10. kadencja, 22. posiedzenie, 3. dzień (21-11-2024)

Oświadczenia.

Poseł Grzegorz Lorek (tekst niewygłoszony):

    Hołd lenny Jana Zygmunta Hohenzollerna odbył się 16 listopada 1611 r.

    Po porażce poniesionej w wojnie z Rzeczpospolitą w I połowie XVI w. i przy prawdopodobnym braku wsparcia cesarza Karola V Habsburga państwo krzyżackie w Prusach stanęło wobec konieczności podporządkowania się Polsce. Wielki mistrz zakonu Albrecht Hohenzollern wraz ze sporą rzeszą rycerstwa podjął decyzję o wystąpieniu z zakonu, co stało się równoznaczne z zakończeniem jego działalności w Prusach. Już jako władca świecki powstałych Prus Książęcych przyjął wyznanie luterańskie i złożył w 1525 r. hołd lenny królowi Zygmuntowi Staremu. Traktat uczynił Prusy państwem zależnym od Polski, w którym dziedziczną władzę mieli sprawować męscy potomkowie Albrechta lub - w przypadku bezpotomnej śmierci - jego braci. Wykluczał jednak sukcesję elektorów brandenburskich.

    Syn i sukcesor Albrechta Hohenzollerna Albrecht Fryderyk już w młodym wieku zaczął zdradzać oznaki choroby psychicznej, która dość szybko spowodowała odsunięcie go od rządów, które faktycznie w jego imieniu sprawowali regenci: najpierw jego kuzyn Jerzy Fryderyk von Ansbach, a następnie elektorzy brandenburscy: Joachim Fryderyk Hohenzollern, a od 1608 r. jego syn Jan Zygmunt. Przez cały ten okres Rzeczpospolita odmawiała jednak wyrażenia zgody na rzeczywiste przejęcie lenna Prus Książęcych przez linię brandenburskich Hohenzollernów.

    Celem audiencji była sprawa regencji księstwa pruskiego. Król nadał prawa Janowi, a ten 16 listopada przed kościołem św. Anny przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie złożył mu hołd lenny. A co by było, gdyby po klęsce Krzyżaków ziemie ich byłyby przez Koronę zajęte?

Przebieg posiedzenia