11. kadencja, 11. posiedzenie, 3. dzień (15-05-2024)

23. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Rodziny o rządowym projekcie ustawy o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka - ˝Aktywny rodzic˝ (druki nr 319 i 376).

Poseł Barbara Oliwiecka:

    Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo! Polska jest w zapaści demograficznej. W 2022 r. odnotowaliśmy najmniejszą liczbę urodzeń po II wojnie światowej, w kolejnym roku było jeszcze gorzej - o 11% mniej. Rodzi się coraz mniej dzieci. Z drugiej strony społeczeństwo się starzeje, co skutkuje większym obciążeniem systemu zdrowotnego, emerytalnego, systemu opieki społecznej. Rośnie także oczywiście ekonomiczne obciążenie ludności w wieku produkcyjnym. I ta zapaść przyspiesza. Rząd przedstawił nam program ˝Aktywny rodzic˝, który ma na celu aktywizację zawodową młodych rodziców, w szczególności młodych kobiet, a także promowanie i rozwijanie takich instytucji jak żłobki czy innych form opieki nad dziećmi. I to jest bardzo dobry kierunek, który popieramy.

    94% niepracujących matek planuje wrócić do pracy po urodzeniu dziecka, ale system tego nie ułatwia. W tym zakresie młode kobiety potrzebują szczególnego wsparcia. Wspieranie pracujących rodziców opłaca się państwu, pracodawcom, społeczeństwu, ale to właśnie na organach ustawodawczych spoczywa odpowiedzialność za tworzenie skutecznych do tego narzędzi. Takim narzędziem jest bez wątpienia zapewnienie najmłodszym dzieciom należytej opieki. W Polsce brakuje żłobków i miejsc w przedszkolach lub w innych formach opieki. W co drugiej gminie nie ma żadnego publicznego żłobka czy klubu dziecięcego, a w wielu gminach nie ma nawet żadnej placówki prywatnej. To jest ogromne zaniedbanie, a dla nas cywilizacyjne wręcz wyzwanie.

    Jako Polska 2050 mówimy jasno: w pierwszej kolejności trzeba wspierać samorządy w budowaniu i rozwijaniu żłobków, klubów dziecięcych czy przedszkoli, ale należy również pamiętać o tym, że samorządy potrzebują wsparcia w utrzymaniu tych miejsc, to jest również duży problem. Bardzo dobrze, że w toku dyskusji na temat tego programu pojawił się tak ważny aspekt jak jakość opieki. Rodzice, idąc do pracy, muszą mieć bowiem pewność, że ich dzieci są należycie zaopiekowane, a jakość tej opieki powinna być taka sama bez względu na kod pocztowy. Bez rozwoju opieki instytucjonalnej, czyli żłobków, przedszkoli, młode Polki nie wrócą na rynek pracy, to jest oczywiste. Bardzo dobrze, że w programie ˝Aktywny rodzic˝ resort pomyślał o wspieraniu tych rodziców, którzy mieszkają w gminach, które są białą plamą na polskiej mapie, czyli w tych gminach, gdzie nie ma właśnie instytucjonalnej opieki, czyli żłobków. Co wtedy ma zrobić młoda mama, która nie ma dziadków, nie ma rodziny, nie ma z kim zostawić swojego dziecka? A nawet jak są krewni albo sąsiadka, która zaopiekuje się dzieckiem, to czy ona ma pracować za darmo? Nikt nie chce być na czyjejś łasce, a opłacanie opiekunki, powiedzmy to sobie szczerze, często pochłania taką ilość pieniędzy, że nie opłaca się pracować. Teraz dzięki programowi ˝Aktywny rodzic˝ rodzice będą mogli uzyskać 1500 zł lub nawet 1900 zł dla dziecka z niepełnosprawnością. Te pieniądze pozwolą właśnie pokryć część opieki. To jest bardzo dobre rozwiązanie, szczególnie tam, gdzie nie ma właśnie żłobków.

    Ale na etapie prac nad tym projektem zgłaszaliśmy w tym punkcie swoje obawy, a mianowicie co w przypadku, gdy te pieniądze, 1500 zł, skuszą niektórych rodziców, żeby zabrać dziecko ze żłobka i zostawić je pod opieką kogoś z rodziny, kto żyje w tym samym gospodarstwie domowym? Tu widzimy pewne ryzyko odpływu dzieci z instytucji pod opiekę indywidualną, ale zakładamy - i rozmawialiśmy o tym z panią minister - że resort będzie monitorował takie sytuacje i reagował na bieżąco.

    Tu dochodzimy do kluczowej dla nas kwestii, bo jako Polska 2050 zawsze mówiliśmy i powtarzamy: pieniądze publiczne należy wydawać odpowiedzialnie, rozsądnie i efektywnie, dlatego do ustawy złożyliśmy poprawkę, która nakłada na Radę Ministrów obowiązek składania corocznego raportu z realizacji tego programu Sejmowi i Senatowi.

    Wydatki na te wszystkie zadania z projektu są szacowane na ok. 10 mld zł i Polki i Polacy mają prawo wiedzieć, czy ten program realizuje założone cele. Poprawka została przyjęta, a to oznacza, że co roku będziemy mogli sprawdzać i reagować na zachodzące zmiany i dostosowywać ewentualnie narzędzia.

    I last but not least, Polki, Polacy chcą pracować, to jest bardzo dobrze, ale chcą pracować za godną płacę. Musi to tutaj wybrzmieć, dlatego że gospodarka i demografia są ściśle ze sobą powiązane. Żeby godnie zarabiać, kondycja polskich firm musi się poprawić. Od momentu wprowadzenia przez PiS Polskiego Ładu, w tym haniebnej składki zdrowotnej, która stała się kolejnym ogromnym obciążeniem dla przedsiębiorców, liczba zamykanych firm rośnie, a liczba nowo otwieranych podmiotów maleje. W 2023 r. zamknęło się 220 tys. podmiotów gospodarczych (Dzwonek), a 372 tys. firm zawiesiło działalność. Polki i Polacy boją się prowadzić swój biznes, a często się to po prostu nie opłaca. Tymczasem musimy sobie zdawać sprawę z tego, że własna działalność może być bardzo dobrą alternatywą dla etatu dla młodych rodziców, dla młodych matek, bo po prostu daje możliwość elastycznych godzin pracy. Żeby tak się stało, musimy jak najszybciej zająć się obniżką składki zdrowotnej do poziomu sprzed Polskiego Ładu. To jest dla nas priorytet, dla Polski 2050. Składka zdrowotna powinna być taka sama dla pracodawców i dla pracowników. To jest nasza propozycja, żeby odwrócić ten bardzo niebezpieczny trend obniżania potencjału polskich firm. Liczymy na zrozumienie naszych koalicjantów w tej kwestii.

    Jako Polska 2050 zagłosujemy za programem ˝Aktywny rodzic˝ i będziemy go regularnie i uważnie monitorować. Dziękuję ślicznie. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia