10. kadencja, 16. posiedzenie, 1. dzień (23-07-2024)
8. punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej o:
- poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o świadczeniu pieniężnym z tytułu pełnienia funkcji sołtysa,
- senackim projekcie ustawy o zmianie ustawy o świadczeniu pieniężnym z tytułu pełnienia funkcji sołtysa oraz ustawy o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji
(druki nr 211, 407 i 567).Poseł Paweł Szefernaker:
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowni Państwo! Wielce Szanowni Sołtysi! Sołtys jest funkcją znaną w Polsce od wieków. Jest ona nierozerwalnie związana z tradycją samorządu wiejskiego, ponieważ mimo różnych zmian na przestrzeni wieków w uprawnieniach i obowiązkach sołtysa jego autorytet i rola zawsze były istotne. Należy podkreślić, że przez wieki sołtys rozstrzygał spory między mieszkańcami, występował w ich imieniu do władzy zwierzchniej i był istotnym elementem koordynującym funkcjonowanie wsi.
W 1990 r. została uchwalona ustawa o samorządzie i po 1990 r. ustawa ta stanowiła, że w gminie mogą zostać utworzone sołectwa jako jednostki pomocnicze. Ustawa pozostawiła w kompetencjach rady gminy, w porozumieniu z mieszkańcami, zagadnienia dotyczące organizacji i zakresu działania jednostki pomocniczej, a nadto samorządność mieszkańców sołectwa wyrażała się w ustawowym zagwarantowaniu im prawa do wyboru sołtysa, któremu zapewnia się ochronę, jaka przysługuje funkcjonariuszom publicznym. Pomimo istotnej roli, jaką odgrywa sołtys w społeczności wiejskiej, do 2023 r. nie przewidziano żadnych świadczeń, które mogłyby w jakikolwiek sposób dotyczyć pełnienia tej funkcji. Nie przewidziano obowiązkowego wynagrodzenia. Rada gminy może jedynie przyznać sołtysowi diety oraz zwrot kosztów podróży. Sołtys nie jest, tak jak to było kiedyś, opłacanym urzędnikiem, ale pełni funkcję społeczną. Czas sprawowania funkcji sołtysa nie jest wliczany do okresu zatrudnienia, tym samym wysiłek włożony w pracę dla społeczności wiejskiej nie zawsze jest w odpowiedni sposób wynagradzany.
Podkreślając nakład pracy, jaki wiąże się z pełnieniem tej funkcji - obecnie to najczęściej obowiązek organizowania zebrań wiejskich, wykonywanie uchwał, zarządzanie mieniem komunalnym i gminnym oraz organizowanie życia społeczno-kulturalnego na wsi - rząd Prawa i Sprawiedliwości w 2023 r. wyszedł naprzeciw wieloletnim oczekiwaniom środowisk wiejskich i środowisk sołtysów i ustanowił świadczenie pieniężne z tytułu pełnienia funkcji sołtysa, bazową kwotę 300 zł miesięcznie dla tych sołtysów, którzy ze względu na okres pełnienia funkcji szczególnie zasłużyli się społeczności lokalnej. Za ten okres przyjęto pełnienie funkcji sołtysa przez co najmniej 8 lat. Po roku funkcjonowania ustawy, która wyszła naprzeciw oczekiwaniom sołtysów, które były przez lata wskazywane... Pamiętam, że pierwsze projekty to były projekty ustaw, z którymi wiele środowisk będących na tej scenie politycznej szło do wyborów, w kampaniach wyborczych, chodzi o rok 2007 i później. Te projekty nie wchodziły w życie, mimo że wiele środowisk obiecywało, że one wejdą w życie. One weszły dopiero za rządów Prawa i Sprawiedliwości. (Oklaski)
Po roku funkcjonowania tych przepisów dziś jest potrzeba ich uzupełnienia, tak aby nie było kwestii spornych co do tego, ile trwają pełne kadencje. W różnych sołectwach to wygląda różnie. Nie zawsze to jest 8 lat, w związku z tym są dwa projekty. Projekt Prawa i Sprawiedliwości został przygotowany przez pana posła Telusa wraz z grupą posłów i został złożony już w lutym tego roku do laski marszałkowskiej. Myślę, że to ważne, że dzisiaj ponad podziałami politycznymi wreszcie omawiane są dwa projekty. Ten projekt senacki jest dalej idący. Popieramy go dlatego, że jest to ważne dla sołtysów. Dziś nie ma już tutaj ani nie powinno być między nami w tej kwestii sporu. Trzeba poprzeć projekt dalej idący. Jesteśmy konstruktywną opozycją i chcemy, żeby ta bardzo dobra ustawa, ustawa, która wychodziła naprzeciw oczekiwaniom środowisk wiejskich, sołectw, sołtysów, która została przyjęta przez rząd Prawa i Sprawiedliwości, została uzupełniona o takie przepisy, które nie pozostawią już wątpliwości co do tego, że każdy sołtys, który dobrze sprawował swoją funkcję i był przynajmniej przez dwie kadencje sołtysem, będzie miał to świadczenie (Dzwonek), które zostało przyznane rok temu. Dziękuję bardzo. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia