10. kadencja, 22. posiedzenie, 2. dzień (20-11-2024)

16. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Gospodarki i Rozwoju oraz Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw (druki nr 760 i 834).

Poseł Daria Gosek-Popiołek (tekst niewygłoszony):

    Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W imieniu Koalicyjnego Klubu Parlamentarnego Lewicy mam zaszczyt przedstawić stanowisko klubu w sprawie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw, druki nr 760 i 834.

    W imieniu klubu parlamentarnego Lewicy wyrażamy pełne poparcie dla tej nowelizacji i dziękujemy za ciężką pracę nie tylko Wysokiej Izbie, ale przede wszystkim ministrze Anicie Sowińskiej, która przeprowadziła setki rozmów i konsultacji z obywatelami i interesariuszami. Cieszymy się też, że wreszcie finalizujemy pracę nad tym rządowym przedłożeniem, bo chyba nie było w tej kadencji takiego przedłożenia, w którym jeszcze coś na finiszu chciano by zmienić, aby opóźnić wejście w życie owego przedłożenia. I chyba dopiero obawa, że nie zdążymy znowelizować PiS-owskiej ustawy przed wejściem w życie, zakończyła te tańce i harce nad nowelizacją.

    Ta ustawa to nowelizacja ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw, doprecyzowująca przepisy dotyczące zezwoleń na prowadzenie systemu kaucyjnego, wprowadzająca rozwiązanie polegające na podążaniu kaucji za opakowaniem w całym łańcuchu sprzedaży, a także wyłączająca opakowania po produktach mlecznych i wprowadzająca zharmonizowany system oznakowania. Uwzględnia ona również autopoprawkę przyjętą na etapie Rady Ministrów, zmieniającą datę startu systemu. Zmiany te stanowią odpowiedź na postulaty jednostek handlowych związane z potrzebą dłuższego czasu na dostosowanie pomieszczeń i zmianę procedur w zakresie zbierania opakowań.

    System, który zostanie uruchomiony w przyszłym roku, musi być atrakcyjny i bezpieczny dla przedsiębiorców, przyjazny dla użytkowników i wyraźnie wpływać na zmniejszenie problemu zaśmiecania Polski. Przepisy ustanawiające system kaucyjny zostały uchwalone w 2023 r. i na ich podstawie system kaucyjny powinien zostać uruchomiony w 2025 r.

    System kaucyjny to mechanizm promujący recykling i ponowne wykorzystanie opakowań. Korzyści z wprowadzenia systemu to zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska przez odpady opakowaniowe, zwiększenie poziomu selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych, zwiększenie poziomów recyklingu odpadów opakowaniowych i stworzenie pozytywnych nawyków dotyczących segregowania odpadów. System kaucyjny jest z jednej strony reakcją na duże zainteresowanie i potencjalne zaangażowanie przyszłych użytkowników, a z drugiej zobowiązaniem do realizacji unijnego poziomu selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych. Cele dla butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do 3 l wynoszą 77% w 2025 r. i 90% w 2030 r. Bez wprowadzenia systemu zwrotu opakowań i zaangażowania społeczeństwa osiągnięcie powyższych poziomów nie będzie możliwe.

    Zawarte w nowelizacji przepisy mają na celu:

    - zwiększenie roli ministra jako koordynatora w celu zapewnienia sprawności działania i terminowości uruchomienia systemu, w tym zwiększenie nadzoru ministra nad tworzonymi systemami kaucyjnymi na etapie poprzedzającym uruchomienie systemów, w szczególności ograniczenie nieprawidłowości w zakresie planowania działania systemów kaucyjnych;

    - wprowadzenie tzw. zamkniętego systemu obiegu kaucji, czyli wdrożenie rozwiązania polegającego na pobieraniu kaucji w całym łańcuchu dystrybucji;

    - zapewnienie rzeczywistego objęcia systemem kaucyjnym całego kraju poprzez wprowadzenie wymogu utworzenia co najmniej jednego stacjonarnego punktu odbierania opakowań i odpadów opakowaniowych objętych systemem kaucyjnym od użytkowników końcowych w każdej gminie, co spowoduje, że podmioty te będą miały jasne wytyczne dotyczące minimalnej ilości takich punktów;

    - uwzględnienie potencjału małych sklepów - wprowadzenie obowiązku zbierania szklanych opakowań wielokrotnego użytku w sklepach, które sprzedają produkty w takich opakowaniach; zbiórka taka już obecnie powszechnie funkcjonuje w praktyce, a jej uwzględnienie ograniczy ryzyko spadku obrotów takich placówek;

    - zwolnienie z wymogu uzyskania zezwolenia na zbieranie odpadów w zakresie logistyki zwrotnej, tj. zbierania odpadów opakowaniowych objętych systemem kaucyjnym, odebranych od prowadzących nieprofesjonalną zbiórkę;

    - wyłączenie opakowań po produktach mlecznych z obowiązku objęcia systemem kaucyjnym;

    - wprowadzenie nowego logotypu systemu kaucyjnego, który będzie musiał pojawić się na opakowaniach objętych systemem kaucyjnym w 2025 r., dostępnego na stronie internetowej Ministerstwa Klimatu i Środowiska;

    - wydłużenie do 2026 r. okresu przejściowego dla przedsiębiorców, którzy utworzyli system pobierania i zwracania kaucji za opakowania, tj. dla już istniejących systemów;

    - odstąpienie od wprowadzenia jednoinstancyjności postępowań dotyczących systemu kaucyjnego przez poprzestanie na możliwości nadania określonym decyzjom rygoru natychmiastowej wykonalności;

    - umożliwienie wnioskowania do recyklera o DPR (dokument potwierdzający recykling) przez podmiot reprezentujący na zasadach analogicznych do podmiotów obecnie wskazanych w art. 23 ust. 5, co pozwoli na rozstrzygnięcie zagadnień formalnych związanych z zaliczeniem uzyskanych w ten sposób DPR-ów jako dotyczących odpadów pochodzących z gospodarstw domowych;

    - wskazanie, że od 2026 r. opłata produktowa, którą ponosić będą wprowadzający, którzy nie przystąpili do żadnego z systemów kaucyjnych, obliczana będzie jako potrójna stawka opłaty produktowej określonej dla danego rodzaju opakowania na napoje - wyłączenie niepożądanej alternatywy nieprzystępowania do systemu przez wprowadzających i niepokrywania przez nich realnych wydatków po stronie podmiotów prowadzących jednostki handlowe;

    - rezygnację ze stopniowego zwiększania poziomów selektywnej zbiórki i propozycję określenia minimalnych celów na poziomie 77% dla lat 2025-2028 i 90% dla roku 2029 i lat kolejnych - dla każdego roku i dla każdego z opakowań objętych systemem;

    - uwzględnienie zaproponowanych przez Ministerstwo Finansów zmian w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2024 r. poz. 361 i 852), gdzie ujednolicone zostały zasady rozliczenia na gruncie VAT kaucji od opakowań wielokrotnego i jednorazowego użytku; wskazanie, że podmioty reprezentujące będą obowiązane do poboru i zapłaty VAT organom skarbowym wyłącznie za kaucje za opakowania objęte systemem kaucyjnym, które nie zostały zwrócone w tym systemie.

    Wszystkie te zmiany są oczekiwane przez społeczeństwo. Za powstaniem systemu kaucyjnego w Polsce w zeszłej kadencji głosowało 433 posłów i posłanek. Liczymy, że nowelizacja spotka się z analogicznym poparciem. Lewica będzie głosowała za.

Przebieg posiedzenia