10. kadencja, 18. posiedzenie, 1. dzień (25-09-2024)

10. punkt porządku dziennego:

Informacja Prezesa Rady Ministrów i członków Rady Ministrów na temat powodzi we wrześniu 2024 r. w południowo-zachodniej części terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, działaniach podjętych w celu zapobieżenia jej skutkom oraz w celu ich usunięcia.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Adam Nowak:

    Panie Marszałku! Panie Premierze! Szanowni Państwo Ministrowie! Wysoka Izbo! Odpowiadając na pytanie, które pada z ław, z miejsc poselskich, mogę powiedzieć, że pan minister Czesław Siekierski uczestniczy w szczycie ministrów rolnictwa Grupy Wyszehradzkiej w Poznaniu pod jego przewodnictwem, gdzie również z naszymi sąsiadami z Czech omawia kwestie związane z powodzią.

    A co do tych najważniejszych działań i zadań w obszarze rolnictwa, w obszarze bezpieczeństwa żywnościowego, które związane są z ostatnimi skutkami klęski żywiołowej, to, po pierwsze, trochę statystyk. Według danych z Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej przetworzonych, odpowiednio opracowanych przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa 27 tys. ha gruntów rolnych pozostało wciąż z niezebranymi uprawami w plonie głównym. To jest informacja bez województwa lubuskiego, gdzie otrzymaliśmy dane z instytutu meteorologii, a jeszcze nie są przetworzone przez agencję.

    Jeśli mówimy o działkach rolnych dotkniętych powodzią, to 68 tys. ha było pod lustrem wody, ok. 80 tys. ha było bezpośrednio związane z tym terenem zalewowym, ale nie znajdowało się tam lustro wody, i ok. 120 tys. ha działek rolnych, na terenie których wystąpiła powódź.

    Ogólnie, tak jak wspomniałem, według danych sprzed 3 dni bez województwa lubuskiego skutki powodzi dotknęły 4300 producentów rolnych, którzy posiadają numer gospodarstwa, w tym 3400 rolników, którzy odnotowali na co najmniej jednej działce straty powyżej 30%. To jeśli chodzi o te straty w uprawach.

    Oczywiście na polach znajduje się najwięcej kukurydzy na ziarno, zdecydowana większość kukurydzy na ziarno, ponadto są to ziemniaki, soja oraz buraki cukrowe. Jeśli mówimy o tej grupie strat, o gospodarstwach, które nie zebrały plonów, przewidujemy wsparcie na poziomie ok. 5 tys. zł do 1 ha, co na tę obecną powierzchnię, którą wskazałem, daje ok. 150 mln już teraz, które są na ten cel wyasygnowane ze środków Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

    Ponadto to będzie program zgłoszony do Komisji Europejskiej, nienotyfikowany, tak aby ta pomoc była szybka, sprawna, na podstawie tych danych satelitarnych, danych wektorowych, które agencja obecnie posiada. Wiemy, że sprawna i szybka pomoc jest dzisiaj bardzo ważnym elementem i aspektem, a jednocześnie korzystanie z danych satelitarnych, z map pozwoli nam na precyzyjne skierowanie pomocy do tych gospodarstw, na te działki rolne, które faktyczne skutkami powodzi były dotknięte.

    Jeśli mówimy o kolejnych działaniach, będzie to w ramach pakietu, w ramach programu notyfikowanego w Komisji Europejskiej, aby nie wchodziło to w pomoc de minimis. Tam będą zarówno wsparcia w zakresie ulgi kredytowej, dofinansowania do odsetek kredytów, które rolnicy na premiowanych, preferencyjnych warunkach już podjęli, jak i kwestie umorzenia czynszów dzierżawnych dla gruntów własności rolnej Skarbu Państwa. Również w ten pakiet będzie wchodziło umorzenie składek na ubezpieczenie społeczne rolników w ramach Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, a także dofinansowanie związane z sanitacją, z przywróceniem potencjału gleby, rekultywacją gleby.

    Co do działań związanych, szanowni państwo, Wysoka Izbo, ze środkami pieniężnymi: przewidujemy szybką wypłatę zaliczek, dopłat bezpośrednich dla rolników z gmin i powiatów dotkniętych skutkami klęski żywiołowej, klęski powodzi, tj. 70% w przypadku dopłat bezpośrednich, 85% w przypadku tych pozostałych środków, z których korzystają rolnicy, ale najszybciej możemy tego dokonać 15 października, po uwzględnieniu kursu euro na dzień 30 września.

    Jeśli mówimy o tych działaniach, które podjęliśmy w związku ze stanem klęski żywiołowej, to byliśmy, jesteśmy cały czas blisko spraw rolników, odbywaliśmy spotkania sztabu, odbywaliśmy spotkania w województwach zarówno opolskim, jak i dolnośląskim, minister Czesław Siekierski uczestniczył również w spotkaniach w województwach śląskim i małopolskim. Czyli byliśmy i jesteśmy blisko tych spraw. I choć w pierwszej fazie bezpośrednio nie odwiedzaliśmy gospodarstw, to byliśmy w ciągłym kontakcie z doradztwem rolniczym, z naszymi inspekcjami, które te gospodarstwa na bieżąco monitorowały.

    Chcę podkreślić jedną, kluczową informację z punktu widzenia kontroli: w przypadku gospodarstw z terenów dotkniętych powodzią na pewien czas zostały zawieszone rutynowe kontrole związane z m.in. z wykonywaniem zobowiązań wynikających ze wspólnej polityki rolnej, z poszczególnych programów realizowanych przez rolników, przy czym jednocześnie podejmujemy bardzo szczegółowe kontrole w obszarze bezpieczeństwa żywności, w obszarze produkcji roślinnej i zwierzęcej.

    Chciałbym Wysokiej Izbie przekazać w imieniu kierownictwa resortu dobrą informację: żadne duże stado hodowlane w obszarze produkcji zwierzęcej, bydła mlecznego, bydła mięsnego, trzody chlewnej nie ucierpiało z powodu całkowitego zniszczenia tej obsady, nie doszło do śmierci zwierząt. Wszystkie duże gospodarstwa udało się ewakuować, co jest z punktu widzenia priorytetów ratowniczych ważną informacją. Oczywiście są znaczne straty, jeśli chodzi o budynki inwentarskie, o budynki gospodarcze w tych gospodarstwach. Aby ocenić skalę strat i zniszczeń, minister Czesław Siekierski w poniedziałek, zaraz po napłynięciu tej kluczowej, dużej fali powodziowej przygotował pismo, we wtorek ono zostało skierowane do wojewodów, w celu jak najszybszego rozpoczęcia prac przez komisje szacujące straty. Mamy tu na myśli głównie straty w produkcji roślinnej, zmagazynowanej już, zebranej, bo wiemy, że wiele magazynów płaskich, silosów i innych miejsc przechowywania już zebranych zbóż było wypełnionych. Stąd też inspekcja weterynaryjna w zakresie zbóż paszowych podejmuje działania w celu weryfikacji skali zniszczeń. Dodatkowo to samo dotyczy budynków inwentarskich oraz strat w maszynach i środkach produkcji na nowy sezon, głównie w materiale siewnym oraz nawozach.

    Kolejna z dobrych informacji jest taka, że żadne znaczne składy nawozowe oraz środków ochrony roślin nie zostały dotknięte, nie zostały naruszone wskutek powodzi, co z punktu widzenia składu chemicznego wody powodziowej jest informacją pozytywną, która jak myślę, też powinna częściowo uspokoić opinię publiczną. Jednocześnie w odniesieniu do rolnictwa, do gospodarstw rolnych: jesteśmy w takim momencie agronomicznym, że stosowanie tych środków ochrony roślin nie było bardzo intensywne, co też z tego punktu widzenia ma pozytywny wpływ na sytuację.

    Co do działań podejmowanych przez poszczególne instytucje, przez poszczególne służby: jeśli chodzi o Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa poza tymi działaniami, o których wspomniałem, w zakresie zwolnienia z czynszów dzierżawnych tych działek, które zostały dotknięte skutkami powodzi, to przygotowywane są rozwiązania co do pozostałych działek wchodzących w skład gospodarstwa, a będących w zasobie własności rolnej Skarbu Państwa. Umożliwiono podległym dzierżawcom nieruchomości zasobu własności rolnej Skarbu Państwa zawieranie umów dzierżawy nieruchomości na rzecz osób poszkodowanych w bieżącym roku przez powódź. Dodatkowo umożliwiono użyczenie niezagospodarowanego mienia z zasobu na rzecz osób poszkodowanych oraz zorganizowano punkty przyjęcia i rozdysponowania pomocy przez oddziały terenowe KOWR w Opolu oraz we Wrocławiu. To są głównie punkty bazujące na ośrodkach hodowli zarodowej oraz spółkach hodowlanych wchodzących w skład zasobu KOWR, chodzi m.in. o Ośrodek Hodowli Zarodowej w Głogówku, gospodarstwo w Charbielinie oraz gospodarstwa w powiecie kłodzkim oraz w powiecie ząbkowickim. Ponadto spółki KOWR-owskie włączyły się w pomoc dla rolników poprzez wsparcie transportu pasz i materiałów niezbędnych do kontynuacji produkcji. To jest główny cel postawiony przed KOWR: wszelkie możliwe środki i zasoby mają być przekierowane na to wsparcie, bo jest ono niezbędne dla zachowania produkcji zwierzęcej w gospodarstwie.

    Jeśli mówimy o wykorzystaniu tych zbóż i materiałów, które miały kontakt z wodą powodziową, to wszelkie produkty spożywcze, które miały być przeznaczone do spożycia przez ludzi, do skarmiania zwierząt i które miały kontakt z wodą powodziową, nie mogą być wykorzystane do tego celu. Mogą być wykorzystane jedyne do celów energetycznych, jako substrat do biogazowni i z biogazowniami również ten kontakt za pośrednictwem inspekcji weterynaryjnej podjęliśmy. 29 z nich wyraziło gotowość do przyjmowania takich produktów. Oczywiście substrat musi spełniać konkretne wymogi, aby nie zaburzyć procesów zachodzących w biogazowniach, przy uwzględnieniu wykorzystania pofermentu na cele rolnicze.

    W Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, poza tym, że doszło do umorzenia, poza wsparciem w zakresie składek w ramach funduszu składkowego ubezpieczenia społecznego rolników, podjęto decyzję o wsparciu ochotniczych straży pożarnych, które w pierwszej fazie w małych miejscowościach podejmowały bezpośrednie działania na rzecz ewakuacji zwierząt, gospodarstw, niosły pomoc potrzebującym. Warto bowiem zauważyć, że to właśnie ochotnicze straże w głównej mierze podejmowały działania na bardziej rozproszonych, mniej zagęszczonych terenach, bo wiadomo, że priorytetem było ratowanie życia ludzkiego. Natomiast tu wielkie ukłony dla tych zaangażowanych w te działania. Pozostała część wsparcia z funduszu składkowego będzie skierowana na zielone szkoły, jako wsparcie programu realizowanego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej dla dzieci z obszarów wiejskich.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Tak jak wspomniałem, priorytetem jest utrzymanie i zapewnienie ciągłości pracy gospodarstw rolnych. Drugim jest zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego poprzez wprowadzenie na rynek tylko tych surowców i produktów, które spełniają wyśrubowane standardy, bo mamy świadomość, że od tego zależy również reputacja Polski na arenie europejskiej. Chcę jednocześnie podkreślić, że w tej chwili kluczowe są działania związane z odpowiednio szybkim oszacowaniem tego, co pozostało w gospodarstwach. Stąd też pismo, o którym wspomniałem, pana ministra do wojewodów. Jednocześnie chcę poinformować, że minister rolnictwa Czesław Siekierski wystąpił do Komisji Europejskiej, do komisarza do spraw rolnictwa z wnioskiem o uruchomienie rezerwy rolnej na poczet wsparcia gospodarstw dotkniętych stratami wskutek powodzi, podobnie jak miało to miejsce w przypadku innych klęsk żywiołowych, które nawiedziły Polskę w tym roku.

    Konkludując, chciałbym w imieniu resortu rolnictwa podziękować wszystkim rolnikom, którzy w ramach samopomocy i solidarności wzajemnej podjęli działania na rzecz wsparcia tych gospodarstw, które zostały dotknięte skutkami powodzi. To są głównie gospodarstwa z produkcją zwierzęcą, bo wiemy, że zapewnienie wody pitnej było priorytetem, zapewnienie możliwości doju i odbioru mleka było priorytetem, podobnie jak zapewnienie pasz tam, gdzie gospodarstwa niestety te pasze utraciły. Stąd też ukłony dla samorządu rolniczego, organizacji rolniczych oraz ośrodków doradztwa rolniczego za to, że te działania koordynowały. Chcę również powiedzieć, że patrzymy w przyszłość, stąd też ważny będzie program sanitacji i odpowiedniego przygotowania gleb. Specjaliści z Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa, Instytutu Technologiczno-Przyrodniczego oraz Krajowej Stacji Chemiczno-Rolniczej będą badali stan tych gleb, tak aby rekultywacja przeszła sprawnie, szybko, zgodnie z potrzebami, żeby potencjał produkcyjny obszarów wiejskich, terenów rolnych jak najszybciej został przywrócony. Dziękuję bardzo. (Oklaski)


Przebieg posiedzenia