10. kadencja, 12. posiedzenie, 1. dzień (22-05-2024)

4. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Rodziny o rządowym projekcie ustawy o ochronie sygnalistów (druki nr 317 i 381).

Poseł Maja Ewa Nowak:

    Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wdrożenie wymaganych dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2019/1937 środków ochrony osób zgłaszających naruszenia, czyli sygnalistów, oraz osób, których dotyczy zgłoszenie, jak również związanych ze zgłaszaniem rozwiązań organizacyjnych i instytucjonalnych jest w naszym systemie prawnym bardzo ważne. Bezpieczeństwo Polek i Polaków jest dla Polski 2050 sprawą priorytetową. Bezpieczeństwo to też sprawne wykrywanie przestępstw i innego rodzaju naruszeń i im zapobieganie. Aby było to możliwe, osoby zgłaszające naruszenia muszą czuć się bezpiecznie.

    Sygnaliści, bo o nich dzisiaj mówimy, dotychczas nie mieli w polskim prawie rozwiązań, które by zapewniały im kompleksową ochronę przed działaniami odwetowymi oraz dawały prawne mechanizmy obrony w razie prób zemsty ze strony sprawcy lub pracodawcy. Przepisy ochronne występowały tylko w ograniczonych zakresach, a taka luka systemowa nie tylko nie zapewniała sygnalistom dostatecznego bezpieczeństwa, ale wręcz mogła zniechęcać ich do podejmowania działań z obawy przed odwetem. Wiele razy sprawy te były zamiatane pod dywan. Osoby te zmuszano do milczenia, oczerniano lub zastraszano. Nie miały one możliwości reakcji i często same stawały się ofiarami. Strach przed utratą pracy powstrzymywał je przed działaniem.

    Polska 2050 stoi na stanowisku, że to człowiek stanowi najwyższą wartość, a prawa pracownicze należy bezwzględnie chronić. Nie może być sytuacji, że osoba działająca w dobrej wierze i w interesie publicznym jest za to represjonowana. Naruszenia prawa zawsze należy zwalczać, a osoby, które je zgłaszają, powinny być objęte skuteczną ochroną. Ustawa o ochronie sygnalistów nareszcie ma zapewnić taką ochronę. Jest nie tylko wdrożeniem unijnej dyrektywy, ale też skutecznym środkiem ochronnym dla sygnalistów.

    W naszym kraju ciągle istnieje stygmat donosicielstwa, z którym osoby będące sygnalistami są niesłusznie łączone. Przepisy te w końcu wprowadzają to pojęcie do polskiego prawa. Osoby spełniające kryteria dotyczące sygnalisty są obecnie chronione m.in. na podstawie przepisów Kodeksu pracy, jednak nie jest to wystarczające. Ustawa wprowadza środki ochrony w postaci uzupełnienia istniejących już środków bez wprowadzania zmian w kodeksach.

    Obszar działań sygnalistów dotyczy głównie sfery ekonomicznej. Należy zrozumieć, że donosicielstwo i bycie sygnalistą to nie to samo. Przyczyną działań sygnalistów jest często chęć zgłoszenia naruszeń, które zauważyli, a ich celem jest działanie dla dobra wspólnego, a nie po prostu uprzykrzanie życia innym. Sygnaliści są wskazywani jako jeden z podstawowych instrumentów zapobiegania nadużyciom i korupcji. Wystarczy spojrzeć na liczne sytuacje w innych krajach, także u naszych sąsiadów, aby zobaczyć, jak przełomowe okazują się czasami niektóre doniesienia sygnalistów. Nie wiemy, ile jest osób, które mogłyby zaalarmować o bardzo poważnych nadużyciach, ale po prostu się boją. Mamy nadzieję, że te przepisy będą początkiem zmiany postrzegania sygnalistów, a samo słowo stanie się synonimem postawy proobywatelskiej.

    Do projektu zostały wprowadzone zmiany i jako Polska 2050 uważamy, że w obecnej formie jest to bardzo ważny projekt. Będziemy głosować za jego przyjęciem. Dziękuję. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia