10. kadencja, 18. posiedzenie, 2. dzień (26-09-2024)
21. punkt porządku dziennego:
Informacja dla Sejmu i Senatu RP o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w pracach Unii Europejskiej w okresie styczeń-czerwiec 2024 r. (przewodnictwo Belgii w Radzie Unii Europejskiej) wraz z komisyjnym projektem uchwały (druki nr 616 i 651).
Poseł Sprawozdawca Andrzej Grzyb:
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Do polskiego Sejmu wpłynął druk nr 616, który został przesłany 9 sierpnia, aby przedstawić udział Rzeczypospolitej Polskiej w pracach Unii Europejskiej w okresie prezydencji belgijskiej. To była 13. prezydencja w ramach trójki Hiszpania - Belgia - Węgry. Belgia przygotowała się do tej prezydencji i te priorytety są niejako uzgodnione w tym trójczłonowym składzie. Taki jest standard pracy poszczególnych prezydencji.
Jak powiedział pan minister, otoczenie międzynarodowe nie było szczególnie przyjazne w okresie tej prezydencji, bo to oczywiście w dalszym ciągu dominujące skutki agresji Rosji na Ukrainę czy też pandemia, czy też kryzys energetyczny, ale również ekstremalne zjawiska klimatyczne, które miały miejsce wtedy bardziej w Europie niż w Polsce - ale również to, co przeżywamy w chwili obecnej, jest tego dobitnym dowodem - wszystkie zjawiska związane z dezinformacją czy też odnowienie konfliktu na Bliskim Wschodzie, co też nie pomaga akurat w funkcjonowaniu samej Unii Europejskiej w środowisku międzynarodowym.
Priorytety prezydencji były skoncentrowane na ochronie praworządności, wzmocnieniu konkurencyjności, agendzie społecznej i zdrowotnej, ale także na ochronie ludzi i granic i oczywiście też na dążeniu do sprawiedliwej transformacji w zakresie gospodarki czy też promocji Unii jako globalnego gracza, choć zawsze mamy wątpliwości, czy wykorzystujemy tu wszystkie pełne nasze możliwości.
To wszystko nakłada się oczywiście na koniec kadencji Parlamentu Europejskiego, co oczywiście miało ogromny wpływ na przyspieszenie pewnych prac, związanych w szczególności z regulacjami prawnymi, które były prowadzone w Parlamencie Europejskim oraz w Radzie. Trzeba przyznać, że sprawność akurat prezydencji belgijskiej była zauważalna.
Priorytety belgijskiej prezydencji zostały przedstawione nie tylko w Parlamencie Europejskim, nie tylko w Radzie, ale również w Komisji do Spraw Unii Europejskiej przez ambasadora Królestwa Belgii, co jest standardową procedurą w pracach akurat Komisji do Spraw Unii Europejskiej. Zaś istotnym elementem prac okresu prezydencji było również wsparcie wojskowe i polityczne dla Ukrainy, które było silnie wspierane przez Polskę, jak również dyskusje w sprawie wsparcia Ukrainy w staraniach o członkostwo w Unii Europejskiej.
Chcę tutaj oczywiście podkreślić historyczne znaczenie szczytu Unia - Ukraina, Unia - Mołdawia 25 czerwca 2024 r., które to konferencje zainaugurowały rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych tych dwóch krajów do Unii Europejskiej.
Również ważne były decyzje o kolejnych sankcjach wobec Rosji oraz Białorusi, co osiągnięto praktycznie w finale prezydencji, jak również uruchomienie aktywów rosyjskich do wsparcia makrofinansowego Ukrainy, o czym również wspominał pan minister. To jest to 50 mld do roku 2027.
Ważnym punktem belgijskiej prezydencji była przyszłość jednolitego rynku oraz polityki przemysłowej. Polska zwracała w okresie prezydencji w sposób szczególny uwagę na rolę jednolitego rynku, zaś w szczególności, co powtarzamy od wielu kadencji, na rolę w zakresie usług, które niestety nie są tutaj dobrze pod względem regulacyjnym i pod względem konkurencji uplasowane w samej Unii Europejskiej, ale również odbudowy przemysłu i wzmocnienia konkurencyjności Unii Europejskiej.
Doświadczenie okresu epidemii sprawia, że widzimy, że europejski przemysł niestety nie jest konkurencyjny, a wiele elementów tego przemysłu zostało wyeksportowanych wraz z miejscami pracy poza Unię, w szczególności do Azji, co sprawiło również zerwanie łańcuchów dostaw i problemy w zaopatrzeniu w licznych obszarach, w tym np. jeżeli chodzi o leki, środki zabezpieczenia, ale również inne elementy, które związane są z bezpieczeństwem funkcjonowania europejskiej, w tym również polskiej gospodarki. Chcę zwrócić uwagę, że Rada Europejska odesłała w kwietniu 2024 r. do opracowania nowej strategii na rzecz zmodernizowanego jednolitego rynku. Zatem państwa członkowskie widzą taką pilną potrzebę. Pytanie oczywiście, jak to się zakończy.
Zwracam też uwagę na zakończenie prac nad regulacją dotyczącą przemysłu neutralnego emisyjnie czy rozporządzenia w sprawie unijnych wytycznych dotyczących rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej, jak również prac nad regulacją dotyczących infrastruktury gigabitowych.
W zakresie konkurencji, i to też powiedziała Komisja, należy zwrócić uwagę na raport Enrico Letty, byłego premiera Włoch, który przedstawiając ten raport, który był na zamówienie prezydencji belgijskiej, odniósł się do sposobów zapewnienia sprawiedliwej, ekologicznej i cyfrowej transformacji poprzez zwiększenie finansowania publicznego i prywatnego, łącznie z postulatem wprowadzenia piątej wolności, która miałaby obejmować zarówno innowacje i badania naukowe, jak i wiedzę i umiejętności oraz dane i sztuczną inteligencję. W oparciu o prezentowany raport byłego premiera Włoch Enrico Letty Rada Europejska zwróciła się zarówno do belgijskiej, jak i do węgierskiej trwającej obecnie prezydencji, aby kontynuowały pracę nad zaleceniami z tegoż raportu. To zalecenie idzie w sukurs propozycjom zawartym w zainicjowanym przez Szwecję non-paper, który został podpisany przez Polskę i inne sześć państw członkowskich. Ten raport dotyczy zasad pomocy państwa na rzecz długoterminowej konkurencyjności europejskiej gospodarki.
Szczególny wymiar debaty w zakresie prezydencji miała debata na temat zarządzania gospodarczego, która zakończyła się trilogami. Oczywiście to jest związane w sposób szczególny z procedurą nadmiernego deficytu. Tutaj Polska w sposób szczególny podniosła sprawę szczególnego traktowania wydatków na obronność, aby te wydatki zostały uznane za istotny czynnik, który łagodzi procedurę nadmiernego deficytu. Zaś wymóg redukcji długu miał według postulatów Polski dotyczyć tylko państw członkowskich, które mają dług przekraczający 60% PKB, i ten postulat został w istocie przyjęty, stąd też Polska nie została objęta procedurą nadmiernego długu.
Rolnictwo to ważna część debaty, która toczyła się w tym półroczu. Jakkolwiek rozpoczynając prezydencję, Belgia nie zwracała nadmiernej uwagi akurat na te problemy. A to wynika przede wszystkim z faktu, że odnotowaliśmy na przełomie roku 2023 i 2024 bardzo niekorzystną koniunkturę na rynkach rolnych. Tutaj Polska eksponowała przede wszystkim zaburzenia na rynku zbóż oraz innych produktów, wskazując na to, że uporządkowanie tej sytuacji na rynkach zbożowych w sposób szczególny powinno być połączone nie tylko ze stabilizacją cen, ale również z eksportem nadwyżek, w tym również w ramach pomocy humanitarnej.
Ponadto bardzo istotnym elementem wkładu Polski była prezentowana propozycji zmian w zielonym ładzie dla rolnictwa, które zawarte są w strategii ˝Od pola do stołu˝, bowiem to był główny powód protestów rolniczych przeciwko wielu restryktywnym zapisom akurat tegoż zielonego ładu, co spowodowało szereg protestów nie tylko w Polsce, ale w całej Unii Europejskiej.
To oczywiście też należy łączyć z kolejnymi obciążeniami, które wynikały z faktu m.in. wiosennych przymrozków w Polsce, co sprawiło, że wiele gospodarstw rolnych w Polsce, w szczególności sadowniczych, zostało poszkodowanych i wymagało pilnej interwencji. Niektóre plony zmniejszyły się nawet o 70%, co należy tutaj odnotować.
Zmiany i uproszczenia w polityce rolnej jako reakcja na krytykę i protesty rolników w Polsce i całej Unii Europejskiej zostały przyjęte przy bardzo aktywnym udziale przedstawicieli polskiego rządu zarówno w Radzie do spraw rolnictwa, jak i w Radzie do spraw handlu. Finał tych prac został potwierdzony decyzją Rady Unii Europejskiej do spraw rolnictwa 13 maja 2024 r.
Chcę również zwrócić uwagę na ochronę ludzi i granic, bo to było podstawowe pytanie, jak wdrożyć inicjatywy zawarte w dokumentach strategicznych dotyczących wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony, w szczególności w ˝Strategicznym kompasie˝ oraz ˝Cywilnym kompasie˝. Polska aktywność przyczyniła się do implementacji koncepcji sił szybkiego reagowania. Jako kraj członkowski wskazywaliśmy również konsekwentnie, że w sferze wojskowej kluczowe znaczenie ma rola Unii w umacnianiu zdolności militarnych Ukrainy do obrony. Chcę też podkreślić wkład Polski w decyzję Rady do Spraw Zagranicznych z marca 2024 r. o utworzeniu funduszu wsparcia dla Ukrainy w ramach European Peace Facility, jak również w odniesieniu do pomocy makroekonomicznej do roku 2027.
Polska wniosła wielki wkład w szkolenie żołnierzy ukraińskich w ramach misji podjętej przez Unię. Na 52 tys. żołnierzy przeszkolonych w ramach zarówno szkolenia indywidualnego, jak i zbiorowego prawie 15 tys. odbyło te szkolenia w Polsce. Podobnie byliśmy zaangażowani w strategię z zakresu przeglądu stałej współpracy strukturalnej PESCO na rzecz utrzymania obecnych zobowiązań, z uwzględnieniem obecnej sytuacji bezpieczeństwa.
Niezmiernie ważną sprawą jest prezentacja pierwszej Strategii na rzecz europejskiego przemysłu obronnego, której horyzont czasowy jest zakreślony do roku 2035. Strategia ta obejmuje wzmocnienie europejskiej bazy technologiczno-przemysłowej, poprawę zdolności europejskiego przemysłu obronnego czy włączenie gotowości obronnej do głównego nurtu europejskiej polityki w ramach współpracy z członkami NATO, ale również z naszymi partnerami w państwach Partnerstwa Wschodniego. Ważnym elementem prac i zaangażowania Polski było zaangażowanie w unijny mechanizm ochrony ludności w zakresie ratownictwa i ochrony ludności, w tym rozszerzenie europejskiego centrum reagowania kryzysowego. Jak jest to potrzebne, widzimy m.in. w reakcjach na powódź, która dotknęła nasze województwa.
Oczywiście były też elementy promowania dotyczącego globalnej Europy - wspomniałem o szczycie pokojowym - czy też rozpoczęcia negocjacji akcesyjnych z Ukrainą, ale tutaj również można wskazać na m.in. wszystkie partnerstwa międzynarodowe, w tym w szczególności warte podkreślenia jest to, co się wydarzyło w relacjach z Indiami, które są ciągle rosnącą gospodarką, jednocześnie będzie to najbardziej ludny kraj świata.
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Komisja do Spraw Unii Europejskiej przyjęła projekt uchwały w sprawie przyjęcia informacji dla Sejmu i Senatu o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w pracach Unii Europejskiej w okresie styczeń-czerwiec 2024 r. Ten projekt został przedłożony Wysokiej Izbie. Zwracam się w imieniu Komisji do Spraw Unii Europejskiej o jego przyjęcie. Dziękuję bardzo. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia