10. kadencja, 19. posiedzenie, 2. dzień (10-10-2024)
9. i 10. punkt porządku dziennego:
9. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy budżetowej na rok 2025 (druk nr 687).
10. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2025 (druk nr 693).Poseł Zofia Czernow:
Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Panie i Panowie Ministrowie! Projekt budżetu na 2025 r. Rząd przedłożył Wysokiej Izbie projekt ustawy budżetowej na 2025 r. z uzasadnieniem. To było bardzo trudne zadanie. 8 lat pomijania ustawy budżetowej jako podstawy gospodarki finansowej państwa przez poprzedni rząd i finansowania wielu ważnych zadań państwa poza budżetem prowadziło nieuchronnie do rozchwiania finansów państwa i braku kontroli nad nimi. Rząd PiS nie traktował budżetu zgodnie z jego rolą w państwie prawa i nie respektował obowiązujących reguł fiskalnych prawa krajowego i unijnego. Takie praktyki jak wyprowadzanie wydatków poza budżet, tworzenie w tym celu różnych funduszy, osłabianie działania stabilizacyjnej reguły wydatkowej były codzienną praktyką. Wszystko po to, aby nic nie przeszkadzało w nadmiernym i często niefrasobliwym zadłużaniu państwa. I oto efekt: na koniec 2023 r. zadłużenie wyniosło 1700 mld zł, w tym w ciągu 8 lat ponad 780 mld. Do tego szkodliwa polityka fiskalna wobec samorządów, pozbawianie ich dochodów i przekazywanie tzw. papierowych czeków wybranym. To wszystko rujnowało finanse publiczne, które znalazły się na progu zagrożenia bankructwem. A efekt końcowy? Procedura nadmiernego deficytu. Tego nie da zakłamać. To są fakty.
Taki budżet odziedziczył rząd Donalda Tuska. Finansów państwa nie tworzy się bowiem od podstaw, od nowa po wygranych wyborach, a przejmuje się stan finansów od poprzedników. Przed rządem stanęło nadzwyczajne zadanie przywrócenia właściwej konstytucyjnie rangi budżetowi państwa związanej ze szczególnym jego charakterem oraz centralną pozycją w systemie finansów publicznych, tak aby ustawa budżetowa ponownie zaczęła pełnić funkcję podstawowego aktu zarządzania finansami państwa. Zadanie przywrócenia kontroli parlamentarnej, czego nie było w ostatnich latach, i społecznej nad gromadzeniem oraz wydatkowaniem środków na zadania publiczne, jak również zadanie przywrócenia transparentności transferów środków publicznych, czego absolutnie brakowało w ostatnich latach. Rząd z tego kluczowego zadania wywiązał się dobrze.
Równolegle z pracami nad projektem budżetu rząd przygotował gruntowną reformę finansów samorządowych, która została uchwalona przez Sejm i wchodzi w życie od 1 stycznia 2025 r. Ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego zapewnia stabilny system ich finansowania. Szczególnym wydarzeniem, które ma i mieć będzie istotny wpływ na kształtowanie się wydatków budżetowych w 2025 r. i w latach następnych, jest klęska powodzi, która wystąpiła we wrześniu na południowych i południowo-zachodnich terenach Polski. Mimo natychmiastowej reakcji i pomocy wszystkich służb ratowniczych, rządu, wojska i ogromnego zaangażowania ludzi, wzajemnej pomocy żywioł wyrządził ogromne szkody. Po pierwszym etapie ratowania ludzkiego życia, zdrowia, majątku i dobytku natychmiast rozpoczął się kolejny żmudny etap doraźnej pomocy poszkodowanym i pilnego usuwania skutków powodzi. Od samego początku tej tragedii zabezpieczone zostały w budżecie państwa niezbędne środki finansowe na natychmiastową pomoc doraźną.
W projekcie budżetu państwa na 2025 r. zabezpieczono znaczące wydatki na likwidację skutków powodzi i pomoc poszkodowanym mieszkańcom, szkołom, szpitalom, przedsiębiorcom, samorządom, na przywracanie sprawności infrastruktury drogowej, kolejowej i innej infrastruktury krytycznej. Nie może zabraknąć pieniędzy na prowadzenie dalszych działań naprawczych i odbudowywanie nowej, lepszej infrastruktury. Nadal kontynuowana będzie pomoc poszkodowanym w postaci różnych zasiłków, pomoc w sprawie kredytu mieszkaniowego, pomoc przedsiębiorcom oraz system zwolnień, ulg podatkowych, ulg w składkach ZUS. Rozpocznie się również wielka odbudowa. Obok wydatków zaplanowanych w różnych częściach budżetowych utworzona została w budżecie rezerwa celowa na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych w kwocie powyżej 3 mld zł. Na dofinansowanie zadań w obszarze rolnictwa, w tym na pomoc dla poszkodowanych w związku z wystąpieniem niekorzystnych zjawisk atmosferycznych, zabezpieczono kolejno blisko 3 mld zł.
Na pomoc dla terenów objętych powodzią zostaną przeznaczone również duże środki z budżetu Unii Europejskiej, w szczególności z funduszy polityki spójności. Środki te przeznaczone zostaną na infrastrukturę energetyczną, wodno-kanalizacyjną, drogową, termomodernizację czy ocieplanie budynków. Środki te wydatkowane będą także na zabezpieczenie przeciwpowodziowe, w tym zwłaszcza na budowę i modernizację suchych zbiorników retencyjnych oraz wałów przeciwpowodziowych. To ogromnie ważna sprawa, w zasadzie kluczowa, aby usuwając skutki powodzi, jednocześnie zabezpieczać ludność i mienie przed ewentualną powodzią w przyszłości. Przed rządem i Wodami Polskimi stoi bardzo odpowiedzialne zadanie budowy obiektów zabezpieczających, suchych zbiorników retencyjnych, wałów przeciwpowodziowych, utrzymywania cieków wodnych w należytym stanie.
Ta powódź boleśnie pokazała skalę zaniedbań w ostatnich 8 latach. Niestety trzeba to wyraźnie powiedzieć. Były przecież gotowe projekty, które nie były realizowane. To znacznie zwielokrotniło straty podczas tej powodzi. Nie może być przyzwolenia na zaniechania, przekładanie w czasie, co miało miejsce, przewlekanie spraw, które decydują o bezpieczeństwie Polek i Polaków, o bezpieczeństwie państwa. Dziękuję za uwagę. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia