10. kadencja, 14. posiedzenie, 2. dzień (27-06-2024)

11. punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego (druk nr 409).

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Arkadiusz Myrcha:

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przede wszystkim z ogromną satysfakcją przyjmujemy, że w Izbie toczy się debata nad kwestiami stricte sądowymi, związanymi z funkcjonowaniem wymiaru sprawiedliwości, sądownictwa. W tym aspekcie mówimy o kwestii sporządzania uzasadnień od wyroków karnych i o przepisie opisanym w art. 99 a Kodeksu postępowania karnego. Sama ta debata pokazuje, że tematyka sporządzania uzasadnień jako taka wzbudza, uważam, bardzo uzasadnioną dyskusję. Ten spór nie ma charakteru, wydaje się, politycznego, a bardziej, mam wrażenie, doktrynalny, dotyczy podejścia do szkoły sporządzania uzasadnień.

    Sami, pamiętam, kilka miesięcy temu podjęliśmy tę debatę w ministerstwie, mając na uwadze już kilkuletni okres obowiązywania tego przepisu i właśnie bardzo rozbieżnych ocen, które pojawiały się w środowiskach sędziowskich, adwokackich, radcowskich i wśród przedstawicieli nauki.

    Były one wyrażane w literaturze. Były głosy aprobujące to rozwiązanie w całości, były głosy w całości krytyczne i były te, które starały się znaleźć jakieś salomonowe rozwiązanie, jeżeli chodzi o stosowanie formularzy przy sporządzaniu uzasadnień wyroków.

    Wydaje się, że w tak ukształtowanej debacie najrozsądniejszym, co można było zrobić, było zorganizowanie konferencji w Ministerstwie Sprawiedliwości z udziałem szeroko rozumianego środowiska prawniczego. Zaprosiliśmy przedstawicieli sądów rejonowych, okręgowych, apelacyjnych, tych, którzy wydają orzeczenia w sądach pierwszej instancji, tych, którzy orzekają w wydziałach odwoławczych, zaprosiliśmy przedstawicieli prokuratury, adwokatury, radców prawnych. Daliśmy możliwość przedstawienia autorom badań, opinii, które zostały sporządzane we wszystkich tych środowiskach.

    Postaraliśmy się przedstawić konkluzję, która wyłoniła się z tej wielogodzinnej debaty, co też należy podkreślić. Konkluzja, można powiedzieć, jest taka, że nie forma, ale treść jest najistotniejsza, jeżeli chodzi o sporządzanie uzasadnień wyroków. To nie jest kwestia tego, czy to uzasadnienie ma formę formularza, czy jest napisane poza tym formularzem, czyli w wersji, powiedzmy, tradycyjnej. Istotne jest to, jak to uzasadnienie jest sporządzone, bo przecież samo funkcjonowanie formularza nie niweluje przepisów, które określają, co powinno zawierać to uzasadnienie.

    W związku z tym po skonfrontowaniu wszystkich tych opinii - należy podkreślić, że przedstawiciele środowisk adwokackich raczej krytycznie oceniają funkcjonowanie formularzy, w przypadku środowisk sędziowskich te zdania były bardzo mocno podzielone, a w przypadku środowisk radców prawnych i prokuratorów było podobnie - wyłoniło nam się takie rozwiązanie sytuacji, żeby pozostawić pewną fakultatywność, czyli dać sądowi swobodę w wyborze formy, podkreślam to, formy sporządzenia tego uzasadnienia. Nie mówię, że dzisiejsza forma jest idealna i że nie powinna ulec zmianie, bo to jest osobny temat i co do tego jesteśmy, mam wrażenie, zgodni. Chodzi o swobodę w wyborze formy tam, gdzie ten formularz w zmienionej formule, w tym udoskonalonym i trochę poprawionym rysie będzie zasadny, będzie realizował dyrektywy sporządzania uzasadnienia. Niech to zacznie funkcjonować w ten sposób.

    W tych wszystkich okolicznościach, w których sporządzenie uzasadnienia będzie wymagało wyjścia poza te szablony, nic nie powinno w tym aspekcie hamować i ograniczać sądów, bo przecież uzasadnienie wyroku jest integralną częścią orzeczenia. To właśnie z uzasadnienia wyroku poznajemy motywy, którymi kierował się sąd, wydając taki, a nie inny wyrok. To dzięki dobrze, odpowiednio sformułowanemu uzasadnieniu można pisać, formułować ewentualne środki odwoławcze, które przecież są emanacją zasady opisanej w konstytucji, czyli prawa obywatela do rzetelnego postępowania sądowego.

    W takim duchu jak w przypadku nowelizacji art. 99a będziemy przedstawiali wspomniany już dzisiaj przeze mnie projekt nowelizacji Kodeksu karnego, Kodeksu postępowania karnego, który po wakacjach wpłynie do Sejmu i będzie wówczas przedmiotem pracy. Dziękuję bardzo. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia