10. kadencja, 19. posiedzenie, 2. dzień (10-10-2024)
8. punkt porządku dziennego:
Informacja bieżąca.
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia Marek Kos:
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowni Państwo! Na początku kilka danych dotyczących przepisów, na podstawie których po prostu funkcjonuje Narodowy Fundusz Zdrowia, dotyczących tego, jakie są zasady rozliczania świadczeń.
Wartość finansowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia świadczeń opieki zdrowotnej w danym roku zdeterminowana jest poziomem środków zapisanych na ten cel w planie finansowym Narodowego Funduszu Zdrowia zatwierdzonym przez ministra zdrowia w porozumieniu z ministrem finansów, sporządzonym zgodnie z uregulowaniami art. 120 i 121 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Natomiast finansowanie przez oddziały wojewódzkie NFZ świadczeń z zakresu świadczeń opieki zdrowotnej odbywa się zgodnie z postanowieniami umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej i przepisami art. 132 ust. 5 ustawy o świadczeniach, zgodnie z którymi wysokość łącznych zobowiązań funduszu wynikających z zawartych ze świadczeniodawcami umów nie może przekroczyć wysokości kosztów przewidzianych na ten cel w planie finansowym funduszu. Chodzi też o § 14 załącznika do rozporządzenia ministra zdrowia z dnia 8 września 2015 r. w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, zgodnie z którym fundusz zobowiązany jest do finansowania świadczeń udzielonych w okresie rozliczeniowym do kwoty zobowiązania funduszu wobec świadczeniodawcy określonej w umowie dla danego zakresu świadczeń.
Żeby wyjaśnić, jakie są założenia przy zawieraniu właśnie umów z Narodowym Funduszem Zdrowia, chcę tu przypomnieć, że tego, co Narodowy Fundusz Zdrowia ma w planie finansowym po stronie kosztów, przekroczyć nie może, nie powinien, a jeżeli przekracza, to tylko w takich przypadkach, w których plan finansowy Narodowego Funduszu Zdrowia ulega zmianie. Tak że wszystkie umowy, które są zawarte ze świadczeniodawcami, czy to umowy z zakresów limitowanych, czy nielimitowanych, czy to umowy ryczałtowe, są zawarte w oparciu o te środki, którymi dysponuje fundusz. Narodowy Fundusz Zdrowia nie ma budżetu - nazwę to - otwartego, że może finansować wszystkie świadczenia, które są wykonane. Ma plan, zgodnie z którym realizuje swoją gospodarkę finansową.
W przypadku świadczeń, które są nielimitowane, jest taka procedura, że Narodowy Fundusz Zdrowia w okresach kwartalnych rozlicza te świadczenia, które są zawarte ponad limit określony w umowie. Brzmi to trochę dziwnie, ale taka jest rzeczywistość, że są to świadczenia z jednej strony nielimitowane, ale z drugiej strony mają pewną wartość w umowach zawartych ze świadczeniodawcami. Niemniej jednak po upływie kwartału do 15. dnia następnego miesiąca po zakończeniu kwartału świadczeniodawcy mają możliwość i wnioskują do Narodowego Funduszu Zdrowia o zapłatę tych nadwykonań. Po wykonaniu pewnych weryfikacji Narodowy Fundusz Zdrowia rozlicza się za te świadczenia, które są wykonane ponad określony w umowie limit.
Za okres kwartałów I i II te świadczenia w roku 2024 mamy rozliczone. Problem stanowi III kwartał, w którym także te nadwykonania w zakresach nielimitowanych wystąpiły, natomiast jest to jeszcze na etapie sprawdzania, na etapie pewnej weryfikacji ze strony zarówno świadczeniodawców, jak i Narodowego Funduszu Zdrowia. Po określeniu tej kwoty z całą pewnością te limity będą podniesione i nadwykonania będą zapłacone.
Szanowni Państwo! Nigdy nie było tak, że było to wykonane, zrealizowane w październiku za III kwartał. Z reguły trwało to w kolejnych miesiącach, czyli najczęściej był to listopad, czasami też grudzień. Czego się spodziewam w bieżącym roku, roku 2024? Podobnego przebiegu. Pewnie to będzie listopad bądź też grudzień, kiedy rozliczone będą świadczenia za III kwartał w zakresie świadczeń nielimitowanych.
Gdy natomiast mówimy o świadczeniach limitowanych, tutaj kwestia jest dużo bardziej poważna, dlatego że są to świadczenia takie, które są zaplanowane, są to świadczenia z takich zakresów świadczeń jak chociażby endoprotezoplastyka stawów biodrowych, kolanowych, są to świadczenia chociażby onkologiczne, ale poza pakietem DiLO. One są limitowane.
Podając pewien przykład, powiem, że jeżeli w przypadku endoprotezoplastyki szpital ma umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia na wykonanie 1200 operacji rocznie, to w planie rzeczowo-finansowym ma wpisane po 100 zabiegów miesięcznie i tego limitu, tego planu powinien się trzymać. Jeżeli w ciągu 6 miesięcy wykona nie 600, ale 900 takich zabiegów, ma zapłacone za 600, zgodnie z tą liczbą, na którą się zgodził. Natomiast dyrektorzy szpitali potraktowani pewnego rodzaju nauką, że są te świadczenia w latach 2022 i 2023 zapłacone, oczywiście nie realizowali tych świadczeń zgodnie z umowami, czyli nie realizowali tych przykładowych 100 miesięcznie, tylko realizowali to zgodnie - zgodzę się - z potrzebami zdrowotnymi, ale niezgodnie z możliwościami finansowymi płatnika.
Niemniej jednak chcę przypomnieć, że środki, które są zabezpieczone w Narodowym Funduszu Zdrowia w planie finansowym po stronie kosztów, zostały w porozumieniu z ministrem finansów ustalone w dniu 29 września 2023 r., czyli przed rokiem. Ten plan finansowy, który obecnie jest całkowicie niewydolny, niewystarczający z jednej strony, został ustalony rok temu. Tak że dziwi mnie trochę ta dyskusja i debata o tym, że tych środków nie ma, skoro wnioskodawcy sami taki plan finansowy zaproponowali i wdrożyli.
Co się wydarzyło na przestrzeni roku 2024? Otóż, szanowni państwo, wydarzyło się bardzo dużo. Wezmę pod uwagę chociażby same świadczenia z rodzaju: leczenie szpitalne. We wstępnym planie na 2024 r. była zawarta kwota na leczenie szpitalne dla wszystkich szpitali w Polsce rzędu 72 mld zł. W tej chwili, po tych zmianach, korektach planu finansowego Narodowego Funduszu Zdrowia, które wystąpiły w roku bieżącym, są to prawie 94 mld zł. W roku 2024 nastąpił wzrost o 21 mld zł i nadal, jak dobrze wiemy i słyszymy, jest mało. Tak że tych środków, po pierwsze, było za mało zaplanowane, a po drugie, nadal za mało ich jest.
Co robimy, by ta wartość środków w NFZ była wyższa? 4 marca 2024 r. środki finansowe Narodowego Funduszu Zdrowia zostały zwiększone o 2237 mln zł. Były to środki, którymi zapłacono za świadczenia limitowane, a także z zakresu ryczałtu szpitalnego za rok 2023. Minister Finansów przekazał Narodowemu Funduszowi Zdrowia obligacje skarbowe o wartości 3 mld zł z przeznaczeniem na konkretne obszary świadczeń, tzn. na leczenie onkologiczne, diagnostykę onkologiczną, psychiatrię dziecięcą oraz leczenie i diagnostykę chorób rzadkich. Natomiast decyzją minister zdrowia NFZ otrzymał wyższą dotację celem sfinansowania świadczeń gwarantowanych, w tym właśnie nielimitowanych zakresów świadczeń. Pierwsza taka transza była przekazana w kwocie 1246 mln zł w czerwcu tego roku na sfinansowanie nielimitowanych świadczeń za I kwartał, natomiast teraz, we wrześniu, kolejna transza - 1648 mln zł na sfinansowanie nadwykonań za I półrocze czy w zasadzie za rozliczenie II kwartału 2024 r.
Kilka zdań na temat sytuacji, jeżeli chodzi o politykę lekową. Źródło pochodzenia substancji czynnych, API, bezpieczeństwo lekowe nie tylko w skali Polski, ale też Europy. To był rok 2005, gdy w Europie produkowano 53% substancji czynnych. Minęło niecałe 20 lat i w Europie produkuje się obecnie tylko 25%. Ten rynek wyjechał do Azji. Czy jest to wina koalicji 15 października? Nie sądzę. Jest to wynik pewnych decyzji, które zapadły na początku lat dwutysięcznych, które spowodowały, że korzystając z tańszej siły roboczej, jak również z różnego rodzaju ulg, które w Chinach (Dzwonek) występują, ten rynek wyjechał właśnie tam i tam produkują substancje czynne. Obecnie, tak jak powiedziałem, tylko 25% w Europie. Co robimy? Działamy w tym kierunku, by w krajach Unii Europejskiej, w tym w Polsce, wystąpiła jak największa produkcja właśnie leków, jak również substancji czynnych. Stąd też tworzona przez nas lista leków krytycznych, jak również współpraca w ramach Komisji Europejskiej nad stworzeniem europejskiej listy leków krytycznych. Dziękuję za uwagę. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia