10. kadencja, 2. posiedzenie, 2. dzień (17-01-2024)

8. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Grzegorz Karpiński:

    Bardzo dziękuję.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Pośle! Dla porządku poinformuję Wysoką Izbę, że Kancelaria Prezesa Rady Ministrów nadzoruje aż osiem instytutów: Instytut Zachodni im. Zygmunta Wojciechowskiego, Ośrodek Studiów Wschodnich, Instytut Europy Środkowej, Instytut Współpracy Polsko-Węgierskiej, Polski Instytut Ekonomiczny oraz trzy instytuty, które szczególnie interesują pana posła, czyli Instytut Pokolenia, Instytut De Republica i Instytut Strat Wojennych.

    To co jest istotne, to to, że przystąpiliśmy do analizy działalności wszystkich instytutów, nie tylko tych trzech, których nazwy wybrzmiały w pytaniu. Chcielibyśmy pod koniec stycznia zakończyć prace analityczne, odpowiedzieć na pytania i dokonać oceny funkcjonowania instytutów, oceny potencjału analitycznego i oceny efektywności działalności, którą rozumiemy jako kryterium odniesienia nakładów finansowych do efektów działalności każdego z instytutów. Po co to robimy? Robimy to po to, żeby móc podjąć decyzję co do dalszego funkcjonowania każdego z instytutów i wydać rekomendacje dotyczące ewentualnego usprawnienia ich funkcjonowania, wzmocnienia nadzoru, ale również zmiany sposobu sprawowania funkcji przez nie, czyli dostosowania ich efektów pracy do odbiorców, na rzecz których mają pracować.

    Rekomendacje, które będą przygotowywane, będą oparte na analizach, które prowadzimy w tej chwili w oparciu o dokumenty, które już są zgromadzone w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Mam na myśli kontrole przeprowadzane w ubiegłych latach przez kontrolerów KPRM-u, ale również przez Najwyższą Izbę Kontroli.

    Dla przykładu powiem tylko, że zakończyliśmy już analizy dokumentów zgromadzonych w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, zapoznaliśmy się z kontrolami Najwyższej Izby Kontroli np. w Instytucie Strat Wojennych za rok 2023. Ocena po kontroli NIK-u była negatywna. Izba zwróciła uwagę na to, że przez 18 miesięcy nie opracowano dokumentów programowych, kierunków działalności badawczej, popularyzatorskiej i edukacyjnej ani planu wydawniczego. Wydatków w instytucie dokonywano z pominięciem przepisów o zamówieniach publicznych, w tym wydatków na produkcję filmów o wartości 250 tys. zł. Nie spełniano podstawowych wymogów prowadzenia ksiąg rachunkowych, co doprowadziło Najwyższą Izbę Kontroli do odstąpienia od wydania opinii o sporządzonych przez jednostkę sprawozdań budżetowych. Izba dostrzegła wiele błędów w gospodarce finansowej instytutu, takich jak wypłacanie wynagrodzeń w zawyżonych lub zaniżonych kwotach, przypadki wypłat bez dowodów księgowych, dwukrotne płatności za te same usługi, dokonywanie płatności po terminie.

    W Instytucie Pokolenia Najwyższa Izba Kontroli również dokonała kontroli budżetowej. Ocena również była negatywna. Szczególną uwagę Najwyższa Izba Kontroli zwróciła na to, że do wynagrodzeń pracowników były dodawane różne dodatki, w efekcie czego tak naprawdę stanowiło to podniesienie wynagrodzeń ponad wynagrodzenia obowiązujące w instytucie. Naruszano wysokość wynagrodzeń ponad te, które obowiązywały w rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej. Udzielano również zamówień publicznych z naruszeniem przepisów prawa. Niecelowo i niegospodarnie wydatkowano środki publiczne na najem samochodów.

    To są pierwsze ustalenia, które poczyniliśmy w oparciu o dokumenty zgromadzone w poprzednim roku. Myślę, że - tak jak mówiłem wcześniej - do końca stycznia będziemy mieli już opracowane analizy dotyczące wszystkich ośmiu instytutów i będziemy podejmować decyzje co do dalszych ich losów.

    Informacyjnie powiem w związku z tymi ustaleniami, które już zostały poczynione na skutek dokumentów, które były przez organy kontroli wskazane w poprzednim roku, że prezes Rady Ministrów podjął decyzję o odwołaniu osób, które zarządzają niektórymi instytutami oraz odwołaniu rad tych instytutów. Bardzo dziękuję, panie marszałku.

Przebieg posiedzenia