10. kadencja, 19. posiedzenie, 2. dzień (10-10-2024)
9. i 10. punkt porządku dziennego:
9. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy budżetowej na rok 2025 (druk nr 687).
10. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2025 (druk nr 693).Poseł Rafał Kasprzyk:
Szanowna Pani Marszałek! Szanowni Państwo Ministrowie! Wysoka Izbo! Omawiamy dzisiaj, po 10 dniach od złożenia w Sejmie projekt ustawy budżetowej na 2025 r. Wspominam o tych 10 dniach, gdyż rok temu Sejm pod kierownictwem pani marszałek Witek w ogóle nie zajął się ustawą budżetową, ale nie to jest istotne. Ważne, że koalicja 15 października bezzwłocznie uchwaliła złożony wtedy przez pana premiera Tuska budżet, a najważniejsze, że oprócz kwestii środków, których PiS nie wpisał do budżetu, takich jak np. pieniądze na wakacje kredytowe czy zabezpieczenie energetyczne dla obywateli, zwłaszcza tych, którzy nie nadążali za PiS-inflacją, od 1 stycznia br. zrealizowaliśmy również podwyżki dla nauczycieli oraz urzędników. Rok temu rozpoczęliśmy realizację naszych wspólnych postulatów zawartych w podpisanej umowie koalicyjnej. Pokazaliśmy odpowiedzialność i wsłuchaliśmy się w oczekiwania Polek i Polaków. Dzisiaj w duchu odpowiedzialności powierzonej nam 15 października 2023 r. kontynuujemy realizację naszej umowy i rozpoczynamy pracę nad planem finansowym państwa na 2025 r.
Podczas uchwalania poprzedniego budżetu zwracałem uwagę na olbrzymie zobowiązania państwa wyprowadzone przez rządzących poza kontrolę budżetu. W 2015 r. było jedynie 7 funduszy celowych obsługiwanych przez BGK, a po 2015 r. powstało 15 nowych. Chodzi o wydawanie miliardów poza kontrolą parlamentu przez PFR, fundusz COVID-owy, Fundusz Wsparcia Sił Zbrojnych i wiele innych. Prawie połowa tegorocznych wydatków państwa znajdowała się poza kontrolą budżetu.
Najwyższa Izba Kontroli w ramach kontroli wykonania budżetu państwa negatywnie oceniła sytuację, w której znaczna część wydatków publicznych przy pomocy funduszy w Banku Gospodarstwa Krajowego realizowana była poza budżetem państwa. Wskazywała wówczas naruszenie zasad jedności i zupełności budżetu oraz przejrzystości finansów publicznych. W konsekwencji wynik budżetu nie odzwierciedlał stanu nierównowagi finansowej państwa, a istotna część środków publicznych przeznaczonych na realizację zadań państwa pozostawała poza kontrolą zarówno parlamentu, ministra finansów, jak i społeczeństwa.
Obecny projekt budżetu uwzględnia postulaty NIK. Przywrócona została kontrola parlamentarna i społeczna nad gromadzeniem oraz wydatkowaniem środków na zadania publiczne. Przywrócone zostały również zasady transparentności transferów środków publicznych. Realizacja postulatu przejrzystości zawiera się w przywracaniu właściwej roli ustawy budżetowej i uwzględnianiu, w odróżnieniu od lat poprzednich, już na etapie planu budżetu wydatków, które dotychczas były wypychane poza budżet. Już od II kwartału publikowane są wszystkie plany finansowe funduszy obsługiwanych przez BGK, a ich plany są zaprezentowane w załączeniu do uzasadnienia projektu budżetu na 2025 r.
Projekt ustawy budżetowej na 2025 r. został przygotowany z zastosowaniem stabilizującej reguły wydatkowej określonej w art. 112a ust. 1 ustawy o finansach publicznych, zrewidowanej zgodnie z wnioskami z białej księgi, z przeprowadzonego we współpracy z Międzynarodowym Funduszem Walutowym przeglądu stabilizacyjnej reguły wydatkowej, jak również rekomendacjami Najwyższej Izby Kontroli. W budżecie przewidziano rekordowe wydatki na opiekę zdrowotną - 222 mld zł. To więcej aż o 31 mld zł. Na obronę narodową przewidziano 187 mld zł. Na koszt obsługi długu Skarbu Państwa przewidziano 75,5 mld zł. Na waloryzację świadczeń emerytalno-rentowych przewidziano 24,2 mld zł. Na program ˝Aktywny rodzic˝ przewidziano 8,4 mld zł. Nastąpi 5-procentowy wzrost wynagrodzeń nauczycieli i pracowników sfery budżetowej. Chodzi też o koszty renty wdowiej. Przewidziano również 61,6 mld zł na budowę polskiej elektrowni jądrowej. Na kontynuowanie programu ˝Rodzina 800+˝ przewidziano 63 mld zł. Na trzynastą i czternastą emeryturę przewidziano 31,5 mld zł. Na wieloletnie programy drogowe i kolejowe przewidziano 16,6 mld zł. Na wsparcie osób z niepełnosprawnością przewidziano 7,1 mld zł. Na składki za osoby przebywające na urlopach macierzyńskich, wychowawczych przewidziano 4,8 mld zł. Na finansowanie górnictwa węgla kamiennego przewidziano 9 mld zł. Na finansowanie procedury in vitro, finansowanie m.in. programów ˝Dobry start˝, ˝Za życiem˝, ˝Aktywny maluch˝ czy ˝Mama 4+˝ przewidziano powyżej 1 mld zł. Przewidziane jest też finansowanie planu dla chorób rzadkich oraz dofinansowanie niektórych zadań jednostek samorządu terytorialnego.
W duchu odpowiedzialności zgodnie z umową rozpoczynamy też przywracanie uczciwej składki zdrowotnej. Zgodnie z zapowiedzią pana ministra Domańskiego zabezpieczono 4 mld zł na obniżenie składki zdrowotnej dla takich przedsiębiorców jak m.in. fryzjerzy, szewcy czy inni bogacze, o których mówił wczoraj pan Zandberg. Już od listopada tego roku przedsiębiorcy będą mogli wnioskować też o tzw. wakacje od ZUS-u. W 2025 r. dla przedsiębiorców zabezpieczono na ten cel 1,6 mld zł. Sprzeciw Polski 2050 budzi natomiast wzrost budżetu Trybunału Konstytucyjnego, który na pewno się nie przepracowuje, oraz IPN-u.
Budżet zakłada w 2025 r. wzrost gospodarczy na poziomie 3,9%. To wyraźne ożywienie gospodarcze skutkuje najwyższym wzrostem PKB w całej Unii Europejskiej. To efekt inwestycji realizowanych z Krajowego Planu Odbudowy i zwiększania odporności. Dziękuję pani minister Katarzynie Pełczyńskiej-Nałęcz za determinację i skuteczne wnioski o wypłatę kolejnych transz tych funduszy. Po 2 latach PiS-owskiego opóźnienia fundusze KPO już zasilają polski budżet.
Oczywiście martwi jednak ogromny budżet i procedura nadmiernego deficytu, który będzie obniżany przez 4 lata.
Zmiany w zakresie dochodów samorządowych nie tylko zmienią strukturę dochodów jednostek samorządu terytorialnego, zasadniczo zwiększając poziom ich dochodów własnych, ale przede wszystkim przyczynią się do systemowego wzmocnienia finansów samorządu terytorialnego, począwszy od 2025 r. Efektem projektowanej reformy finansowania samorządu terytorialnego będzie wzrost dochodów JST w roku 2025 aż o 24,8 mld zł w stosunku do dochodów, jakie wynikałyby dla nich z dotychczas obowiązujących przepisów.
Ale samorządy będą również korzystać z dodatkowych pieniędzy przeznaczonych na sfinansowanie tzw. subwencji ekologicznej. To dodatkowo ok. 1,7 mld zł przeznaczone na wsparcie dla tych samorządów, na terenach których znajdują się obszary chronione przyrodniczo. Dla przykładu podam, że wsparcie 1 ha parku narodowego będzie wynosić od 1 stycznia 620 zł. To realne wsparcie dla tych gmin oraz impuls do rozszerzania cennych przyrodniczo obszarów. To wprost potwierdzenie, że ochrona przyrody też się opłaca. Dziękuję bardzo. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia