11. kadencja, 11. posiedzenie, 3. dzień (15-05-2024)

17. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (druki nr 342 i 374).

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Maciej Duszczyk:

    Szanowna Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! Dziękuję za wszystkie pytania i uwagi. Odniosę się do tego, co jest bezpośrednio w gestii Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Były pytania dotyczące kwestii systemu zdrowotnego oraz kwestie dotyczące edukacji. Na to, jak pani marszałek pozwoli, odpowiedzą pozostałe osoby, którym bardzo dziękuję za współpracę przy tej ustawie, bo to jest bardzo trudna ustawa. Wiele resortów musiało naprawdę bardzo się sprężyć, żebyśmy w odpowiednim czasie to zrobili, za co już teraz bym państwu bardzo chciał podziękować.

    Jeżeli chodzi o kwestię, poprawkę, którą zgłaszał pan poseł Szefernaker, to my ją potraktowaliśmy absolutnie bardzo poważnie. Zastanawiam się, w jaki sposób możemy do niej podejść pozytywnie, żeby rzeczywiście wprowadzić dodatkowe rozwiązania, które pozwoliłyby nam jeszcze bardziej uszczelnić ten system. Jak państwo posłowie wiecie, jednym z elementów tej ustawy jest to, żebyśmy uszczelnili system, żeby te kwestie, które były wykorzystywane, czy to przez Polaków czy przez Ukraińców... Nie chciałbym dzielić, że wykorzystywała tylko jedna strona, a Polacy nie, bo to odbywało się bardzo często również w drugą stronę, mieliśmy też takie sytuacje, w których np. uchodźcom wojennym z Ukrainy odbierano paszporty po to, żeby nie mogli się wyrejestrować z różnych miejsc.

    Mieliśmy trudne sytuacje. Rzeczywiście też po stronie ukraińskiej. Ktoś mieszka w Ukrainie, pobiera świadczenia w Polsce. Cała ta zasada, cała ta ustawa w dużej części przepisów zakłada właśnie te rozwiązania. Każdy dodatkowy sensowny element, który pozwala nam dodatkowo uszczelnić ten system, należy wziąć pod uwagę. Dlatego też absolutnie wzięliśmy to pod uwagę.

    Natomiast w związku z tym, że ustawa jest czasowa, ona jest do końca września 2025 r., po sprawdzeniu mówiliśmy... My jesteśmy oczywiście w stanie bardzo szybko ten system informatyczny postawić, tak żeby on badał System Pobyt z systemem ZUS-owskim, natomiast koszt tej nakładki oraz jego bardzo krótki okres powoduje to, że po prostu ten wydatek wydaje nam się wyższy niż wydatek oszczędnościowy wynikający z tego, że i tak uszczelnimy system. A więc tutaj z budżetu państwa byśmy ponieśli dodatkowe koszty, a prawdopodobnie, z bardzo dużym prawdopodobieństwem, oszczędności z tego byłyby dużo mniejsze.

    W ramach bardzo szczegółowego zajęcia się tą kwestią wymyśliliśmy system, który będziemy chcieli wprowadzić w najbliższych miesiącach w taki sposób, żeby odpowiedzieć nie tylko na wyzwanie, które pan poseł zidentyfikował, ale również na wyzwanie związane ze wszystkimi cudzoziemcami, którzy pobierają świadczenia w Polsce. Otóż dzisiaj jest tak, że w sytuacji gdy obywatel Ukrainy wyjeżdża z Polski do Ukrainy, po 30 dniach przerwy ten system automatycznie zawiadamia system ZUS-owski w taki sposób, że to świadczenie jest wstrzymywane. Natomiast nie dotyczy to innych cudzoziemców. Dlatego zbudujemy system kompleksowy, który pozwoli nam w przypadku każdego cudzoziemca, który pobiera w Polsce świadczenia, wyjeżdżającego do innego państwa natychmiast zawieszać mu te świadczenia. Tutaj rzeczywiście spodziewamy się sporych oszczędności, bo wiemy, że wiele jest zidentyfikowanych takich przypadków.

    Tak że w tym momencie ja nie będę mógł poprzeć tej poprawki. Jeszcze dziś będziemy rozmawiać w komisji sejmowej, ale nie mogę racjonalnie i w pełni odpowiedzialnie poprzeć tej poprawki, zgadzając się z nią kierunkowo. Natomiast z całą pewnością będziemy budować system, który pozwoli nam uszczegółowić te rozwiązania w taki sposób, żebyśmy w jednym rozwiązaniu taką efektywnością ekonomiczną domknęli cały system, jeśli chodzi o pobieranie świadczeń, różnego rodzaju świadczeń socjalnych czy innych świadczeń rodzinnych z naszego systemu.

    Jeśli chodzi o kwestie ograniczenia - o tym też była mowa - tego, w jaki sposób uszczelniamy ten system, to podstawą jest usunięcie z polskiej legislacji przepisów, co do których stwierdziliśmy, że były w pewien sposób wykorzystywane. Dlatego też zdecydowaliśmy się np. na zlikwidowanie art. 13 ustawy. Pozwalał on do tej pory osobom prywatnym, które goszczą uchodźców wojennych z Ukrainy, otrzymywać świadczenia, otrzymywać tzw. refundacje kosztów - 40 zł dziennie. Likwidujemy to, uznając, że ten system jest już po prostu dzisiaj niepotrzebny i bardzo często jest wykorzystywany.

    Było też pytanie o ośrodki zbiorowego zakwaterowania. Tak, oczywiście ośrodki zbiorowego zakwaterowania pozostają, natomiast uszczelniamy też ten system, żeby mieszkały tam tylko i wyłącznie te osoby, które na pewno nie mają możliwości funkcjonowania w innym systemie. Jeżelibyśmy tego nie wsparli - one nie mogą wrócić do Ukrainy, np. pochodzą, nie wiem, z Charkowa czy z okolic terenów okupowanych, a mają 300 zł ukraińskiej emerytury - takie osoby trafiłyby na ulicę. Nie wyobrażam sobie, że państwo polskie decyduje się na to, żeby potraktować ludzi w taki sposób, żeby wyrzucić ich na ulicę. A więc pozostawiamy to wsparcie, ale tylko i wyłącznie w bardzo ograniczonym zakresie.

    Pytanie dotyczące ZUS-u. 762 tys. osób, Ukraińców mamy w ZUS-ie. Natomiast jeżeli spojrzymy sobie na odsetek aktywności ekonomicznej uchodźczyń i uchodźców wojennych z Ukrainy, to w tym przypadku mamy ok. 70%. Ostatnie dane mówiły o tym, że 69% jest aktywnych na rynku pracy, co - zaznaczam, już to mówiłem przy poprzedniej nowelizacji - jest najwyższym wskaźnikiem w krajach OECD. Ukraińcy, uchodźcy wojenni z Ukrainy są bardzo, bardzo aktywni ekonomicznie, mimo że posiadają dzieci. Obowiązek szkolny jest realizowany. Pozwala im to trafiać na rynek pracy. Również urzędy pracy stworzyły dla nich specjalne programy aktywizacji zawodowej. A więc mamy do czynienia z bardzo wysoką aktywnością ekonomiczną, a zatem płaceniem podatków i składek na ubezpieczenie społeczne.

    Część posłów w czasie swoich wystąpień mówiła tylko i wyłącznie o kwestiach wydatkowych, natomiast musimy tu patrzeć też na kwestie przychodowe. Tak, to są też po prostu składki, ubezpieczenia społeczne różnego rodzaju, to jest również popyt wewnętrzny, ponieważ przecież te osoby coś kupują w Polsce. Dlatego o tym elemencie w żaden sposób nie możemy zapominać.

    Jeśli chodzi o pytanie pana posła Skalika, z którym też rozmawialiśmy na posiedzeniu komisji, to panie pośle, ja wyraźnie wtedy odpowiedziałem, że te wszystkie dane są w OSR.

    (Poseł Włodzimierz Skalik: Opinia publiczna chce usłyszeć...)

    Panie Pośle! Udało się kliknąć w PDF, jak rozumiem, i zobaczył pan taką tabelkę, która pokazuje, jakie kwoty są we wszystkich resortach. A więc bardzo się cieszę, panie pośle, że udało się panu posłowi znaleźć odpowiednią zakładkę i kliknąć w PDF, w którym te wszystkie dane się znajdują.

    (Poseł Włodzimierz Skalik: Udało mi się wyręczyć pana.)

    Okazuje się, że jako pracownikowi naukowemu, jako profesorowi Uniwersytetu Warszawskiego pewne elementy edukacyjne udaje mi się uzyskiwać nie tylko na uniwersytecie, ale również w Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej, z czego jestem bardzo szczęśliwy.

    (Poseł Włodzimierz Skalik: Wyręczyłem pana, panie ministrze.)

    Jeżeli spojrzymy sobie na kwestie dotyczące...

    (Poseł Włodzimierz Skalik: Bał się pan ujawnić tych kwot.)

    (Poseł Joanna Mucha: One są jawne.)

    Jeżeli kwestie...

    Oczywiście, że są jawne, to jest PDF, to jest kawałek OSR-u, każdy ma do niego dostęp. Dziwię się, że pan poseł do tej pory tego nie wie, naprawdę.

    O poziomie zatrudnienia już powiedziałem.

    Jeżeli spojrzymy na wszystkie liczby dotyczące uchodźców, to w ramach PESEL UKR, systemu PESEL UKR mamy obecnie 952 tys. osób, natomiast system, który wprowadzamy, czyli przejście z ochrony czasowej na pobyt tymczasowy, pozwoli nam ostatecznie zweryfikować tę liczbę. Bardzo podobnie jak w przypadku dzieci. My za chwilę będziemy wiedzieć, ile tak naprawdę tych osób jest w Polsce, po to, żebyśmy mieli 100-procentową pewność, że pomagamy tym, którzy są, i w jaki sposób możemy to zrobić najbardziej efektywnie.

    Jest jeszcze kwestia dotycząca informacji pana ministra Cieszyńskiego. Starałem się państwu już na to odpowiedzieć, natomiast to nie jest kwestia samego narzędzia informatycznego - to jest kwestia kosztów i sensowności zaangażowania iluś ludzi w przygotowywanie nakładki, która będzie po prostu krótkookresowa. Tak jak powiedziałem, staramy się zrobić to w dużym, większym zakresie.

    Jeśli chodzi o kwestię aplikacji mObywatel, to w związku z tym, że mamy połączenie z Diia.pl, w ramach różnych prac uznaliśmy, Ministerstwo Spraw Zagranicznych uznało, że jest nam to potrzebne, i po prostu zaproponowało taką poprawkę.

    Wydaje mi się, że z mojej strony to wszystko. Tak sobie zaznaczyłem.

    (Poseł Włodzimierz Skalik: Nie odpowiedział pan na moje pytanie. Proszę odpowiedzieć na moje pytanie.)

    Aha, jeszcze jedna rzecz. Pan poseł Braun powiedział o kwestii dotyczącej centów. Myślę, że w Polsce nadal mamy złotówkę. Bardzo się z tego cieszymy. Dziękuję bardzo. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia