10. kadencja, 17. posiedzenie, 2. dzień (12-09-2024)
14. punkt porządku dziennego:
Informacja o działalności Krajowej Rady Sądownictwa w 2023 roku wraz ze sprawozdaniem Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka (druki nr 450 i 509).
Przewodnicząca Krajowej Rady Sądownictwa Dagmara Pawełczyk-Woicka:
Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Bardzo krótko. W 2023 r. odbyliśmy 20 posiedzeń plenarnych, trwały one 89 dni. Rada rozpoznała 1104 zgłoszenia do pełnienia urzędu na stanowiskach sędziowskich w sądach powszechnych, administracyjnych, w Naczelnym Sądzie Administracyjnym, a także na stanowisku asesora sądowego w wojewódzkich sądach administracyjnych. Pochodziły one od 1096 osób. Krajowa Rada Sądownictwa przedstawiła prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej wnioski o powołanie 616 osób do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego w sądach różnych rodzajów i szczebli, na stanowisku asesora sądowego w wojewódzkich sądach administracyjnych. Członkowie zespołów Krajowej Rady Sądownictwa w toku procedury nominacyjnej przeprowadzili wysłuchanie 166 kandydatów i dwóch prezesów sądów. W ubiegłym roku Krajowa Rada Sądownictwa przeprowadzała konkursy do Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego po zmianie regulaminu prac rady i dokonywała wysłuchań kandydatów na posiedzeniach plenarnych, które były transmitowane przez Internet. Takich wysłuchań było 38 w stosunku do kandydatów do Sądu Najwyższego i 28 w stosunku do kandydatów do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Krajowa Rada Sądownictwa zaopiniowała 110 projektów aktów normatywnych, podjęła trzy uchwały o zarządzeniu lustracji i jedną o przyjęciu sprawozdania z przeprowadzonej lustracji. Przeanalizowała 45 nieprawomocnych wyroków sądów dyscyplinarnych i wniosła odwołania w ośmiu sprawach. Nadto Krajowa Rada Sądownictwa złożyła trzy wnioski do Trybunału Konstytucyjnego.
Wysoka Izbo! Zostałam zobowiązana na dzisiejszym posiedzeniu plenarnym do przedstawienia państwu uchwały Krajowej Rady Sądownictwa w przedmiocie zagrożeń dla niezawisłości sędziów.
Krajowa Rada Sądownictwa wyraża stanowczy sprzeciw wobec zapowiadanych przez rząd politycznych zmian, które zmierzają do usunięcia sędziów powołanych od 2018 r. z zawodu i do ich politycznej weryfikacji (Oklaski), zdecydowany sprzeciw wobec kategoryzowania sędziów oraz wobec wszelkich prób ich weryfikacji oraz poniżania, które prowadzą do naruszenia niezawisłości sędziowskiej i niezależności sądów. Arbitralność i jawna niesprawiedliwość tego rodzaju rozróżnień jest wręcz oczywista i obnaża stricte polityczną, a nie prawną, motywację i charakter anonsowanych represji.
Fundamentalną gwarancją niezawisłości jest nieusuwalność sędziów, o czym stanowi art. 180 ust. 1 konstytucji. Ustawa nie może wprowadzić trybu usunięcia sędziego za działania zgodne z prawem. Statuowana w art. 42 ust. 1 konstytucji zasada: nullum crimen sine lege, zawierająca m.in. zakaz karania za czyn, który nie był zabroniony w czasie jego popełnienia, znajduje zastosowanie także do deliktów dyscyplinarnych.
Prezentacja założeń ustawy mającej rzekomo uregulować status sędziów powołanych w latach 2018-2024 zmierza do wywołania wśród sędziów efektu mrożącego. Minister sprawiedliwości pod hasłami przywracania praworządności przedstawił zamierzenia legislacyjne, skutkiem których powołani w ostatnich latach sędziowie zostaną zmuszeni do powrotu na niższe stanowiska sędziowskie, wydaleni ze służby na stanowiska pomocnicze - adwokaci, radcowie i notariusze - i poddani procedurom dyscyplinarnym, a to wszystko za skorzystanie z konstytucyjnego prawa do służby publicznej, polegającej na uczestnictwie w procedurze konkursowej na wolne stanowiska sędziowskie.
Prezentowane zamierzenia, niemające precedensu w dziejach polskiej demokracji, za to znajdujące mroczne analogie w praktykach ustrojowych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, i intensywna współpraca części środowiska sędziowskiego z władzą wykonawczą rodzić muszą pytanie o ostateczny cel przyświecający temu współdziałaniu, o beneficjenta podejmowanych i zapowiadanych działań sprowadzających się do upokorzenia, degradacji zawodowej i konsekwencji dyscyplinarnych w stosunku do setek, a nawet tysięcy sędziów powołanych w ostatnich latach zgodnie z obowiązującym prawem, bez jakiegokolwiek związku z przebiegiem ich służby dla obywateli Rzeczypospolitej, realizowanej w najlepszej wierze i bez jakichkolwiek objawów rzekomego braku niezawisłości czy uległości wobec władzy wykonawczej. Zakrawać musi na ponurą ironię, że ci właśnie sędziowie stali się przedmiotem oskarżeń o brak niezawisłości, oskarżeń miotanych zapamiętale przez część sędziów tak ochoczo współpracujących z obecnym ministrem sprawiedliwości, kooperujących z nim jako członkowie ministerialnych komisji kodyfikacyjnych i konkursowych czy liderzy stowarzyszeń twardo broniących swoich środowiskowych wpływów, w szczególności na obsadę stanowisk funkcyjnych i awanse zawodowe.
Zapowiadana przez ministra sprawiedliwości procedura czynnego żalu to oczywiste w swej historycznej wyrazistości nawiązanie do samokrytyk składanych przez osoby, które podpadły władzy, w realiach ustrojowych Związku Sowieckiego czy też stalinowskiego początku PRL. Do tych samych realiów ustrojowych sięga minister sprawiedliwości, obwieszczając założenia projektu weryfikacji sędziów, weryfikacji, której nie przeprowadzono ani w roku 1918 w stosunku do sędziów państw zaborczych, ani w 1989 r. w stosunku do sędziów mianowanych przez władzę komunistyczną, co więcej, której nie zastosowały nawet hitlerowskie Niemcy po zajęciu naszego państwa w roku 1939 w stosunku do sędziów II Rzeczypospolitej, a której dokonali jedynie komuniści w czasie przejęcia władzy w drugiej połowie lat 40. (Oklaski)
Państwo polskie...
(Poseł Tomasz Zimoch: Panie marszałku, to jest nie na temat.)
(Poseł Krystyna Skowrońska: Pani powinna się wstydzić.)
(Poseł Zbigniew Bogucki: Prawda boli.)
Krajowa Rada Sądownictwa apeluje do sędziów o odwagę w czasie próby...
(Poseł Krystyna Skowrońska: Wstydź się.)
Wicemarszałek Krzysztof Bosak:
Bardzo proszę umożliwić dokończenie wystąpienia.
Przepraszam, pani przewodnicząca.
Pani przewodnicząca ma swój czas, żeby przedstawić swoje sprawozdanie. Sama wybiera treść i formę.
Bardzo proszę nie przeszkadzać i umożliwić dokończenie. (Gwar na sali, dzwonek)
(Poseł Tomasz Zimoch: To nie jest sprawozdanie.)
(Poseł Krystyna Skowrońska: Ale do rzeczy. Tego nie było w zeszłym roku.)
Przewodnicząca Krajowej Rady Sądownictwa Dagmara Pawełczyk-Woicka:
Państwo polskie, reprezentowane w osobach prezesa Rady Ministrów i ministra sprawiedliwości, łamie umowę społeczną wyrażoną w konstytucji i obowiązującym prawie, a mającą wyraz ponadczasowy, wykraczającą poza wąską perspektywę jednej kadencji parlamentu. Postępuje nielojalnie wobec funkcjonariuszy publicznych - sędziów, którzy swoje życie zawodowe poświęcili służbie Rzeczypospolitej Polskiej. Za swoją wierną służbę sędziowie są obrażani, pomawiani o popełnienie deliktów dyscyplinarnych i przestępstw i szykanowani.
Konsekwencją działań zapowiedzianych przez prezesa Rady Ministrów i ministra sprawiedliwości będzie całkowita, wieloletnia zapaść wymiaru sprawiedliwości, a nade wszystko zostanie podważone zaufanie obywateli do instytucji państwa polskiego. Żaden obywatel podejmujący decyzję o służbie na rzecz Polski nie będzie miał pewności, iż za działanie zgodne z obowiązującym prawem nie spotkają go ani jego rodziny represje. Żaden obywatel występujący o ochronę do instytucji państwa polskiego nie będzie miał pewności, że funkcjonariusze publiczni służący w tych instytucjach kierują się nie wiernością Rzeczypospolitej Polskiej, ale strachem i partykularnym interesem sił politycznych.
Krajowa Rada Sądownictwa apeluje do całego społeczeństwa obywatelskiego o troskę o najwyższe wartości demokratycznego państwa prawa. Wprowadzenie zapowiadanych rozwiązań zniszczy fundamenty ustrojowe państwa, uzależni władzę sądowniczą od władzy wykonawczej.
Krajowa Rada Sądownictwa apeluje do sędziów o odwagę w czasie próby, gdy naruszane są podstawowe wartości państwa prawa. Nie dajcie się złamać wizją odpowiedzialności dyscyplinarnej i karnej za działanie zgodne z prawem. Sędziowie, którzy złożą czynny żal, już nigdy nie będą niezawiśli, a sąd ukształtowany ich składem nie będzie dla obywatela sądem, o którym mówią art. 45 konstytucji i art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności obywatelskich.
Działania powyższe winny spotkać się ze zdecydowanym sprzeciwem Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, o co państwa proszę. Dziękuję. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia