10. kadencja, 14. posiedzenie, 2. dzień (27-06-2024)

10. punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego (druk nr 410).

Poseł Michał Pyrzyk:

    Dziękuję bardzo.

    Szanowna Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskie Stronnictwo Ludowe - Trzecia Droga przedstawiam stanowisko wobec poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego.

    Projekt dotyczy likwidacji szerokich uprawnień do korzystania w postępowaniu karnym z tzw. owoców zatrutego drzewa. Ściśle wiąże się także z ochroną innych wolności i praw obywatela, takich jak prawo do prywatności czy ochrony korespondencji. ˝Owoce zatrutego drzewa˝ to pojęcie z amerykańskiej teorii prawa, które oznacza ni mniej, ni więcej, tylko dowody uzyskane przy złamaniu przepisów prawa. W doktrynie uznaje się, że owa nielegalność danego rodzaju dowodu zachodzi wtedy, gdy pochodzi on z nielegalnego źródła, został pozyskany bez zachowania ustawowych warunków albo został przeprowadzony niezgodnie z obowiązującymi przepisami karnoprocesowymi w pozostałym zakresie.

    Dowody uzyskane w sposób niezgodny z prawem to od lat w Polsce sprawa kontrowersyjna. Kiedyś były dopuszczalne, w 2013 r. zostały zakazane, a po dojściu do władzy Zjednoczonej Prawicy wróciły, jak słyszeliśmy, do procedury karnej w 2016 r. Regulacje wtedy wprowadzone likwidowały zakaz wykorzystywania dowodów pozyskanych przeciwko obywatelom w sposób nielegalny, najczęściej w następstwie popełnienia przestępstwa przez funkcjonariuszy publicznych. Teraz temat wraca, i bardzo dobrze, bo zmiany te, jak twierdzą posłowie wnioskodawcy, postuluje także Naczelna Rada Adwokacka, która skierowała w tej sprawie petycję. Tak jak wspomniałem wcześniej, ta kwestia jest dyskutowana od dawna, ale ostatnio, choćby w kontekście nielegalnego wykorzystania programu Pegasus, nabiera zupełnie innego znaczenia.

    Naczelna Rada Adwokacka i posłowie proponują wprowadzenie jasnego i akceptowalnego społecznie oraz urzeczywistniającego zasady demokratycznego państwa prawnego rozwiązania, które polega na tym, że niedopuszczalne jest przeprowadzenie i wykorzystanie dowodu uzyskanego do celów postępowania karnego za pomocą czynu zabronionego. Ta propozycja, jak słyszeliśmy, ma na celu przywrócenie brzmienia art. 168a Kodeksu postępowania karnego sprzed jego nowelizacji w roku 2016. W nowelizacji proponuje się także uchylenie art. 168b Kodeksu postępowania karnego, który mówi, że jeżeli w wyniku kontroli operacyjnej zarządzonej na wniosek uprawnionego organu na podstawie przepisów szczególnych uzyskano dowód popełnienia przez osobę, wobec której kontrola operacyjna była stosowana, innego przestępstwa ściganego z urzędu lub przestępstwa skarbowego niż przestępstwo objęte zarządzeniem kontroli operacyjnej lub przestępstwa ściganego z urzędu lub przestępstwa skarbowego popełnionego przez inną osobę niż objętą zarządzeniem kontroli operacyjnej, prokurator podejmuje decyzję w przedmiocie wykorzystania tego dowodu w postępowaniu karnym˝.

    Po kilku latach obowiązywania tego kontrowersyjnego przepisu, który zacytowałem, uznać należy, że stanowi on furtkę do wielkich nadużyć - nie tylko dokonywanych w postępowaniu karnym przez obywateli chcących pozyskać określone dowody, ale także, a nawet niestety przede wszystkim, przez organy prowadzące postępowanie na etapie przedprocesowym, co z kolei w sposób oczywisty, tak jak powiedziałem wcześniej, prowadzi do obniżenia poziomu ochrony jednostki przed naruszeniem jej praw i wolności.

    Jeśli natomiast chodzi o zmiany art. 237a Kodeksu postępowania karnego, to chodzi tu tylko i wyłącznie o dowód popełnienia przestępstwa przez osobę, wobec której kontrola była stosowana, innego przestępstwa ściganego z urzędu lub przestępstwa skarbowego niż przestępstwo objęte zarządzoną kontrolą. Tutaj zmianie ulega wyłącznie procedura podejmowania decyzji o wykorzystaniu dowodu w postępowaniu karnym. W tym wypadku kompetencje w przedmiocie decyzji o wykorzystaniu dowodu ma sąd, a nie tak jak do tej pory, w myśl obowiązujących przepisów prokurator.

    Mając na uwadze powyższe, Klub Parlamentarny Polskie Stronnictwo Ludowe - Trzecia Droga jest oczywiście za skierowaniem tego projektu do dalszych prac w komisji. Dziękuję bardzo. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia