10. kadencja, 10. posiedzenie, 1. dzień (24-04-2024)
5. i 6. punkt porządku dziennego:
5. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (druk nr 253).
6. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę o Trybunale Konstytucyjnym (druk nr 254).Poseł Patryk Jaskulski:
Dziękuję bardzo.
Szanowna Pani Marszałek! Szanowny Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Proszę sobie wyobrazić pewien obraz. Jest budynek, są pracownicy, jest budżet - w sumie ten budżet, wiecie, taki nawet niemały był, bo w 2022 r. jeden wyrok Trybunału Konstytucyjnego kosztował polskiego podatnika aż 3 mln zł - i na końcu są sędziowie, są wyroki. Ale... Czy pomimo tych namacalnych dowodów Trybunał Konstytucyjny w ogóle istnieje? Czy kogoś jeszcze obchodzą jego wyroki? Powiecie mi, że to niemożliwe, aby nie istniał. A ja powiem wam, że nawet to jest możliwe po 8 latach rządów Zjednoczonej Prawicy. Po tych latach rządów populistów pozostaje pytanie, co pozostało z instytucji, która miała stać na straży polskiej demokracji, na straży zgodności prawa z aktem najwyższego rzędu - z konstytucją.
Dziś trybunał jest polityczną wydmuszką. A ponad 60% Polaków, według badania CBOS, wskazuje, że widzi uzależnienie tej instytucji od tylko jednej partii - od Prawa i Sprawiedliwości. Nocne zaprzysięganie sędziów dublerów, odmowa publikacji jego wyroków, to wszystko sprawiło, że Trybunał Konstytucyjny w praktyce nie istnieje. Jego wyroki nie mają należytej im mocy. Bo czy mogą mieć moc wyroki, które wydają sędziowie powołani niezgodnie z prawem, pod osłoną nocy czy świeżo wyrwani z sejmowych ław, jak Pawłowicz i Piotrowski, którzy orzekali w sprawach, w których chwilę wcześniej sami głosowali tu, na tej sali sejmowej? Nie, nie mogą. Bo to zaprzeczenie praworządności i niezawisłości sędziowskiej. Potwierdza to Sąd Najwyższy. Potwierdził to sam Trybunał Konstytucyjny, zanim go przejęło Prawo i Sprawiedliwość, a tych niekorzystnych wyroków wbrew prawu nie opublikowano. Potwierdzają to też wyroki międzynarodowych sądów. Potwierdza to Europejski Trybunał Praw Człowieka, eksperci z zakresie prawa, naukowcy i praktycy, konstytucjonaliści i sędziowie.
Tak naprawdę do wyroku, który wyprowadził miliony kobiet na ulice w 2022 r., mało kto interesował się w Polsce Trybunałem Konstytucyjnym - do dnia wyroku, w którym organ mający stać na straży prawa samozwańczo zmienił jego treść i zaostrzył prawo aborcyjne w Polsce, powodując piekło kobiet. Historia nauczycielką życia. PiS tego dnia paradoksalnie czegoś nas, Polaków, nauczył. Rządami bezprawia uświadomił Polakom, że prawo jest ważne, a niezależny i niezawisły Trybunał Konstytucyjny jest tym bezpiecznikiem, który gwarantuje stabilność prawa.
Na czego straży stoi dziś Trybunał Konstytucyjny? Jeżeli tylko jednej partii, to jest to zaprzeczenie demokracji, zaprzeczenie celu, dla którego został ustanowiony. Taki oto ponury obraz upolitycznionego Trybunału Konstytucyjnego widzimy dzisiaj bardzo jaskrawo i wyraźnie.
Jak naprawić ten stan rzeczy? Odpowiedzi na to pytanie znajdziemy w prezentowanych projektach ustaw. To pierwsze i niezbędne kroki w długim procesie przywracania fundamentów demokratycznego państwa prawa. To pierwsze kroki w odbudowie zaufania społecznego do tej jakże ważnej instytucji. Celem projektowanej ustawy jest likwidacja stanu dysfunkcyjności systemu kontroli konstytucyjności prawa poprzez przywrócenie właściwego miejsca i rangi trybunału w demokratycznym systemie organów państwowych. Ten cel osiągniemy, uchwalając dwie ustawy: nową ustawę o Trybunale Konstytucyjnym i ustawę organizacyjno-techniczną wprowadzającą ustawę o Trybunale Konstytucyjnym, której treść stanowią przepisy dostosowujące trybunał w jego obecnym kształcie do potrzeb nowej ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.
Co zmieni ta ustawa? Pierwszą grupę przepisów stanowią regulacje dostosowujące. Wprowadzają one zmiany w tych ustawach, które zostały znowelizowane ustawami z 2016 r. wprowadzającymi ustawę o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym oraz ustawę o statusie sędziów Trybunału Konstytucyjnego. Co ważne, tą ustawą przywracamy status pracowników Trybunału Konstytucyjnego jako urzędników państwowych. Przywracamy też uchylony w 2016 r. obowiązek informowania o prowadzeniu działalności gospodarczej przez współmałżonka prezesa Trybunału Konstytucyjnego - pełna transparentność.
Druga grupa proponowanych przepisów to regulacje uchylające. Ustawa uchyli dotychczas obowiązujące, niezgodne z porządkiem konstytucyjnym praworządnego państwa ustawy kształtujące aktualny status Trybunału Konstytucyjnego. Intencją wnioskodawcy wyrażoną w art. 7 projektu jest unieważnienie orzeczeń wydanych przez Trybunał Konstytucyjny z udziałem osób nieuprawnionych do zasiadania w tym organie. Wybór do składu Trybunału Konstytucyjnego tych osób, a następnie przyjęcie od nich ślubowania przez prezydenta Rzeczypospolitej stanowiły początek kryzysu konstytucyjnego. W efekcie w Trybunale Konstytucyjnym zasiadły i orzekały trzy osoby niemające uprawnień do bycia sędziami Trybunału Konstytucyjnego. Musimy też przywrócić trybunałowi jego właściwe struktury. Trzeba zgodnie z zasadą legalizmu wybrać prezesa i wiceprezesa trybunału, bowiem od 2022 r. prezesem trybunału samozwańczo tytułuje się objawienie towarzyskie szefa byłej rządowej partii. Przecież do dziś mimo zapewnień i obietnic w komisji sprawiedliwości pani prezes nie przekazała, nie udostępniła opinii publicznej uchwały zgromadzenia ogólnego sędziów potwierdzającej jej wybór na kolejną kadencję.
Niniejszy projekt poparło 48 ogólnopolskich organizacji społecznych i zawodowych, w tym Stowarzyszenie Prokuratorów Lex Super Omnia, Stowarzyszenie Sędziów Polskich Iustitia i Stowarzyszenie Sędziów Themis, oraz kilkadziesiąt innych organizacji działających na rzecz demokracji. To olbrzymi mandat społeczny, ważny drogowskaz dla nas wszystkich.
Ta ustawa to niezbędny krok do przywrócenia autorytetu trybunału, niezbędny krok do przywrócenia w Polsce praworządności i rządów prawa. Dlatego apeluję do sumienia każdego, kto ma w sercu demokrację, aby poparł ten projekt. Przywróćmy trybunałowi jego rangę i znaczenie. Przywróćmy trybunałowi jego rolę. Dziękuję bardzo. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia