10. kadencja, 10. posiedzenie, 1. dzień (24-04-2024)
5. i 6. punkt porządku dziennego:
5. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (druk nr 253).
6. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę o Trybunale Konstytucyjnym (druk nr 254).Poseł Mirosław Adam Orliński:
Szanowna Pani Marszałek! Szanowni Państwo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskie Stronnictwo Ludowe - Trzecia Droga pragnę przedstawić stanowisko odnośnie do tego projektu ustawy, tak naprawdę dwóch projektów ze sobą połączonych, projektu niezbędnego, o czym tutaj wszyscy z tej mównicy mówimy, do naprawy sytuacji dotyczącej funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego.
To tak naprawdę początek prac nad reformą Trybunału Konstytucyjnego, przywróceniem jego znaczenia i rangi. To początek prac, które obiecaliśmy wyborcom. Z wyborcami rozmawialiśmy o przywróceniu praworządności, o tym, żeby polskie prawo rzeczywiście opierało się na fundamentach, żeby kontrola prawa w Trybunale Konstytucyjnym także była adekwatna do przepisów wynikających z konstytucji, z poszczególnych ustaw. To obiecaliśmy naszym wyborcom.
Sejm rozpoczyna prace nad projektami ustaw reformujących Trybunał Konstytucyjny. Projekty te są wynikiem prac ekspertów, co tutaj padało także dzisiaj, prawników, ale także, co jest w uzasadnieniu, konsultacji społecznych. Nastąpiło przedstawienie tego projektu i zapoznanie się z nim przez ponad kilkadziesiąt, ponad 40 organizacji pozarządowych, wypracowanie pewnych wspólnych stanowisk. Przepisy wprowadzające ustawę o Trybunale Konstytucyjnym są kluczowe. Regulują w swoich zapisach wszystkie najważniejsze elementy. Chcemy sprawić, aby Trybunał Konstytucyjny, który w naszym mniemaniu utracił zdolność do realizacji konstytucyjnych funkcji i zadań...
Przede wszystkim w obecnym składzie Trybunału Konstytucyjnego zasiadają osoby nieuprawnione do orzekania, ponieważ ich wybór do Trybunału Konstytucyjnego nastąpił z naruszeniem konstytucji. To potwierdzają także wyroki, nie tylko wyrok trybunału z 2015 r., ale także Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Podporządkowanie trybunału, o którym mówimy, tylko i wyłącznie interesom politycznym na zapotrzebowanie wtedy rządzącego obozu, nastąpiło w sposób wręcz polityczny. Doprowadziło to do utraty przez ten organ zdolności do realizacji konstytucyjnych funkcji, do realizacji konstytucyjnych zasad, wynikającej z konstytucji zasady demokratycznego państwa prawnego, realizacji tej zasady jako fundamentu właśnie praworządności. W aktualnym składzie personalnym organ ten nie tylko nie realizuje standardu niezależności, ale ponadto nie spełnia wymogu bezstronności w orzekaniu w konkretnych sprawach, o czym mówiliśmy i co także regulują przepisy wprowadzające.
Wybór sędziów na stanowiska już obsadzone, totalny chaos prawny, funkcjonujący obecnie w Polsce system kontroli konstytucyjności prawa nie spełniały podstawowych zasad demokratycznego standardu niezależności trybunału, podziału władz, niezawisłości jego sędziów. Trybunał powinien być strażnikiem właśnie konstytucyjnych zasad państwa demokratycznego. Trwający kryzys systemu kontroli konstytucyjności prawa przekładał się na szersze zjawisko kryzysu praworządności w Rzeczypospolitej, z czego wszyscy doskonale zdajemy sobie sprawę.
Kluczowe jest przywrócenie prawidłowego funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego jako rzeczywistego, efektywnego strażnika wartości konstytucyjnych. Celem tych projektów, tego projektu poselskiego jest likwidacja stanu dysfunkcjonalności kontroli konstytucyjności prawa przez przywrócenie także rangi Trybunału Konstytucyjnego właśnie w demokratycznym systemie organów państwowych. Celem ustawy, tych przepisów wprowadzających, jest odpolitycznienie trybunału, który przestał pełnić swoją konstytucyjną rolę, wybór kandydatów przez szersze gremia i niezajmowanie przez kandydatów stanowisk politycznych, co w obecnym składzie także pozostaje elementem, który budzi wiele emocji politycznych - również wśród prawników, wśród ekspertów jest to bardzo mocno podnoszone - wycofanie z Trybunału Konstytucyjnego trzech sędziów dublerów, zmiana statusu pracowników trybunału jako urzędników państwowych, zmiany organizacyjne, zmiany w funkcjonowaniu Trybunału Konstytucyjnego. Podstawowym celem projektu wprowadzającego ustawę jest też wprowadzenie w życie projektowanej ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, co ma nastąpić 30 dni od dnia ogłoszenia ustawy wprowadzającej. W jego poszczególnych artykułach proponuje się dokonanie zmian w odpowiednich ustawach - o wykonywaniu mandatu posła i senatora, partiach politycznych, ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne oraz o pracownikach sądów i prokuratury.
Szanowni Państwo! Trybunał Konstytucyjny to nie aparat polityczny, o czym tutaj dzisiaj mówimy, który ma być zależny od polityków, lecz to polski sąd konstytucyjny. Z tego musimy sobie zdać sprawę. To polski sąd konstytucyjny jako organ władzy sądowniczej, niezależnej, gdzie sędziowie są niezawiśli, jako organ odrębny, co wynika z naszej konstytucji, który ma decydować niezależnie i ma decydować o tym, co tak naprawdę w takim ogólnym znaczeniu jest prawem, a co tym prawem nie jest. Jego fundamentalnym zadaniem jest sądowa kontrola konstytucyjności prawa. Jest fundamentem w tworzeniu demokratycznego państwa prawnego. Dziękuję. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia