchyliło decyzję organu I instancji oraz przekazało sprawę do ponownego rozpatrzenia. W dniu 28.09.2021 r. prezydent miasta Piekary Śląskie decyzją nr 93 nakazał spółce Servis Area sp. z o.o. usunięcie odpadów zdeponowanych przy ul. Konarskiego 2 w Piekarach Śląskich. Ze względu na fakt, iż strona nie wniosła odwołania od ww. decyzji, pismem z dnia 24.02.2022 r. tutejszy organ zwrócił się do spółki Servis Area sp. z o.o. z zapytaniem, czy podjęte zostały jakiekolwiek działania mające na celu usunięcie przedmiotowych odpadów. W dniu 17.05.2022 r. zawiadomiono stronę o uchybieniu w okresie obowiązywania stanu epidemii terminu na wniesienie odwołania od decyzji prezydenta miasta Piekary Śląskie nr 93 oraz wyznaczono termin 30 dni na złożenie takiego odwołania. Mimo powyższego, strona nie wniosła odwołania.
W dniu 30 czerwca 2022 r. zapadł wyrok Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach, który uznał Piotra P. za winnego popełnienia czynów, o które został oskarżony (m.in. składowanie odpadów wbrew przepisom i w sposób zagrażający życiu i zdrowiu człowieka), wymierzył wobec niego karę dwóch lat pozbawienia wolności oraz zasądził wobec oskarżonego kwotę 50 000 zł na rzecz WIOŚ w Katowicach oraz grzywnę. Zgodnie z uzyskaną informacją oskarżony wniósł apelację od wyroku do Sądu Okręgowego w Gliwicach. Na skutek apelacji Sąd Okręgowy w Gliwicach zmienił zaskarżony wyrok, podwyższając karę pozbawienia wolności do 3 lat. Aktualnie spółka nie posiada organu upoważnionego do jej reprezentowania, ponadto w KRS nie ma informacji na temat siedziby spółki. Konieczne jest zatem ustanowienie kuratora, który będzie reprezentował spółkę w dalszych czynnościach. Powyższe ogranicza możliwości gminy w zakresie podjęcia działań zmierzających do zastosowania art. 26a ustawy o odpadach. Niezależnie od przedstawionych uwarunkowań wstępny koszt utylizacji odpadów, który musiałaby ponieść gmina, wynosi blisko 3 mln zł. Ograniczenia budżetowe nie pozwalają na wydatkowanie takich środków. Bez środków pomocowych ze strony budżetu państwa miasto, tak jak i wiele innych gmin w Polsce, nie będzie w stanie uporać się z tego typu problemami.
W związku w powyższym proszę o udzielenie informacji:
1. Ile zlokalizowanych składowisk niebezpiecznych odpadów znajduje się na terenie Polski?
2. Jakie działania i rozwiązania planuje podjąć Ministerstwo Klimatu i Środowiska, aby ograniczyć lub wręcz wyeliminować tworzenie nielegalnych składowisk odpadów, a także ich podpalanie?
3. Czy jest rozważana rekomendacja do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji dotycząca oddelegowania wyspecjalizowanej komórki w Policji i prokuraturze do walki z nielegalnym składowaniem odpadów, jak i mafią śmieciową?
4. Czy będą przeznaczone środki finansowe, które w pełni pokryją koszty likwidacji nielegalnych składowisk odpadów?
5. Czy jest rozważane wzmocnienie organów Inspekcji Ochrony Środowiska (kadrowo i poprzez instrumenty prawne) w celu sprawniejszego działania służb w kierunku egzekwowania przepisów dotyczących ochrony przyrody i środowiska?