10. kadencja, 10. posiedzenie, 1. dzień (24-04-2024)
5. i 6. punkt porządku dziennego:
5. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (druk nr 253).
6. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę o Trybunale Konstytucyjnym (druk nr 254).Poseł Bogdan Andrzej Zdrojewski:
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Mam przyjemność zreferować, oczywiście bardzo króciutko, projekt ustawy wprowadzającej tę pierwszą ustawę. W pewnym sensie oczywiście one stanowią komplet, ale od razu powiem, że ta druga ustawa jest bardziej skomplikowana, bardziej złożona, zawiera wiele elementów, które mają charakter niuansowy, jest też łatwiejsza do interpretacji krytycznych, ale jest niezbędna. Jest niezbędna do tego, aby tę pierwszą ustawę ewentualnie móc wprowadzić.
Celem projektu ustawy, jak wiemy, jest likwidacja stanu dysfunkcjonalności systemu kontroli konstytucyjności prawa. Takie jest to zadanie, główne wyzwanie. Jak to zrobić, przedstawiono w tym pierwszym projekcie, jak to ma wyglądać, przedstawiono w tym pierwszym projekcie, ale jak wprowadzić, patrząc na sytuację, jaką mamy dzisiaj, to jest zadanie tej drugiej ustawy. Tak jak powiedziałem, ona jest dużo bardziej złożona, dużo bardziej skomplikowana, zawiera rozmaite niuanse, które podlegają rozmaitym interpretacjom, w tym także krytycznym.
Projekt ustawy, ten wprowadzający, przede wszystkim ma za zadanie, po pierwsze, określić termin wejścia w życie projektowanej ustawy - to jest najprostsze, reguluje zagadnienia przejściowe i dostosowujące do tej ustawy, to jest art. 7 i art. 15 - to także nie jest bardzo skomplikowane. Potem mamy skutki, które są kluczowe dla projektu, i uchylenie wcześniejszych rozwiązań prawnych dotyczących tego tematu. Następnie przewiduje się oczywiście także zmiany w obowiązujących przepisach, będące systemową konsekwencją uchwalenia projektowanej ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. I tu mamy te konsekwencje, które są rozległe, bardzo złożone, skomplikowane, tak jak powiedziałem - niełatwe.
Jeżeli chodzi o to, na co szczególnie powinna być zwrócona uwaga, to są to przede wszystkim przepisy przejściowe, które nie tylko dostosowują projekt ustawy, ale także w myśl których nieważne są wyroki TK wydane w składzie orzekającym, w którym zasiadała osoba powołana na stanowisko sędziego z naruszeniem ustawy oraz wyroków wydanych w grudniu 2015 r. i - co jeszcze dodam - osoby powołane na jej miejsce. Skutkuje to tą domniemaną - co podkreślam - nieważnością niewywołującą skutków określonych w art. 190 ust. 1 i ust. 3 konstytucji. To jest bardzo ważna, kluczowa rzecz i tak jak powiedziałem - najtrudniejsza. Od razu dodam też, że projektodawca nie rozciąga wszystkich skutków nieważności orzeczeń TK na sferę stosowania prawa. Mówi o tym m.in. art. 7 ust. 4 projektu ustawy. Wprowadza się tam bowiem bardzo istotne zastrzeżenie, że orzeczenia sądowe i wszystkie te ostateczne decyzje administracyjne, prawomocne w chwili wejścia w życie projektu ustawy, ale wydane w sprawach indywidualnych na podstawie stanu prawnego ukształtowanego takim wyrokiem, pozostają w mocy.
Analogicznie projekt ustawy klasyfikuje postanowienia TK wydane w sprawach dotyczących sporów kompetencyjnych, na co chcę zwrócić uwagę. O tym mówi art. 7 ust. 2 tego projektu. Stwierdza się w nim, że postanowienia w sprawach rozstrzygania sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi organami państwa, wydane w składzie orzekającym, w którym zasiadała osoba powołana na to stanowisko z naruszeniem ustawy o TK, a także osoby powołane na jej miejsce, są nieważne i nie wywołują skutków prawnych. To rozróżnienie jest niezwykle istotne i na to chciałem zwrócić uwagę.
Nie chcę wprowadzać państwa we wszystkie niuanse, bo jest ich niezwykle dużo, ale powiem jeszcze o jednym elemencie. Odmiennie projektodawca, czyli wnioskodawcy, traktuje te postanowienia TK, które są wydane w tzw. kwestiach formalnych i zostały podjęte w nieprawidłowym składzie orzekającym w rozumieniu przyjętym w projekcie ustawy. Przypominam, że w myśl art. 8 ust. 1 projektu ustawy wydane na posiedzeniu niejawnym postanowienia o umorzeniu postępowania na skutek np. cofnięcia wniosku, skargi konstytucyjnej, także pytania prawnego, jeśli wydane orzeczenie jest niedopuszczalne albo zbędne, jeżeli zaskarżony akt normatywny utracił moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia bądź w przypadku np. zakończenia kadencji Sejmu i Senatu i objęcia wniosku grupy posłów lub senatorów zasadą dyskontynuacji pracy parlamentu pozostają w mocy.
Jeżeli chodzi o inne rozstrzygnięcia, to wymienię je tak, jak wymieniono je w ustawie, w tym uzasadnieniu. Projekt zawiera więc także przepisy organizacyjno-techniczne, w których jest mowa m.in. o rozstrzygnięciach intertemporalnych odnośnie do czynów dyscyplinarnych sędziów TK i kar dyscyplinarnych, wskazaniu sędziego TK o najdłuższym stażu pracy jako wykonującego obowiązki prezesa, zainicjowaniu procedury wyboru prezesa i wiceprezesa TK, likwidacji Kancelarii TK, Biura Służby Prawnej i innych sprawach technicznych, ale kluczowo ważnych z punktu widzenia stosowania prawa.
Wiem, że pozostali reprezentanci wnioskodawców przedstawią inne elementy składające się na ten projekt. My, krótko mówiąc, rekomendujemy przejście do kolejnych prac nad tym projektem jako element niezbędny do wprowadzenia tej pierwszej ustawy, którą referowała koleżanka, pani Gasiuk-Pihowicz. Dziękuję bardzo. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia