11. kadencja, 11. posiedzenie, 1. dzień (08-05-2024)
8. punkt porządku dziennego:
Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka - ˝Aktywny rodzic˝ (druk nr 319).
Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Aleksandra Gajewska:
Szanowna Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! Polityka prorodzinna. Jakże można mieć do niej różne podejście. Można, jak poprzedni rząd, używać rodziny do robienia polityki, a można używać polityki do wspierania rodziny. I taki właśnie jest program, który mamy zaszczyt państwu dzisiaj prezentować.
Program ˝Aktywny rodzic˝ ma wszystko to, co powinno charakteryzować dobry i kompleksowy system wspierania rodzin. To, po pierwsze, zaufanie, pełna elastyczność i zawierzenie mądrości polskich rodziców, po drugie, inwestycja w ich aktywność i spełnienie osobistych ambicji, po trzecie, rozsądne powiązanie pożytku społecznego i gospodarczego. I co przede wszystkim dla nas najważniejsze, to program, który wzmacnia tak ważne dla nas w ostatnim czasie poczucie bezpieczeństwa w wymiarze połączenia naszych obowiązków rodzinnych z naszymi ambicjami zawodowymi, ale przede wszystkim zapewnienia bezpieczeństwa rozwoju naszych dzieci.
Nikogo nie trzeba przekonywać, przed jakimi wyzwaniami staje Polska w obliczu głębokich zmian demograficznych. Wszyscy zdajemy sobie sprawę również z tego, że obecna sytuacja jest bardzo trudna. Głównym trendem kształtującym obecną sytuację Polski jest bowiem znaczny spadek liczby urodzeń dzieci. Według danych statystycznych Głównego Urzędu Statystycznego w 2023 r. urodziło 272 tys. dzieci, tj. o 33 tys. dzieci mniej niż w roku poprzednim. To stanowi spadek aż o 11%. Spadkowi ulega także wartość współczynnika dzietności. Dzieje się tak pomimo znaczącego wzrostu nakładów państwa na politykę prorodzinną. Polskie rodziny oczekują rozwiązań dających poczucie bezpieczeństwa, ale nie tylko tego socjalnego - oczekują takich rozwiązań, które szybko reagują na zmiany, które mają miejsce. Młodzi ludzie potrzebują zapewnienia, pewności, że polityka państwa będzie spójna, skuteczna, pozwoli im mieć poczucie stabilizacji, ale przyczyni się do ich rozwoju, która będzie likwidowała bariery, które stają na ich drodze. I ten program te bariery likwiduje. Już nigdy żaden rodzic nie będzie musiał dokonywać wyboru pomiędzy życiem rodzinnym i życiem zawodowym, już zawsze będzie miał tylko wybór - i będzie mógł decydować - pomiędzy trzema filarami świadczeń, które w ramach tego programu proponujemy.
Analizując aktywność zawodową rodziców, można stwierdzić, że wśród ojców widać stały poziom aktywności zawodowej bez względu na liczbę posiadanych dzieci. Inaczej jest w przypadku kobiet. Możemy zauważyć, jak wygląda tendencja spadkowa, jeżeli chodzi o aktywność zawodową kobiet, kiedy wzrasta liczba dzieci. Dlatego chcemy inwestować w kobiety, które chcą powracać na rynek pracy, inwestować w ich poczucie bezpieczeństwa, w to, by wiedziały, że kiedy wracają na rynek pracy, ich dzieci są pod najlepszą opieką. Czyją? To one o tym zadecydują. To one zadecydują, czy w ramach programu wybiorą świadczenie: aktywni rodzicie w pracy i otrzymają 1500 zł na zorganizowanie opieki przez nianię lub osobę bliską w rodzinie, czy zdecydują, że ich dziecko będzie uczęszczało do żłobka, wybiorą świadczenie: aktywnie w żłobku i otrzymają dofinansowanie do 1500 zł, czy ze względu na różne powody, chociażby swoją własną decyzję, będą chciały zostać w domu i opiekować się swoim dzieckiem. Wtedy już na pierwsze, jedyne dziecko będą otrzymywały 500 zł.
Szanowni Państwo! Chcę państwu powiedzieć, że polski rząd będzie wspierał rodziny i obejmie wsparciem wszystkie dzieci w wieku do lat 3. Powtórzę: wszystkie dzieci w wieku do lat 3.
Bardzo często wśród barier wskazywanych przez rodziców, jeśli chodzi o posiadanie potomstwa, Polacy wskazują również brak instytucji opieki dostępnej nie tylko terytorialnie, lecz także finansowo. Pani ministra wspomniała o ponad 1 tys. gmin, w których nie ma opieki wczesnodziecięcej - ani prywatnej, ani publicznej, w którą chcemy inwestować nie tylko przez program ˝Aktywny rodzic˝, lecz także przez program ˝Aktywny maluch˝, w ramach którego inwestujemy i zmieniamy warunki, by powstawało jak najwięcej miejsc, w których jest w dostępna opieka żłobkowa w przystępnych cenach.
Wybór spośród świadczeń jest bardzo prosty. To rodzice w sposób intuicyjny, na stronie internetowej, będą wybierali, z którego świadczenia chcą skorzystać i będą składali wniosek. Program trwa 2 lata. Wiemy, że sytuacja zawodowa może się zmienić, że może się zmienić sytuacja życiowa konkretnej rodziny, dlatego rodzice będą mieli możliwość dokonania zmiany wyboru i zdecydowania, że na konkretne dziecko będą pobierać inne świadczenie. Zasada jest taka, że na jedno dziecko w danym miesiącu kalendarzowym pobiera się jedno świadczenie. Natomiast jeśli rodzice mają kilkoro dzieci, to w ramach programu na każde dziecko będą mogli pobierać inne świadczenie. To do rodziców należy decyzja, z którego świadczenia będą korzystać. Oczywiście, nieodzownym elementem, jeśli chodzi o aktywizację zawodową rodziców dzieci w tzw. wieku żłobkowym, jest zwiększenie liczby instytucji, które opiekę żłobkową będą zapewniały.
Powiedziałam już o tym, co będziemy robić. Mówiłam o programie ˝Aktywny maluch˝. Pani ministra mówiła o likwidacji białych plam na mapie. Mogę zadeklarować, że zrobimy wszystko, by do końca tej kadencji w każdej gminie powstała instytucja opieki. Czy to będzie żłobek, czy klub dziecięcy, czy dzienny opiekun... Będziemy dążyli do tego, aby każde dziecko miało jakościową opiekę. Właśnie o jakości opieki chciałam powiedzieć. Dołożymy wszelkich starań w ramach programu ˝Aktywny rodzic˝, by jakość i standardy opieki były jasno wyznaczone, byśmy mogli tę jakość opieki monitorować i by każdy rodzic, niezależnie gdzie mieszka, miał przekonanie, że jego dziecko jest pod najlepszą opieką wykwalifikowanych opiekunek, które są godnie wynagradzane. Perspektywa, z której patrzymy na rozwój instytucji opieki nad małymi dziećmi... Chodzi tu o dostępność, przystępność i jakość.
Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! Tak jak zapisaliśmy w ustawie, chcemy, aby program ˝Aktywny rodzic˝ zaczął obowiązywać jeszcze w tym roku - od 1 października. Bardzo państwa proszę o konstruktywne prace nad tym projektem ustawy i ponadpartyjne poparcie dla niego. Bardzo serdecznie dziękuję. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia