10. kadencja, 2. posiedzenie, 2. dzień (17-01-2024)

Oświadczenia.

Poseł Grzegorz Lorek (tekst niewygłoszony):

    Na wieść o śmierci dwóch podoficerów z niemieckiego batalionu budowlanego okupanci, stosując wbrew prawu międzynarodowemu zasadę odpowiedzialności zbiorowej, aresztowali 114 obywateli polskich, w większości mieszkańców Wawra i Anina. Działania okupantów odbyły się z rozkazu ppłk. Maxa Daumego.

    Podczas aresztowań zatrzymano mężczyzn z Wawra i Anina, w większości Polaków, ale też grupę Żydów i Rosjanina. Mężczyźni mieli od 15 do 70 lat, wśród nich byli zarówno rzemieślnicy, kupcy i robotnicy, jak i pracownicy umysłowi, dziennikarz oraz oficer Wojska Polskiego. Część zatrzymanych przebywała w Wawrze jedynie tymczasowo, odwiedzając rodzinę na święta Bożego Narodzenia.

    Aresztowanych mężczyzn bito i poniżano, a na koniec postawiono przed tzw. sądem doraźnym będącym elementem terroru sądowego i stanowiącym parodię prawa mającego uzasadniać represje pod przewodnictwem mjr. policji Wenzla i w obecności dowodzącego akcją ppłk. Daumego. Nie przesłuchano zatrzymanych oraz nie spisano ich zeznań, rejestrując jedynie personalia. 114 mężczyzn zostało skazanych na śmierć, pozostałych ˝ułaskawiono˝, zlecając im wykopanie grobów. Antoni Bartoszek, właściciel restauracji, w której zginęli dwaj Niemcy, został dotkliwie pobity i powieszony u wejścia do lokalu przed zapadnięciem ˝wyroku˝ sądu doraźnego.

    Egzekucja skazańców odbyła się przy świetle reflektorów samochodowych na niezabudowanym placu pomiędzy ul. Błękitną a ul. Spiżową, obecnie ul. 27 grudnia, w Wawrze. Mężczyźni zostali rozstrzelani przy użyciu karabinów maszynowych. W czasie przeprowadzania na miejsce kaźni jednemu z mężczyzn udało się zbiec. Samą egzekucję, mimo odniesionych ran, przeżyło siedem osób.

    Ofiary śmiertelne, w sumie 107 osób, zostały początkowo pochowane w tymczasowej zbiorowej mogile w pobliżu miejsca straceń. Wśród zabitych najmłodszy Tadeusz Ryszka miał 15 lat, sześciu - powyżej 60 lat. We wspólnej mogile spoczęli Polacy, Żydzi i Rosjanin, a także dwóch obywateli USA. Pamiętamy.

Przebieg posiedzenia