10. kadencja, 16. posiedzenie, 1. dzień (23-07-2024)

2. i 3. punkt porządku dziennego:

   2. Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka o poselskim projekcie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (druki nr 253 i 543).
   3. Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka o poselskim projekcie ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę o Trybunale Konstytucyjnym (druki nr 254 i 544).

Poseł Michał Pyrzyk:

    Dziękuję bardzo.

    Szanowna Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskie Stronnictwo Ludowe - Trzecia Droga przedstawić stanowisko dotyczące poselskiego projektu ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.

    Ten projekt, szanowni państwo, jest bardzo jasną i konkretną odpowiedzią na to wszystko, co działo się w Polsce z Trybunałem Konstytucyjnym w ciągu ostatnich lat. Wywołane zostały wtedy liczne problemy, które oczywiście są nadal obecne, wpływające zarówno na jakość orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, jak i na jego rzetelność, a także sprawność funkcjonowania. Trybunał nie był w tym czasie i nadal nie jest zdolny do apolitycznego rozpatrywania zawisłych przed nim sporów konstytucyjnych. Realizując dyrektywy polityczne, utracił z pola widzenia Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej oraz wynikające z niej zasady i normy, którymi powinien się bezwzględnie kierować. Nastąpił poważny kryzys związany z nieprawidłowym wyborem sędziów trybunału i wadliwym powołaniem jego prezesa, który został zaprzysiężony przez prezydenta bez wymaganej uchwały Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Trybunału Konstytucyjnego.

    To wszystko doprowadziło do znaczącego obniżenia jakości orzeczeń, a także destabilizacji trybunału pod względem organizacyjnym. Przejawiała się ona m.in. notorycznym odwoływaniem zaplanowanych wcześniej rozpraw oraz częstymi, nie do końca jasnymi zmianami w składach orzekających. Skutkiem erozji zaufania publicznego był także znaczący spadek liczby skarg konstytucyjnych, pytań prawnych oraz wniosków kierowanych do trybunału, a w konsekwencji - widoczny spadek liczby wydawanych rozstrzygnięć.

    Zapisy nowej ustawy o Trybunale Konstytucyjnym mają na celu przede wszystkim stworzenie trwałych podstaw normatywnych pozwalających na odbudowę należnego autorytetu trybunału oraz przywrócenie efektywnej, rzetelnej i niezależnej kontroli konstytucyjności prawa w Polsce. Projekt ten zakłada prymat zasady kolegialności nad jednoosobowym kierownictwem trybunału wykonywanym przez prezesa. Zapisy procedowanej ustawy przewidują wybór sędziego Trybunału Konstytucyjnego przez Sejm większością kwalifikowaną 3/5 głosów w obecności co najmniej powołowy ustawowej liczby posłów. Według nowych przepisów sędzią trybunału będzie zatem mogła zostać tylko osoba mająca szerokie poparcie. Dodatkowo projekt stanowi, że na stanowisko sędziego trybunału może zostać wybrana osoba w wieku od 40 do 70 lat, a kandydat na sędziego trybunału musi oczywiście wyróżniać się wiedzą prawniczą i posiadać niezbędne kwalifikacje, a zarazem, co jest bardzo ważne w obecnej sytuacji, nie może być czynnym politykiem.

    Projekt też jednoznacznie rozstrzyga spór istniejący w doktrynie prawa konstytucyjnego i niweluje rozbieżności występujące w orzecznictwie trybunału dotyczące tego, czy trybunał jest obowiązany do wszczęcia z urzędu kontroli zgodności całego trybu wydania kwestionowanego aktu normatywnego. Zgodnie z proponowanym projektem kontrola taka staje się obligatoryjna. Oznacza to, że trybunał będzie sprawdzał dwie kwestie: zgodność przepisu z konstytucją oraz czy ten przepis powstał zgodnie z ustawą zasadniczą.

    Ponadto projekt ustawy zawiera także wyraźne wskazanie obowiązku Trybunału Konstytucyjnego wystąpienia z pytaniem prejudycjalnym do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sytuacjach, o których jest mowa w art. 267 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Dotyczy to wykładni traktatów, a także ważności unijnych aktów prawnych wydanych na podstawie traktatów europejskich.

    W proponowanych rozwiązaniach przewiduje się także losowanie składów orzekających w sposób transparentny podczas posiedzenia Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Trybunału Konstytucyjnego, zmianie ulega również - o czym była już mowa dzisiaj - skład sądu dyscyplinarnego, który losowany będzie również spośród sędziów w stanie spoczynku.

    Ten projekt, szanowni państwo, wraz z przepisami wprowadzającymi go w życie, o których za chwilę będzie mówić mój klubowy kolega, to koniec trwającego od lat permanentnego psucia Trybunału Konstytucyjnego. Po wprowadzeniu tych zmian nie będziemy już słyszeć o sędziach dublerach, politykach w składzie trybunału, niepewności w kwestii orzeczeń, odraczaniu posiedzeń, o tym, że trybunał po prostu nie pracuje.

    Klub Parlamentarny Polskie Stronnictwo Ludowe - Trzecia Droga, będąc orędownikiem dobrego prawa ustrojowego, dążąc do jego naprawy, będzie głosować za nową poselską ustawą o Trybunale Konstytucyjnym. Dziękuję bardzo. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia