10. kadencja, 14. posiedzenie, 2. dzień (27-06-2024)
11. punkt porządku dziennego:
Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego (druk nr 409).
Poseł Michał Pyrzyk:
Dziękuję bardzo.
Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego dotyczy uchylenia art. 99a Kodeksu postępowania karnego, który ustalał, że sporządzenie uzasadnienia wyroku na formularzu według ustalonego wzoru stało się zasadą i obowiązującą formą uzasadnienia wyroku sądu I instancji, w tym wyroku nakazowego, wyroku łącznego, wyroku sądu odwoławczego, a także wyroku wydanego w postępowaniu o wznowienie postępowania.
Niniejszy poselski projekt stanowi, tak jak poprzedni procedowany wcześniej, przedmiot czy też odpowiedź na petycję Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 1 lutego 2024 r., która twierdzi, że ustawodawca w art. 99a k.p.k. nie wprowadził żadnych wyjątków, które umożliwiałyby sporządzenie uzasadnienia wyroku w tradycyjny sposób, tj. z pominięciem ustawowego formularza. Jednocześnie Naczelna Rada Adwokacka wskazuje, że orzecznictwo sądowe konsekwentnie dostrzega konieczność przeprowadzenia oceny, czy ta niewątpliwie uproszczona postać zaprezentowania motywów rozstrzygnięcia sądowego nie narusza podstawowych gwarancji procesowych, tak istotnych szczególnie w sprawach karnych, w tym nie pozbawia stron procesu prawa do zapoznania się z pełną i pogłębioną argumentacją sądu odnoszącą się do wszystkich elementów, które składają się na ostateczne rozstrzygnięcie sprawy karnej.
Mówimy w tym przypadku, tak jak podkreślali moi poprzednicy, tylko i wyłącznie o formie uzasadnienia, a nie jego treści, bo faktyczne, praktyczne funkcjonowanie przepisu art. 99a Kodeksu postępowania karnego wielokrotnie prowadzi do sytuacji, że oskarżony nie może zapoznać się z pełną argumentacją sądu w odniesieniu do jego odpowiedzialności. Powód jest jedyny, a mianowicie: treść zawarta w formularzu jest bardzo lakoniczna, a sam formularz, sam jego wzór nie pozwala sądowi na pełne przedstawienie merytorycznej oceny rozstrzygnięcia. Utrudnić to może nie tylko możliwość apelacji, możliwość podnoszenia argumentów w procedurze odwoławczej, ale także już samej kontroli instancyjnej wydanego orzeczenia z tego powodu, że często trudno poznać pełne motywy, którymi kierował się sąd wydający orzeczenie i sporządzający takie uzasadnienie właśnie na formularzu.
Mając na względzie to, że uzasadnienie orzeczenia pełni też funkcję wyjaśniającą jego rozstrzygnięcie, często formularz uzasadnienia i wynikające z jego konstrukcji ograniczenia nie pozwalają na przekonanie adresata, strony rozstrzygnięcia o jego trafności lub nie pozwalają, aby zapoznał się z pełną argumentacją, tak jak mówiłem wcześniej, stanowiącą o podstawie rozstrzygnięcia o jego prawach lub obowiązkach. Same sądy dostrzegają też wady obecnego rozwiązania i wskazują, że formularze uzasadnień z zasady nie gwarantują stronie prawa do rzetelnego procesu sądowego, w tym spełnienia obowiązku sądu rzetelnego i konkretnego ustosunkowania się w toku postępowania do każdego istotnego elementu rozstrzygnięcia, a samej stronie - możliwości poznania pełnych motywów rozstrzygnięcia i wypowiedzenia skutecznego środka odwoławczego lub zaskarżenia.
Zasadnicza różnica pomiędzy obecnym stanem prawnym a tym, który ma nastąpić po wejściu w życie projektowanej regulacji, sprowadza się do zagwarantowania prawa do rzetelnego procesu sądowego, co jest rozwiązaniem w interesie obywateli, ale również rozwiązaniem wspierającym dobro całego wymiaru sprawiedliwości.
Mając na uwadze powyższe, Klub Parlamentarny Polskie Stronnictwo Ludowe - Trzecia Droga jest za skierowaniem tego projektu do dalszych prac w komisji sejmowej. Dziękuję bardzo. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia