10. kadencja, 22. posiedzenie, 1. dzień (19-11-2024)

7. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o odpadach oraz ustawy o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw (druki nr 766 i 818).

Poseł Daria Gosek-Popiołek (tekst niewygłoszony):

    Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Koalicyjnego Klubu Parlamentarnego Lewicy przestawiam stanowisko w sprawie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o odpadach oraz ustawy o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw, druki nr 766 i 818, który ma na celu wykonanie prawa Unii Europejskiej oraz realizację zobowiązania rządu zapisanego w umowie koalicyjnej.

    Projekt dotyczy wprowadzenia zmiany dotyczącej organizacji systemu segregowania odpadów budowlanych i rozbiórkowych - tzw. odpady BiR - w celu uelastycznienia organizacji przez przedsiębiorców segregacji takich odpadów oraz wyeliminowania zgłaszanych przez branżę wątpliwości interpretacyjnych. Nowe przepisy umożliwią przekazywanie organom administracji, m.in. gminom, dofinansowania na usuwanie nielegalnych wysypisk odpadów, które zagrażają życiu i zdrowiu ludzi lub środowisku.

    Zanim uzasadnię szczegółowo nasze aklamacyjne poparcie dla tego projektu, zaznaczę, że to rozwiązanie wprowadzane przez proponowaną ustawę jest przez Lewicę postulowane i oczekiwane. Apelowaliśmy o środki z rezerwy celowej na te cele, bo mamy do czynienia od lat z polską metodą utylizacji i rekultywacji, która nieodłącznie kojarzy się z przestępczością, a nawet przestępczością zorganizowaną. Ten projekt jedynie częściowo rozwiązuje narosłe od lat problemy, z którymi samorządy sobie nie są w stanie poradzić, a które generują ogromne zagrożenie dla ludzi i środowiska. Polska jest upstrzona nielegalnymi odpadowiskami. Dziwnym trafem po rozbiórkach czy remontach odpady trafiają do polskich lasów i na pola czy łąki zamiast tam, gdzie powinny. I co z nimi zrobić? Zawsze przeszkodą są środki, ograniczone środki samorządów, które finalnie z tym problemem się borykają. Jest taka gmina w województwie lubuskim, której budżet wynosi ok. 16 mln, a operat na usunięcie odpadów przez lata zwożonych do nadgranicznego lasu przez polskiego nieuczciwego przedsiębiorcę, prawdopodobnie słupa mafijnego, wynosi prawie 190 mln.

    Przepisy zawarte w art. 1 projektu ustawy mają na celu wprowadzenie podstawy prawnej umożliwiającej przekazanie środków z rezerwy celowej budżetu państwa właściwym organom, w szczególności gminom, które borykają się z problemem nielegalnie nagromadzonych odpadów zagrażających życiu i zdrowiu ludzi oraz środowisku - w trybie art. 26a ustawy o odpadach. Projektowany przepis ma charakter epizodyczny, bo jego okres obowiązywania uregulowano do dnia 31 grudnia 2027 r., i ma on stanowić uzupełniające źródło finansowania zadania, o którym mowa w art. 26a ust. 1 ustawy o odpadach, w przypadku dostępności środków z rezerwy celowej. W ramach niniejszego rozwiązania poszerzamy możliwości szukania dodatkowych instrumentów finansowych służących usuwaniu skutków nielegalnego gospodarowania odpadami, zanim te odpady zaczną płonąć i tworzyć już praktycznie nieusuwalne skutki dla ludzi i środowiska.

    W 2019 r. znowelizowano przepisy ustawy o odpadach i wprowadzono zapis nakazujący w przypadku zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi lub środowiska niezwłoczne usunięcie odpadów przez właściwy organ administracji publicznej. Jednocześnie w ustawie - Prawo ochrony środowiska zwiększono możliwości dofinansowania usuwania odpadów ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej dzięki programowi priorytetowemu ˝Usuwanie porzuconych odpadów˝. Ten mechanizm nie rozwiązał problemu, a mimo to stanowił ogromne obciążenie dla NFOŚiGW. Samorządy apelują o zwiększenie finansowania ze środków publicznych usuwania nielegalnie zdeponowanych odpadów.

    Projektowana w art. 2 zmiana w ustawie o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw - nowe brzmienie przepisu art. 101a ustawy o odpadach ma na celu wprowadzenie zmian w zakresie organizacji systemu sortowania odpadów budowlanych i rozbiórkowych. Przewiduje się, że projektowana regulacja wpłynie na zwiększenie ilości odpadów selektywnie zbieranych, przez co poprawi się ich jakość, co następnie przełoży się na większe możliwości ich zagospodarowania w procesach odzysku, a w szczególności recyklingu. Skutkiem tego powinno być zmniejszenie ilości przesłanek dla pozbywania się odpadów budowlanych i rozbiórkowych w sposób niezgodny z przepisami obowiązującego prawa - chodzi o nielegalnie nagromadzone odpady.

    Dodatkowo należy wskazać, że dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie odpadów na państwa członkowskie został nałożony obowiązek ustanowienia systemów sortowania dla odpadów budowlanych i rozbiórkowych przynajmniej dla drewna, frakcji mineralnych - beton, cegły, płytki i materiały ceramiczne, kamienie - metalu, szkła, tworzyw sztucznych i gipsu. Przedstawiciele branży budowlanej oraz branży gospodarki odpadami w Polsce przedstawili postulaty złagodzenia wymogu zbierania i odbierania selektywnego w miejscu wytworzenia odpadów, opierając się na trudnościach, jakie w praktyce powstają w związku z koniecznością dostosowania się do tego wymogu. W związku z tym projektowana ustawa stanowi kompromis między wymogiem zapewnienia, aby wytwórca odpadów budowlanych i rozbiórkowych był zobligowany do wysegregowania wytworzonych odpadów, a zapewnieniem dalszego zagospodarowania odpadów budowlanych i rozbiórkowych zgodnie z celami ustanowienia systemu selektywnej segregacji w dyrektywie w sprawie odpadów, a możliwością przekazania wykonania tego obowiązku innym podmiotom.

    Przekazanie odpadów budowlanych i rozbiórkowych innemu uprawnionemu podmiotowi nie zwalnia całkowicie wytwórcy odpadów budowlanych i rozbiórkowych z odpowiedzialności za wykonanie obowiązku wysegregowania. W związku z tym w projektowanym art. 101a ust. 4 ustawy o odpadach wskazano odpowiedzialność solidarną za niezrealizowanie ww. obowiązku. Odpowiedzialność solidarna wytwórców odpadów budowlanych i rozbiórkowych, następnych posiadaczy odpadów oraz podmiotów, o których mowa w art. 27 ust. 2 ustawy o odpadach, za niewysegregowanie wytworzonych przez wytwórcę odpadów budowlanych i rozbiórkowych będzie dotyczyć przypadku, gdy obowiązek ten nie zostanie zrealizowany przez podmiot, któremu przekazano odpady. Oznaczać to będzie, że w przypadku niewykonania przedmiotowego obowiązku wojewódzki inspektor ochrony środowiska będzie mógł wszcząć postępowanie administracyjne w sprawie nałożenia administracyjnej kary pieniężnej za niezapewnienie wysegregowania odpadów budowlanych i rozbiórkowych wobec jednego z ww. podmiotów. Z odpowiedzialności solidarnej wyłączone będą osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej. Tu zakładamy, że złagodzenie przepisów też będzie miało charakter przejściowy, który na dzisiejszym etapie pozwoli wykluczyć z rynku nieuczciwych przedsiębiorców wykorzystujących luki prawne do działania na szkodę środowiska i obywateli, i finalnie będziemy te zapisy za kilka lat korygować.

    Koalicyjny Klub Parlamentarny Lewicy całkowicie popiera niniejsze przedłożenie. Dziękuję.

Przebieg posiedzenia