10. kadencja, 22. posiedzenie, 2. dzień (20-11-2024)

13. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o sporcie oraz niektórych innych ustaw (druki nr 742 i 794).

Poseł Sprawozdawca Apoloniusz Tajner:

    Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Jako sprawozdawcy Komisji Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki przypadło mi w udziale wystąpienie w sprawie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o sporcie oraz niektórych innych ustaw, druk nr 742.

    Uprzejmie informuję, że projekt ww. ustawy wpłynął do Sejmu w dniu 22 września br. i decyzją marszałka Sejmu z dnia 25 października br. został skierowany do pierwszego czytania do Komisji Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki. Po przeprowadzeniu pierwszego czytania na posiedzeniu komisji w dniu 29 września komisja rozpatrzyła powyższy projekt ustawy na posiedzeniu w dniu 7 listopada br.

    Projekt ustawy o zmianie ustawy o sporcie oraz niektórych innych ustaw ma na celu wprowadzenie do porządku prawnego rozwiązań, które przyczynią się do ograniczenia w polskim sporcie występowania negatywnych zjawisk takich jak dyskryminacja, przemoc czy nierówne traktowanie.

    Sport jest jedną z dziedzin życia społecznego, w których występują przypadki zachowań związanych z dyskryminacją, przemocą na tle seksualnym, a także nierównym traktowaniem poszczególnych osób. Potwierdzają to głośne przypadki doniesień medialnych zarówno na świecie, jak i w Polsce - afery w Polskim Związku Tenisowym, w Szkole Mistrzostwa Sportowego Polskiego Związku Koszykówki w Łomiankach czy przemoc wobec sędziów w niższych ligach piłkarskich. Potrzebę wprowadzenia do polskiego prawa rozwiązań ograniczających występowanie tego typu negatywnych zachowań potwierdzają również opublikowane w ostatnich latach badania, w tym przeprowadzone na zlecenie ministra sportu w 2020 r. badanie ˝Sytuacja kobiet w polskim sporcie wyczynowym˝. Postulaty w tym zakresie zgłaszały w ostatnich latach zarówno organizacje pozarządowe, jak i rzecznik praw obywatelskich. Projektowane przepisy wychodzą również naprzeciw propozycjom zgłaszanym w poprzedniej kadencji Sejmu przez Parlamentarny Zespół ds. Sportu Kobiet oraz współpracujący z zespołem eksperci.

    Projekt ustawy zwiększa rolę kobiet w polskim sporcie, w tym zwiększa ich rolę w procesach decyzyjnych w polskich związkach sportowych. W lutym 2024 r. w 20 polskich związkach sportowych na 69 nie było ani jednej kobiety w zarządzie, a jedynie w 4 związkach na 69 kobieta sprawuje funkcję prezesa polskiego związku sportowego. Jest to niepokojące zjawisko, zwłaszcza jeżeli weźmie się pod uwagę fakt, że według danych GUS z 2022 r. kobiety stanowią ponad 40% zawodniczek kadr narodowych. Projekt ma zapewnić bardziej zrównoważoną reprezentację płci w zarządach polskich związków sportowych i zwiększyć udział kobiet w procesach decyzyjnych. Przewiduje się, że reprezentacja każdej z płci wynosić będzie co najmniej 30%. Wymóg 30-procentowej reprezentacji każdej z płci ma dotyczyć również organów kontroli wewnętrznej polskiego związku sportowego.

    Innym aspektem nierówności, który dotyka kobiety w sporcie, jest kwestia otrzymywania stypendium sportowego w okresie po urodzeniu dziecka. Obecnie kobiety otrzymują stypendium ministra w wysokości 50% przez pół roku po urodzeniu dziecka. Są one zatem w dużo mniej korzystnej sytuacji niż osoby zatrudnione na umowę o pracę. Nowelizacja w art. 32 ust. 6 ustawy o sporcie zakłada również wydłużenie z pół roku do roku okresu pobierania stypendium sportowego przez członkinie kadry narodowej po urodzeniu dziecka oraz zwiększenie kwoty pobieranej w tym zakresie z 50% do 81,5% wysokości stypendium. Wydłużenie okresu pobierania stypendium przez zawodniczki po porodzie oraz zwiększenie przyznawanej kwoty usuwa dysproporcję praw zawodniczek w stosunku do innych kobiet zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Dotychczasowy okres 6 miesięcy od porodu był w większości sportów niewystarczający. Wprowadza się również przepis, który przyznaje stypendium sportowe w wysokości równej 81,5% przyznanego stypendium na okres 12 tygodni w przypadku poronienia, urodzenia martwego dziecka lub gdy dziecko zmarło przed upływem 8. tygodnia życia.

    Kolejnym problemem, z którym mierzy się projekt, jest przeciwdziałanie przemocy wobec sędziów sportowych. W ostatnich latach mamy do czynienia ze znacznie częstszym występowaniem incydentów polegających na naruszaniu godności osobistej i nietykalności cielesnej sędziów. Projekt zakłada zapewnienie ochrony prawnej sędziemu sportowemu prowadzącemu współzawodnictwo sportowe i przewiduje dodanie do ustawy o sporcie przepisu art. 38a, który wskazuje, że osoba sprawująca funkcję sędziego sportowego podczas prowadzenia współzawodnictwa sportowego korzysta z ochrony przewidzianej dla funkcjonariusza publicznego. Oznacza to, że przedmiotem szczególnej ochrony prawnokarnej stanie się m.in. nietykalność cielesna sędziów, ich życie, zdrowie, godność osobista, a także prawidłowość prowadzonych przez nich czynności oraz szacunek dla realizowanych przez nich zadań.

    Projekt przewiduje również wsparcie rozwiązań poprawiających sytuację sportowców na rynku pracy po zakończeniu kariery przez wprowadzenie do ustawy rozwiązań motywujących sportowców do kontynuowania nauki w trakcie kariery sportowej. Propozycje zawarte w projekcie są odpowiedzią na wytyczne Unii Europejskiej w zakresie kariery dwutorowej sportowców z 2013 r. Większość przyjętych w projekcie rozwiązań próbowano wcześniej wdrożyć bez wprowadzania zmian legislacyjnych. W kwestii zapewnienia dodatków do stypendiów w uzasadnionych przypadkach dla członków kadry narodowej projekt wprowadza zmiany w art. 32 polegające na wprowadzeniu przepisów, które pozwolą ministrowi właściwemu do spraw kultury fizycznej na przyznanie dodatku w wysokości 20% stypendium sportowego sportowcom, studentom lub doktorantom, a także przyznanie jednorazowego dodatku do stypendium sportowego w wysokości maksymalnie dwukrotności podstawy sportowcom, którzy uzyskali świadectwo dojrzałości. Wprowadzenie tych przepisów ma być zachętą dla młodych sportowców do kontynuowania nauki i zdobycia dyplomu ukończenia studiów.

    Projekt określa zasady przeciwdziałania dyskryminacji, mobbingowi i innym nadużyciom wobec zawodników i innych osób uczestniczących we współzawodnictwie sportowym oraz przewiduje powołanie rzecznika ochrony praw zawodników ds. przeciwdziałania dyskryminacji, mobbingowi i innym nadużyciom, w tym w zakresie ochrony nietykalności fizycznej i psychicznej zawodników. Rzecznika będzie powoływał i odwoływał minister właściwy do spraw kultury fizycznej na 5-letnią kadencję. Rzecznik będzie działał przy pomocy zastępcy rzecznika oraz wyodrębnionej jednostki organizacyjnej w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw kultury fizycznej, a polskie związki sportowe i inne związki sportowe będą zobowiązane wyznaczyć pełnomocników do spraw przeciwdziałania przemocy i dyskryminacji w sporcie na wzór zawarty w niektórych innych przepisach, w tym przepisach dotyczących rzecznika małych i średnich przedsiębiorców. Ponieważ instytucja rzecznika stanowi novum, istnieje możliwość kształtowania jego konstrukcji prawnej w oparciu o cele, którym ma służyć stworzona instytucja, dlatego zaproponowano taką konstrukcję prawną instytucji rzecznika.

    Ponadto projekt wprowadza sankcje przeciwko podmiotom, które nie wprowadzą standardów, co spowoduje znacznie bardziej skuteczne wdrożenie przepisów ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich w obszarze sportu.

    Kolejną zmianą jest możliwość powołania przedstawicieli zawodników kadr narodowych do zarządów polskich związków sportowych. Celem zaproponowanej zmiany jest zapewnienie gwarancji wprowadzenia przedstawicieli zawodników kadr narodowych do składów zarządów polskich związków sportowych. Ponieważ projekt ustawy przewiduje 30-procentowy udział kobiet w składach zarządów, zasadne jest, aby zawodnicy mieli również prawo do wprowadzenia swojego przedstawiciela do zarządu swojego związku sportowego.

    Projekt przewiduje zmianę nazwy ewidencji ˝Sportowe talenty˝ na ewidencję ˝Badanie kompetencji ruchowych uczniów˝. Wprowadzane przepisy ograniczą również wykorzystywanie ewidencji jedynie do celów statystycznych. Oznacza to, że nie będzie możliwe pozyskiwanie danych z ewidencji przez kluby sportowe, związki sportowe i polskie związki sportowe, które miało służyć identyfikacji talentów.

    Ze względu na dyskusje związane z ochroną oraz przetwarzaniem danych osobowych z ewidencji projektowane przepisy mają na celu zwiększenie poziomu bezpieczeństwa danych osobowych uczniów i ograniczenie ich przetwarzania. Pozostałe dane będą mogły być przekazywane wyłącznie do celów naukowo-badawczych, dydaktycznych, oświatowych lub statystycznych.

    Doprecyzowanie przepisów o przekształceniu związków sportowych w polskie związki sportowe. Zmiany i doprecyzowania wymaga brzmienie art. 12 ust. 2 ustawy o sporcie, tak aby utworzenie i rejestracja polskiego związku sportowego były rozumiane wyłącznie jako przekształcenie dotychczas działającego i już utworzonego związku sportowego, a nie fakt uzyskania odrębnej osobowości prawnej.

    Dofinansowanie zadań to jest następne zagadnienie. Dofinansowanie zadań związanych z przygotowaniem kadry narodowej przez Instytut Sportu - Państwowy Instytut Badawczy, zwany dalej IS PIB. Projekt dodaje do listy obecnych podmiotów, które mogą otrzymać dofinansowanie zadań związanych z przygotowaniem kadry narodowej do udziału w igrzyskach olimpijskich, igrzyskach paralimpijskich, igrzyskach głuchych, mistrzostwach świata lub mistrzostwach Europy, nowy podmiot w postaci Instytutu Sportu. Jeżeli polski związek sportowy nie może otrzymać bezpośrednio dofinansowania z ww. programów ministerialnych, takie przykłady też mamy, a istnieje konieczność zapewnienia ciągłości przygotowań kadr narodowych do udziału w najważniejszych imprezach na poziomie mistrzowskim, dzięki powierzeniu tej roli w uzasadnionych przypadkach Instytutowi Sportu będzie można zabezpieczyć i zapewnić środki dla danej dyscypliny sportu czy dla danego związku. Instytut Sportu jako jednostka podległa ministrowi właściwemu do spraw kultury fizycznej zapewni transparentność procesu rozliczania dotacji. Powierzenie Instytutowi Sportu ewentualnej umowy na przygotowanie kadr narodowych nie będzie prowadziło do zwiększenia nakładów finansowych.

    Nowelizacja przewiduje również wyłączenie od zakazu wobec członka zarządu polskiego związku sportowego: zaprojektowana zmiana polega na dodaniu w art. 9 ustawy o sporcie nowego przepisu, tj. ust. 3b, który wprowadza wyłączenie od ustanowionego w art. 9 ust. 3 pkt 6 ustawy o sporcie zakazu wobec członka zarządu Polskiego Związku Sportowego bycia członkiem organu, prokurentem lub pełnomocnikiem podmiotu świadczącego na rzecz PZS usługi, dostawy lub roboty budowlane, w tym usługi sponsoringu finansowego lub rzeczowego w przypadku członka zarządu PZS będącego członkiem rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółki prawa handlowego, w której ten PZS posiada akcje lub udziały, w tym utworzonej przez ten związek spółki zarządzającej ligą zawodową, w której ten PZS posiada akcje lub udziały. Zaproponowane rozwiązania wpłyną na demokratyzację i poprawę jakości procesów decyzyjnych w polskich związkach sportowych.

    Kończąc moje wystąpienie, uprzejmie informuję Wysoką Izbę, że zaproponowane zmiany do artykułów projektu ustawy o zmianie ustawy o sporcie oraz niektórych innych ustaw zawarte w sprawozdaniu Komisji Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki, druk nr 794, nie budzą zastrzeżeń i w związku z tym wnoszę o ich przyjęcie. Dziękuję za uwagę. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia