10. kadencja, 19. posiedzenie, 2. dzień (10-10-2024)
9. i 10. punkt porządku dziennego:
9. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy budżetowej na rok 2025 (druk nr 687).
10. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2025 (druk nr 693).Poseł Jolanta Zięba-Gzik:
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam przyjemność w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskie Stronnictwo Ludowe - Trzecia Droga zabrać głos w sprawie pierwszego czytania rządowego projektu ustawy budżetowej na rok 2025.
Wysoki Sejmie! Celem obecnej polityki budżetowej prowadzonej przez rząd jest wspieranie równościowego i zrównoważonego pod względem społecznym i terytorialnym rozwoju gospodarczego Polski, przy ograniczeniach wynikających z reguł fiskalnych prawa krajowego i unijnego, przy tym przy uwzględnieniu decyzji z lipca 2024 r. Unii Europejskiej o stwierdzeniu występowania w Polsce nadmiernego deficytu, podjętej na bazie wykonania budżetu za rok 2023 za rządów PiS.
Budżet państwa ma być najważniejszym, kluczowym elementem kreowania polityki finansowej i gospodarczej Polski. Przedkładany projekt ustawy budżetowej na 2025 r. został przygotowany z uwzględnieniem aktualnej sytuacji makroekonomicznej. W bieżącym i kolejnym roku spodziewane jest wyraźne ożywienie gospodarcze. Przewiduje się, że PKB w ujęciu realnym w latach 2024-2025 wzrośnie odpowiednio o 3,1% i 3,9%. Czynnikiem pobudzającym wzrost PKB będą m.in. inwestycje w ramach Krajowego Planu Odbudowy i zwiększenia odporności. Spodziewany jest stopniowy spadek inflacji; w 2025 r. średnioroczna inflacja powinna powinna wynieść 5%, a w końcu horyzontu prognozy tempo wzrostu cen konsumpcyjnych osiągnie przydział dopuszczalnych wahań od celu inflacyjnego Narodowego Banku Polskiego.
Od 2024 r., po kilkuletniej przerwie wywołanej pandemią i przedłużonej wskutek ataku Rosji na Ukrainę, ponownie obowiązują unijne reguły budżetowe. Z końcem kwietnia weszła jednak w życie reforma zarządzania gospodarczego, tj. nadzoru finansów publicznych państw członkowskich i koordynacji ich polityk gospodarczych. Ma ona wesprzeć państwa członkowskie we wzmocnieniu stabilności finansów publicznych, tworzeniu warunków sprzyjających wysokiemu i zrównoważonemu wzrostowi gospodarczemu i zwiększeniu odporności gospodarki Unii Europejskiej.
W projekcie ustawy budżetowej na 2025 r. w zakresie środków krajowych zaplanowano dochody budżetu państwa na kwotę 632 848 215 tys. zł, natomiast wydatki budżetu państwa na kwotę 921 618 215 tys. zł.
W ostatnich latach rządów PiS oficjalny budżet istotnie się różnił od prawdziwego, raportowanego do Brukseli. Proceder wyprowadzania wydatków publicznych poza budżet państwa został zapoczątkowany w czasie pandemii, kiedy środki pozyskane na tarcze antykryzysowe zostały umiejscowione w BGK i PFR. W kolejnych latach liczba instytucji pozabudżetowych ciągle rosła, a w 2023 r. ich liczba wynosiła aż 126. Były to m.in.: Fundusz Pomocy, Fundusz Przeciwdziałania COVID-19, Fundusz Wsparcia Sił Zbrojnych, Rządowy Fundusz Rozwoju Dróg, Rządowy Fundusz Polski Ład, Rządowy Program Inwestycji Strategicznych, Rządowy Program Odbudowy Zabytków i można by tak długo wymieniać.
Fundusze pozabudżetowe w istocie stanowiły budżet równoległy, w którym zadłużenie na koniec 2023 r. wynosiło 363 mld zł. Szacuje się, że w latach 2020-2023 fundusze - poza kontrolą parlamentu w Polsce - wygenerowały deficyt w skali ok. 13% PKB. To dziesięciokrotnie więcej niż średnio w pozostałych krajach generujących deficyt poza budżetem.
Częściowo wzrost deficytu budżetowego na 2025 r. nastąpi wskutek planowanych zmian w finansowaniu jednostek samorządu terytorialnego. W efekcie otrzymają one większe dochody z tytułu udziału w podatkach PIT i CIT, a dochody własne samorządów z tego tytułu będą w istotnym stopniu niezależne od wprowadzanych zmian systemowych w podatkach dochodowych. Możemy powiedzieć, że to zasadnicza zmiana, na którą samorządy czekały przez lata. Do polskich samorządów tylko w roku 2025 trafi więcej o 25 mld zł. Szacuje się, że w ciągu najbliższych 10 lat samorządy otrzymają wsparcie w wysokości 345 mld zł. Dochodzą do tego środki unijne, o które byłoby bardzo trudno, gdybyśmy nie wygrali wyborów rok temu.
Kolejną zmianą, szalenie ważną dla samorządów, będzie fakt, że ich dochody nie będą zależały od politycznych decyzji. Przez 8 lat rządów PiS ograniczał te dochody i odbierał kompetencje, przenosząc podejmowanie decyzji na szczebel centralny. Tak naprawdę Polski Ład zdewastował stan finansów polskich samorządów. Samorządność to samorządzenie się, wobec czego zostanie wprowadzony system, w którym dochody samorządów będą zależeć od bazy podatkowej i jakiekolwiek zmiany podatków w przyszłości nie wpłyną na ich dochody. Te zmiany spowodują, że zyskają gminy większe i mniejsze. Zyskają również te samorządy, na których znajdują się tereny zielone, parki narodowe czy parki krajobrazowe.
Wysoki Sejmie! W przyjętym przez Radę Ministrów projekcie ustawy budżetowej na 2025 r. zaplanowano wydatki budżetowe państwa oraz z budżetu środków europejskich na rolnictwo: rozwój wsi, rynki rolne, rybołówstwo, włącznie z KRUS w wysokości 85 mld zł, co oznacza wzrost o prawie 9% w porównaniu do ustawy budżetowej na rok 2024. Zapewnione zostały środki na realizację kluczowych zadań dla rolnictwa. Zaplanowano wydatki w rezerwie celowej na dofinansowanie zadań w obszarze rolnictwa, w tym na pomoc dla poszkodowanych w związku wystąpieniem niekorzystnych zjawisk atmosferycznych, w kwocie prawie 3 mld zł. Wydatki w rezerwie celowej na dopłaty do paliwa rolniczego zaplanowano w kwocie ponad 2 mld zł. Wydatki na dopłaty do ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt gospodarskich to kwota 920 mln zł. Wydatki z budżetu środków europejskich na rolnictwo, rozwój wsi i rybołówstwo wzrosły o ponad 2 mld zł. Zwiększono budżet Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Ponadto środki przeznaczone na Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności zaplanowano w kwocie ponad 5,3 mld zł. Zapewniono środki na wzrost wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej.
W budżecie państwa na 2025 r. zabezpieczone są niezbędne środki na kontynuację działań z zakresu polityki społeczno-gospodarczej, w szczególności na kontynuację programu ˝Aktywny rodzic˝, prawie 63 mld zł na kontynuację programu 800+, który obejmuje wszystkie dzieci do 18. roku życia bez kryterium dochodowego, w tym dzieci umieszczone w instytucjonalnej pieczy zastępczej. Zabezpieczono środki finansowe na rentę wdowią, sfinansowanie wypłaty dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego dla emerytów i rencistów, tzw. trzynastej emerytury, oraz kolejnego dodatkowego rocznego świadczenia dla emerytów i rencistów, tzw. czternastej emerytury, a także waloryzację świadczeń emerytalno-rentowych oraz wypłatę świadczenia wspierającego przysługującego na podstawie ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym, której celem jest udzielenie osobom niepełnosprawnym z największymi trudnościami w samodzielnym funkcjonowaniu pomocy służącej częściowemu pokryciu wydatków związanych z zaspokojeniem szczególnych potrzeb życiowych tych osób, w kwocie ponad 7 mld zł, wyższej o 3,4 mld zł w stosunku do roku 2024.
W budżecie państwa na 2025 r. zabezpieczone są także środki w zakresie opieki zdrowotnej. Na opiekę zdrowotną zostaną przeznaczone 222 mld zł. Jest to rekordowo wysoka kwota przeznaczona na ten cel. W projekcie zabezpieczono pieniądze na finansowanie Narodowej Strategii Onkologicznej, Narodowego Programu Chorób Układu Krążenia, Narodowego Programu Transplantacyjnego. Dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego na ochronę zdrowia zaplanowano na kwotę 999 mln zł. Planowane przychody Agencji Badań Medycznych w 2025 r. to blisko 855 mln zł. Będzie kontynuacja programu in vitro. Z budżetu państwa przeznaczone jest na to 0,5 mld zł, a od 1 stycznia planowane jest zniesienie składki zdrowotnej od sprzedaży środków aktywów trwałych, samochodów, nieruchomości czy ziemi.
Jeśli chodzi o infrastrukturę, to jest rekordowy wzrost środków finansowych na infrastrukturę kolejową. Na transport i łączność w projekcie ustawy budżetowej na 2025 r. zaplanowano prawie 25 mld zł. Jest to prawie o 6 mld zł więcej niż w bieżącym roku. Resort infrastruktury będzie realizować programy wieloletnie na kwotę 18,6 mld zł. To m.in. inwestycje kolejowe i drogowe. Największe środki przeznaczone na finansowanie programów wieloletnich przeznaczono na ˝Rządowy program wsparcia zadań zarządców infrastruktury kolejowej, w tym zakresie utrzymania i remontów, do 2028 roku˝. Zaplanowano na ten cel kwotę 7,8 mld zł. Kwota 3,2 mld zł ma zasilić ˝Krajowy program kolejowy˝. Do 2030 r. jest to 12,8% łącznych nakładów. Efektem programu mają być zwiększenia bezpieczeństwa i mobilności mieszkańców, skrócenie czasu przejazdów, połączenia Polski z TNT czy wsparcie transportu intermodalnego.
Jeśli chodzi o oświatę i wychowanie, to w projektowanej ustawie budżetowej na 2025 r. planowane wydatki w części 30. wynoszą łącznie 1226 mln zł, z czego środki z budżetu państwa to 848 067 tys. zł, a środki na współfinansowanie projektów unijnych to 76 698 tys. zł.
W odniesieniu do planu wydatków ujętych w ustawie budżetowej na 2024 r. nastąpił wzrost zaplanowanych wydatków na rok 2025 o 311 597 tys. zł. Powyższe zwiększenie wynika przede wszystkim z przyznania przez ministra finansów dodatkowych środków na realizację przez MEN i Centrum Informatyczne Edukacji zadań z zakresu cyberbezpieczeństwa.
Nie zapominamy także o wsparciu dla terenów powodziowych. Oczywiście w tej kwestii nie zapominamy o wsparciu dla podmiotów, które zatrudniają osoby z niepełnosprawnościami, wsparciu o charakterze bezzwrotnym polegającym na spłacie przez fundusz zobowiązań kredytobiorcy z tytułu kredytu mieszkaniowego przez okres 12 miesięcy, chodzi tu też o długoletnie uzyskiwanie dofinansowania na odbudowę infrastruktury drogowej i przywrócenie przerwanych połączeń komunikacyjnych ze środków Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg, bezzwrotne wsparcie finansowe dla gmin na odbudowę zasobu mieszkaniowego z Funduszu Dopłat, zwiększone preferencje premii remontowych: z 25% do 50% lub nawet 60%. Dziękuję bardzo. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia