10. kadencja, 22. posiedzenie, 1. dzień (19-11-2024)

Oświadczenia.

Poseł Grzegorz Lorek (tekst niewygłoszony):

    17 listopada 1863 r. w miejscowości Rossosz rozegrała się jedna z bitew powstania styczniowego. Rossosz położony jest ok. 25 km na południe od Białej Podlaskiej.

    Dzień przed bitwą oddziały ppłk. Krysińskiego i piechota litewska mjr. Bogusława Ejtminowicza zatrzymały się w oddalonej o kilka kilometrów Dubicy. Łącznie było to 400 strzelców, 200 kosynierów i 100 konnych żołnierzy. Powstańcy otrzymali wiadomość, że carscy żołnierze wyruszyli z Białej do Łomaz. Podpułkownik Krysiński udał się z żołnierzami do Rossoszy i zajął pozycje na rynku. Batalion pod dowództwem mjr. Ejtminowicza oczekiwał w pobliskim lesie. Jego zadaniem był atak na tyły nieprzyjaciela. Przygotowani do walki powstańcy oczekiwali na Moskali. 17 listopada ok. godz. 8 pod Rossoszem pojawiła się czołówka wojsk rosyjskich. Był to szwadron ułanów. Kiedy carscy żołnierze zorientowali się, że powstańcy są w mieście, natychmiast uciekli. Krysiński wysłał kilku jeźdźców, aby zwabić Rosjan, jednak najwyraźniej nie chcieli oni podjąć walki i ponownie się wycofali. Podpułkownik zmienił strategię i upozorował odwrót. Tymczasem pod Rossosz nadciągnęły następne oddziały Moskali. Wkroczyły one do miasteczka i zostały zaskoczone polską zasadzką. Część rosyjskich żołnierzy została otoczona i rozbita. Przed nacierającym skrzydłem kpt. Leszczyńskiego Moskale cofnęli się, ale rota strzelców, która zajęła pierwsze domy w mieście, nie mogła już uciec, mając na lewym skrzydle powstańczym odcięty odwrót. Tym manewrem rozbito całą rotę broniącą się w domach: 16 Moskali wzięto do niewoli, 65 zginęło w boju w szopach i stodołach. Zabrano Moskalom 30 karabinów i wiele amunicji, mundury i ekwipunek. Straty po stronie polskiej wynosiły tylko 13 zabitych i 14 rannych, m.in. zginął kpt. Tarasiewicz. W potyczce odznaczyli się por. Cetnarski, który ze swoim plutonem jazdy szarżował na ułanów moskiewskich i zmusił do ucieczki, kpt. Tarasiewicz i Leszczyński, podofic. Przemysław Sienkiewicz i Dominik Zumbrzycki.

    Polegli Polacy są pochowani na cmentarzu nad rzeką Muławą w Rossoszu. W walce zginęło 65 Moskali. Polskie straty to 13 zabitych.

Przebieg posiedzenia