10. kadencja, 18. posiedzenie, 2. dzień (26-09-2024)

19. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o poselskim projekcie uchwały w sprawie ustanowienia Dnia Pamięci Ofiar Zagłady Osób z Zaburzeniami Psychicznymi na terenach okupowanej Polski podczas II wojny światowej (druki nr 614 i 641).

Poseł Sprawozdawca Piotr Adamowicz:

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o poselskim projekcie uchwały w sprawie ustanowienia Dnia Pamięci Ofiar Zagłady Osób z Zaburzeniami Psychicznymi na terenach okupowanej Polski podczas II wojny światowej, druk nr 614.

    Marszałek Sejmu zgodnie z odpowiednimi przepisami po zasięgnięciu opinii Prezydium Sejmu skierował w dniu... Przepraszam, bo mi za chwilę spadnie i będzie łomot. Skierował w dniu 26 sierpnia tego roku powyższy projekt uchwały do Komisji Kultury i Środków Przekazu do pierwszego czytania.

    Komisja Kultury i Środków Przekazu po przeprowadzeniu pierwszego czytania oraz rozpatrzeniu tego projektu uchwały na posiedzeniu w dniu 11 września tego roku wnosi o podjęcie przez Wysoki Sejm załączonego projektu uchwały. Tyle formalności.

    Panie i Panowie Posłowie! Pani Marszałek! Tą uchwałą zajmuję się nieprzypadkowo na tym właśnie wrześniowym posiedzeniu Sejmu. Ten haniebny proceder na ziemiach Polski rozpoczął się najprawdopodobniej w 3. tygodniu wojny. Znana jest konkretna i pewna data planowanej eksterminacji pensjonariuszy Krajowego Zakładu Psychiatrycznego w Kocborowie, w Starogardzie Gdańskim, na Pomorzu. Jest to dokładnie 22 września 1939 r.

    Z prośbą o ustanowienie przez Wysoką Izbę dnia pamięci o zagładzie osób z zaburzeniami psychicznymi zwróciło się Polskie Towarzystwo Psychiatryczne, a konkretnie jego sekcja historyczna. Należy przypomnieć, że nie jest to inicjatywa nowa. Polskie Towarzystwo Psychiatryczne zwracało się co prawda nie z tożsamym, ale z podobnym wnioskiem w czasie VIII kadencji Sejmu. Reprezentantem kilkudziesięciu posłów wspierających tenże projekt była już niestety śp. poseł Iwona Śledzińska-Katarasińska.

    Jesienią 2012 r. Rada Ministrów kierowana przez pana Mateusza Morawieckiego negatywnie zaopiniowała projekt upamiętnienia zagłady osób z zaburzeniami psychicznymi, czyli w konsekwencji w ówczesnym Sejmie projekt nie doczekał się procedowania.

    Zagłada osób psychicznie chorych w Polsce w czasie II wojny światowej nie jest powszechnie znana. Należy wspomnieć, że debiutancką powieścią Stanisława Lema był ˝Szpital przemienienia˝ wydany w 1955 r., opisujący te tragiczne wydarzenia. Rzecz charakterystyczna: to pierwsze wydanie ˝Szpitala przemienienia˝ w połowie lat 50. zostało ocenzurowane. Na kanwie tej powieści Lema powstał film fabularny o takim samym tytule, także ˝Szpital przemienienia˝, w reżyserii Edwarda Żebrowskiego.

    Wysoka Izbo! Ustanowienie tego dnia pamięci byłoby istotne nie tylko dla przypominania o tragedii tych osób, tej grupy osób. Polskie Towarzystwo Psychiatryczne podkreśla, że przyczyni się to również do zmiany stosunku do osób chorych psychicznie, które nadal są wykluczone społecznie i stanowią grupę obywateli drugiej kategorii. Docenienie faktu ich tragicznej śmierci byłoby jednocześnie przywróceniem odebranej im godności.

    Kończąc, chciałbym podziękować reprezentantom środowiska polskich psychiatrów za przypomnienie o tym ważnym projekcie oraz za czynne zaangażowanie w prace Komisji Kultury i Środków Przekazu. Dziękuję uprzejmie. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia