10. kadencja, 21. posiedzenie, 3. dzień (08-11-2024)
24. punkt porządku dziennego:
Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o dniach wolnych od pracy oraz niektórych innych ustaw (druk nr 777).
Poseł Katarzyna Ueberhan:
Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Szanowna Pani Minister! Mam przyjemność w imieniu wnioskodawców, posłanek i posłów z klubu Lewicy przedstawić państwu poselski projekt ustawy zawarty w druku nr 777. Jest to projekt ustawy o zmianie ustawy o dniach wolnych od pracy oraz niektórych innych ustaw.
Zanim przejdę do prezentacji projektu złożonego przez klub Lewicy, chciałabym przytoczyć parę cytatów wziętych z codziennego życia: Gdy po całym dniu w pracy pomyślę o czekających na mnie świątecznych przygotowaniach, mam ochotę zamknąć się z ciepłą herbatą w pokoju i nie robić nic. To miłe, że w Wigilię nasz pracodawca puszcza panie szybciej do domu, ale nasz Zbyszek to ma kłopot, bo u niego w domu to akurat on wszystko przygotowuje. Całe szczęście, że angażujemy całą rodzinę w przygotowania, bo sama nie zdążyłabym na czas. Muszę przygotować wszystko dzień wcześniej wieczorem, po pracy. W Wigilię nie mam ani czasu, ani siły. W Wigilię zawsze wychodzimy z pracy wcześniej, ale na rodzinną Wigilię wracam do domu w rodzinnym mieście, muszę więc jeszcze dojechać kilkaset kilometrów. Jeśli tylko mogę, biorę tego dnia wolne.
Brzmi znajomo, prawda? Czas najwyższy skończyć z fikcją, z liczeniem na zwyczaj, dobrą wolę czy konieczność brania urlopu. Czas najwyższy, by stan prawny zaczął odpowiadać stanowi faktycznemu, by prawo nadążało za rzeczywistością i ją odzwierciedlało. W rzeczywistości Polacy są jednym z najdłużej i najciężej pracujących społeczeństw w Unii Europejskiej. W rzeczywistości Wigilia już dziś jest dniem wolnym od pracy, ale w innych państwach Europy, a nie w Polsce.
Prezentowany projekt przewiduje ustanowienie dnia 24 grudnia, tj. wigilii Bożego Narodzenia, dniem wolnym od pracy. wigilia Bożego Narodzenia jest dniem poprzedzającym święta Bożego Narodzenia, to oczywistość. To jeden z najważniejszych dni w polskiej tradycji, głęboko zakorzeniony nie tylko w religii, ale i w polskiej kulturze. Wiele osób traktuje ten dzień nie tylko jako przygotowanie do świąt Bożego Narodzenia, ale jako samo święto, jako święto samo w sobie. Jego centralnym punktem jest wspólna kolacja w gronie rodziny i najbliższych osób.
Dzień wolny pozwoliłby na pełne uczestnictwo w tych tradycjach bez konieczności łączenia obowiązków zawodowych z pracami przygotowawczymi w domu. Praca w Wigilię może utrudniać lub wręcz uniemożliwiać wzięcie udziału w rodzinnym spotkaniu, szczególnie jeśli wymaga to podróży w odległe miejsca w Polsce. Dla części pracowników dzień ten jest dniem wolnym lub praca jest świadczona w ograniczonym zakresie, ponieważ pracodawcy często sami ustanawiają ten dzień wolnym lub pracownicy na etapie ustalania urlopów decydują się na wzięcie tego dnia urlopu wypoczynkowego, aby mieć więcej czasu na przygotowanie wieczornej kolacji wigilijnej. Warto podkreślić, że dzięki tej ustawie dzień wolny od pracy będzie obowiązywał wszystkich pracowników. Ustawowe ustanowienie dnia wolnego 24 grudnia spowoduje równe traktowanie wszystkich pracowników, tym samym usankcjonuje obecnie istniejący stan faktyczny, w którym duża część pracowników pracuje w ograniczonym zakresie lub nie pracuje wcale. Co do skutków prawnych projektowanych rozwiązań dodatkowy dzień wolny od pracy 24 grudnia zakłada zmiany w trzech ustawach: ustawie z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy, ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy oraz ustawie z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni.
Celem zmian w art. 1 projektu jest dodanie dodatkowego dnia wolnego na liście dni wolnych od pracy. Zmiany wynikające z art. 2 i art. 3 projektu ustawy to dostosowanie pozostałych aktów prawnych do sytuacji, w której 24 grudnia jest z dniem wolnym od pracy i posiada szczególny charakter wobec niedziel handlowych. Projektowane rozwiązanie jest zgodne z konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, w tym z konstytucyjnym standardem ochrony wolności i praw. W związku z tym, że wigilia Bożego Narodzenia nie jest świętem katolickim, lecz dniem bezpośrednio wprowadzającym do świąt Bożego Narodzenia, nie jest konieczna nowelizacja art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej. Projektowana ustawa nie podlega też notyfikacji.
Proponowany termin wejścia w życie na dzień następny od dnia ogłoszenia bez rozwiązań przejściowych i dostosowujących wynika z faktu, że rozwiązanie jest najbardziej oczekiwane przez pracowników i przedsiębiorców. I po to też, by jak najszybciej zaplanować grafiki pracy w grudniu. Przewidywane skutki społeczne wynikające z projektowanych rozwiązań są tylko i wyłącznie pozytywne. Współczesny świat pracy wymaga poświęcenia czasu i uwagi pracowników, ogranicza czas spędzony z rodziną i bliskimi. Bardzo ważną częścią zdrowego środowiska pracy jest pojęcie dobrostanu pracownika, o którego dbałość w miejscu pracy wpływa pozytywnie na jego ogólne zdrowie fizyczne oraz psychiczne. Zgodnie z danymi Polskiego Instytutu Ekonomicznego Polacy są drugim najbardziej zapracowanym narodem w Unii Europejskiej z ponad 40 godzinami pracy w tygodniu. Ustanowienie Wigilii dniem wolnym od pracy pomoże zrównoważyć życie zawodowe z prywatnym, co jest istotnym elementem dobrostanu pracowników, szczególnie że święta to czas odpoczynku, spokoju. Dodatkowy wolny dzień ułatwiłby wprowadzenie równowagi między obowiązkami zawodowymi a życiem osobistym, chociażby z uwagi na opiekę nad dziećmi, które najczęściej w tym dniu nie mają zajęć edukacyjnych. Dzień wolny w Wigilię mógłby przyczynić się do poprawy zadowolenia z pracy i wydajności w dłuższej perspektywie, dając pracownikom możliwość regeneracji i spędzania czasu z bliskimi. Jak mówiłam, w wielu państwach Wigilia jest już ustawowo wolna od pracy, a przykłady takich rozwiązań pokazują, że możliwe jest pogodzenie tradycji świątecznych z wymogami współczesnego rynku pracy, co sprzyja zadowoleniu społeczeństwa. Uczynienie Wigilii dniem wolnym od pracy nie tylko wspiera polską tradycję i wartości rodzinne, ale również zmniejsza stres, poprawia zdrowie psychiczne oraz wprowadza lepszą równowagę między pracą a życiem prywatnym. Co do skutków gospodarczych projektowanych rozwiązań można je teoretycznie oszacować, biorąc pod uwagę dane makroekonomiczne dotyczące produktu krajowego brutto i przeciętnej pensji w sektorze przedsiębiorstw, w zależności od wielkości pracodawcy oraz wpływów z VAT. Będą to jednak szacunki obarczone daleko idącą niedokładnością, ponieważ jak wszyscy doskonale wiemy, dzień 24 grudnia nie jest traktowany ani przez pracodawców, ani przez pracowników jak zwykły dzień roboczy. Nie sposób precyzyjnie określić, jakie skutki finansowe będzie miało wprowadzenie dnia wolnego w dniu 24 grudnia dla finansów publicznych, lecz jeżeli będzie jakikolwiek wpływ, to będzie on tylko pośredni. Wprowadzenie dodatkowego dnia wolnego nie generuje bezpośrednio dodatkowych kosztów dla sektora finansów publicznych, budżetu państwa czy jednostek samorządu terytorialnego, bo kolejny raz powtarzam, że 24 grudnia jest dniem szczególnym i na pewno nie ma takiego wpływu na rynek, jak dzień roboczy w każdym innym terminie. Za to czas spędzony z bliskimi jest czasem bezcennym i nie do przecenienia. 24 grudnia to dzień szczególny, dzień świąteczny, to święto rodzinne, czas spotkań przy wspólnym stole, czas na bycie razem. Najwyższy czas, by polskie prawo w końcu też to dostrzegło. Propozycja Lewicy dotycząca wolnej Wigilii została bardzo dobrze odebrana przez opinię publiczną, a sam projekt zmiany ustawy odpowiada na potrzeby społeczne i oczekiwania wielu różnych grup, powiedziałabym, że we wszystkich grup społecznych i zawodowych. I tak jak ten świąteczny dzień łączy nas z bliskimi, tak mam nadzieję połączy nas też tutaj, w tej Izbie ponad partyjnymi podziałami. Ten czas, ten czas świąteczny nie ma barw partyjnych, dlatego liczę na państwa poparcie, od prawa do lewa, ponad partyjnymi podziałami, w świątecznym duchu, chociaż to dopiero listopad.
Z uwagi na społeczne oczekiwania w zakresie uregulowania kwestii wolnej Wigilii jeszcze w tym roku oraz z uwagi na czas potrzebny na zaplanowanie grudniowych grafików w miejscach pracy wnoszę o niezwłoczne przejście do drugiego czytania bez kierowania projektu do komisji. Dziękuję bardzo. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia