10. kadencja, 12. posiedzenie, 2. dzień (23-05-2024)
13. punkt porządku dziennego:
Przedstawiony przez Ministra Zdrowia dokument: Narodowy Program Chorób Układu Krążenia na lata 2022-2032 - Sprawozdanie za rok 2022 wraz ze stanowiskiem Komisji Zdrowia (druki nr 82 i 246).
Poseł Joanna Wicha:
Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Narodowy Program Chorób Układu Krążenia zaplanowany na 10 lat jest odpowiedzią na obecny oraz prognozowany w przyszłości wzrost zachorowań na tytułowy zestaw chorób.
Proszę państwa, Polacy częściej niż nasi sąsiedzi w Europie chorują i umierają z powodu choroby niedokrwiennej serca. Spójrzmy na dane. Jak wynika z raportu przygotowanego przez zespół w Ministerstwie Zdrowia, choroby układu krążenia w 2018 r. stanowiły przyczynę 40% wszystkich zgonów w Polsce. Najczęściej przyczyną bezpośrednią są choroby serca, zaś drugie w kolejności są choroby naczyń mózgowych. W świetle tych liczb istotna jest każda inwestycja w program wspierający obniżenie umieralności na te choroby, przedwczesne i często możliwe do uniknięcia. 60% spośród tych zgonów można przypisać czynnikom behawioralnym związanym ze stylem życia. Wymienia się tu palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, złą dietę, nadwagę lub otyłość, a także brak aktywności fizycznej. Warto nadmienić, że to mężczyźni stosunkowo częściej chorują i umierają z powodu czynników behawioralnych. Jest to 43% przedwczesnych zgonów spowodowanych chorobami układu krążenia w porównaniu do 27% u kobiet. Na szczęście zauważa się obecnie, że akcje społeczne promujące profilaktykę i dbanie o zdrowie u mężczyzn zaniedbaliśmy przez wiele ostatnich lat. To oni przez lata z powodów kulturowych badali się już w sytuacji konieczności i raczej unikali lekarzy. Tak więc w tym obszarze mamy wiele do zrobienia.
W zeszłym tygodniu podczas posiedzenia podkomisji do spraw zdrowia publicznego, której przewodniczę, poruszyliśmy temat nierówności w dostępie do zdrowia. Mowa była m.in. o wykluczeniu komunikacyjnym, z którym wiąże się brak możliwości dojazdu do specjalistów, a później korzystania z ciągłej pomocy medycznej blisko domu. Szczególnie w przypadku tego zespołu chorób wszyscy wiemy, jak ważne są wczesne wykrycie choroby, diagnostyka, a później leczenie i łatwy dostęp do badań kontrolnych. Jednym z planowanych celów Narodowego Program Chorób Układu Krążenia ma być zniwelowanie różnic strukturalnych. Uważam, że jest to obszar priorytetowy. Specyfika tych chorób wymaga, m.in. w przypadku udaru lub zawału, aby działać szybko. Czas reakcji decyduje często o przeżyciu lub nie, o dalszej sprawności fizycznej lub jej ograniczeniu. Tam, gdzie karetka ugrzęźnie w błocie i nie dojedzie do pacjenta ze względu na stan dróg, gdzie najbliższy SOR jest w oddalonym mieście powiatowym ze słabą lub żadną komunikacją miejską, tam może się to skończyć naprawdę tragicznie. W takich przypadkach choroby układu krążenia są częstą przyczyną późniejszych niepełnosprawności, których można by było uniknąć.
Proszę państwa, kolejnym celem programu jest zredukowanie czynników ryzyka zachorowań z uwzględnieniem nierówności społeczno-ekonomicznych. Sprowadza się to do kluczowej kwestii, czyli edukacji zdrowotnej w szkołach. W tym obszarze mam duże zaufanie do pani ministry edukacji, która obiecała, że będzie prowadziła działania zgodne z założeniami programu. Jak już mówiłam, mamy do czynienia z zespołem chorób, na statystykę których wpływają głównie czynniki behawioralne. Najlepsza długoterminowa inwestycja dla ochrony zdrowia to właśnie edukacja w zakresie dobrych nawyków prowadzona od najmłodszych lat.
Rozmawiamy dzisiaj na podstawie raportu za rok 2022, kiedy program trwał dopiero kilka miesięcy. Jego założenia są bardziej niż obiecujące. Od 2 miesięcy program ma nowego pełnomocnika, prof. Adama Witkowskiego. Możemy więc liczyć na to, że realizacja celów przyspieszy. Do zrobienia jest dużo. Zadania się mnożą, problem kadrowy wśród kardiologów jest podobny do tego, z którym mamy do czynienia w przypadku również innych specjalizacji. Podobny, bo na szczęście akurat liczba kardiologów w Polsce dosięga średniej europejskiej. Niestety zachorowalność na choroby układu krążenia jest dwukrotnie większa niż w Europie. W związku z tym nie trzeba zbyt skomplikowanej matematyki, aby wiedzieć, że kolejki do specjalistów kardiologów nadal są faktem.
W tym miejscu chcę pochwalić założenia programu w tym obszarze. Program prognozuje przemyślaną zmianę w obszarze kadrowym. Zgodnie z kalendarzem do 2025 r. potrwa pilotaż, który pozwoli ocenić obecną organizację i koordynację opieki kardiologicznej. To jest nasze wyzwanie na najbliższe lata. Trzeba dostosować strukturę kadr do potrzeb pacjentów, zastanowić się nad rozdziałem kompetencji leczenia na etapy, które wymagają bezpośredniej opieki lekarza kardiologa i gdzie lekarzem prowadzącym może być lekarz pierwszego kontaktu po tym, gdy zostanie już ustalona ścieżka leczenia.
Innym niecierpiącym zwłoki zadaniem w tym obszarze jest odpowiednia opieka nad pacjentami z wysokim ryzykiem wystąpienia skutków zdrowotnych, którzy z różnych powodów mają predyspozycje do chorób z omawianego zespołu. Istotną rolę w zapobieganiu i - na dalszych etapach - leczeniu odgrywa tu telemedycyna. Prowadzony jest obecnie pilotaż usługi telemonitoringu pacjentów z niewydolnością serca. Wyniki pilotażu być może poznamy już w przyszłym roku, jeśli terminy z kalendarza wyznaczone na początku prac zostaną dotrzymane.
Proszę państwa, jak widać, w jednym temacie łączy nam się wiele omawianych, także na bieżąco, spraw, co potwierdza, że kwestia jest pilna. Podczas ostatniego posiedzenia w oświadczeniu poselskim zwracałam uwagę na plagę jednorazowych papierosów i ich olbrzymią popularność wśród młodzieży. Pozwolę sobie odnieść się do tego tematu i przy tej okazji. Z czynników behawioralnych, które są wymieniane w raporcie, to właśnie palenie tytoniu stanowi najczęstszą przyczynę zachorowań. Dodam więc na koniec, że jeśli zapobiegać, to także z dużym wyprzedzeniem, budując dobre nawyki wśród młodzieży, od najwcześniejszych lat.
Program oceniam jako bardzo dobry, potrzebny i obiecujący. Mam nadzieję, że w najbliższych latach będą spełnione jego założenia. Może on być dużym przełomem, szczególnie że założenia programu obejmują działania nie tylko tu i teraz, ale także w przyszłości, co jest dobrym prognostykiem.
W imieniu klubu Lewicy wnoszę o przyjęcie programu. Bardzo dziękuję. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia