10. kadencja, 25. posiedzenie, 1. dzień (18-12-2024)
4. punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie Komisji Śledczej do zbadania legalności, prawidłowości oraz celowości działań, a także występowania nadużyć, zaniedbań i zaniechań w zakresie legalizacji pobytu cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie od dnia 12 listopada 2019 r. do dnia 20 listopada 2023 r. (druk nr 883).
Poseł Mirosław Adam Orliński:
Szanowna Pani Marszałek! Wielce Szanowni Państwo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego - Trzeciej Drogi mam zaszczyt przedstawić stanowisko odnośnie do sprawozdania komisji śledczej. I na wstępie podziękuję wszystkim członkom - także byłem członkiem tej komisji - za naprawdę solidną pracę, wcześniej pod przewodnictwem pana posła Michała Szczerby, następnie pod przewodnictwem obecnego tutaj pana posła Marka Sowy (Oklaski), którzy naprawdę w sposób bardzo merytoryczny, ustabilizowany, systematyczny, prowadzili obrady naszej komisji, rzeczywiście zarządzali tym całym procesem, tak aby ta komisja działała sprawnie.
Odnośnie do tego, co mówił też poseł Milewski, to ja przywołam jednak fragment tej uchwały Sejmu Rzeczypospolitej z 19 grudnia 2023 r., bo tam sens powołania naszej komisji śledczej był opisany tak: aby zbadać legalność, prawidłowość, celowość działań, a także występowanie nadużyć, zaniedbań i zaniechań w zakresie legalizacji pobytu cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie od dnia 12 listopada 2019 r. do dnia 20 listopada 2023 r. My mieliśmy skupić się na procedurach, na wszystkich zaniedbaniach i uważam, że w tym raporcie, który został naprawdę w sposób solidny przygotowany, przedstawiamy te wszystkie aspekty, które budziły wątpliwości. Warto tu także dodać, że przecież w październiku został opublikowany raport Najwyższej Izby Kontroli, który tak naprawdę w dużej mierze te wszystkie wątpliwości także pokazał. Mówił o nich prezes Najwyższej Izby Kontroli.
Szanowni Państwo! W odniesieniu do takich kluczowych spraw - pan przewodniczący Marek Sowa przedstawił najważniejsze dane z tego raportu w wielu kwestiach - należy rzeczywiście zaznaczyć, że w wyniku prac tej komisji ustalono, także w podsumowaniu, że jednym z takich kluczowych błędów, który został popełniony, było unieważnienie przez poprzedni rząd, rząd Prawa i Sprawiedliwości, strategii migracyjnej, co tak naprawdę było przyczyną tych wszystkich nadużyć, zaniedbań, zaniechań w zakresie właśnie legalizacji pobytu cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie objętym pracami komisji. Ja także podkreślałem bardzo wyraźnie to, że brak respektowania zasady legalizmu wynikającej z art. 7 konstytucji, tego, że organy państwa działają na podstawie i w granicach prawa, spowodował, że w tej materii zapanował kompletny chaos, bałagan, brak jakichkolwiek zasad, brak jakichkolwiek zasad spisanych, chodzi tu też o zmiany, które były proponowane, zmiany legislacyjne, ich ogromny szereg, co także przedstawialiśmy na posiedzeniach naszej komisji. Doprowadziło to do utraty kontroli przez Polskę, można powiedzieć, i ocennego podejścia do całego procesu przyznawania list cudzoziemcom, a jednocześnie zwiększało ryzyko właśnie masowej imigracji, otwierało możliwości nadużyć na szeroką skalę, co wykazaliśmy w naszym raporcie.
Również zlokalizowanie Centrum Decyzji Wizowych w Łodzi i Centrum Informacji Konsularnej w Kielcach było wynikiem politycznych decyzji pana ministra Zbigniewa Raua, a także było motywowane chęcią wzmocnienia pewnych pozycji politycznych. Co prawda pan minister Rau tego dokładnie podczas zeznań na posiedzeniu naszej komisji nie pamiętał, ale zeznania innych osób, które były wezwane przed tę komisję, potwierdziły to. Także wątek, o którym mówiliśmy, czyli Centralnego Biura Antykorupcyjnego, które po uzyskaniu w lipcu 2022 informacji o przestępczym procederze związanym z legalizacją pobytu cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej... Przez długi okres, przez kilka miesięcy biuro zaniechało działań operacyjno-rozpoznawczych i analitycznych w tym obszarze.
Polska postrzegana była rzeczywiście jako kraj, który prowadził bardzo otwartą politykę wizową w strefie Schengen. I to później było w sposób bardzo negatywny postrzegane, można powiedzieć, nie tylko tutaj, na obszarze Unii Europejskiej. Cały międzynarodowy wizerunek Polski na tym bardzo mocno ucierpiał. I rzeczywiście także prace naszej komisji wykazały, że systematycznie rozmontowywano system przyznawania wiz, w tym także wiz pracowniczych dla cudzoziemców, pozbawiając konsulów kolejnych uprawnień, stosując niemające umocowania prawnego szybkie ścieżki dla wybranych inwestycji. Przedstawialiśmy to także w trakcie prac komisji, dotyczyło to inwestycji Olefin czy inwestycji w ramach Grupy Azoty. Często też świadkowie w swoich zeznaniach właśnie pokazywali takie ścieżki priorytetowe, szybkie dostępu na podstawie właśnie potrzeb gospodarczych. I to w żaden sposób - to też było wynikiem pracy komisji - nie było kontrolowane, nie było w żaden sposób zabezpieczone. Tutaj była ogromna dowolność w ramach ścieżek priorytetowych, które były wykorzystywane przy rekrutacji tych wszystkich pracowników do realizacji tych zadań.
Kolejnym problemem, na który warto zwrócić uwagę w tym raporcie, o czym mówiła także pani poseł Janyska, była realizacja nieuchwalonego, niespisanego w żadnym dokumencie programu Poland Business Harbour. To tak naprawdę było kluczowe w tych zeznaniach, bo nikt ze świadków, nikt z osób, które stanęły przed naszą komisją, nie był w stanie wskazać tego dokumentu - w formie prawnej, spisanego, funkcjonującego - na którym się opierali. To wszystko było na zasadzie: ktoś od kogoś otrzymał polecenie, żeby w tym zakresie działać, a nie było podstaw prawnych. To rzeczywiście kolejny dowód na to, że zasada legalizmu dotycząca działania państwa prawa, tutaj nie obowiązywała.
Szanowni Państwo! Sejmowa komisja do spraw afery wizowej na początku grudnia przyjęła ten raport końcowy. Zaprezentowaliśmy go wspólnie, pokazując kluczowe wnioski. Do prokuratury skierowanych zostało 11 zawiadomień dotyczących wtedy najważniejszych osób w państwie, takich jak pan premier Morawiecki i pan minister Rau, o czym także tutaj była mowa. Przedstawiamy kwestie dotyczące pewnych nadużyć uprawnień, niedopełnienia obowiązków. To rzeczywiście są sprawy, które komisja moim zdaniem w sposób dość szczegółowy, jasny wykazała. Nasz raport pokazuje, że funkcjonował nietransparentny, korupcjogenny mechanizm wpływania na niektórych konsulów w zakresie przyspieszania rozpatrywania wniosków wizowych i uzyskiwania korzystnych rozstrzygnięć. Osoby trzecie, jak tutaj wspomniany pan Edgar, który także stawił się przed naszą komisją, z wykorzystywaniem pośrednictwa w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, poprzez sekretarza stanu i niektórych pracowników Departamentu Konsularnego, wpływały na proces wizowy. Brakowało działań poprzedniego rządu, aby to zatrzymać, jak to było wskazane w raporcie. Nie było także odpowiedniej reakcji służb, o czym mówiłem.
Rozmydlano tę aferę wizową, mówiąc, że to była aferka. Tak naprawdę był to bardzo poważny problem i afera, która została wnikliwie przebadana przez naszą komisję. Poprzedni rząd starał się zrobić wszystko, aby opinia publiczna widziała, że on chroni nas przed imigrantami. Tak naprawdę była to fikcja, bo w rzeczywistości brakowało umocowań prawnych, brakowało swoistych regulacji prawnych zapisanych w formie programów, nawet podstawowych, polityki migracyjnej, która została unieważniona. To pokazuje, że nie było oparcia w prawie działań, tego, aby zaprzestać prowadzenia tego procederu. Brakowało skutecznych mechanizmów kontroli. To także stanowiło zagrożenie dla naszego państwa, dla bezpieczeństwa Rzeczypospolitej, co bardzo mocno pokazywaliśmy, także w ramach pracy komisji.
Szanowni Państwo! Myślę, że przede wszystkim trzeba podziękować członkom komisji za wnikliwą pracę, za analizę tych materiałów. Dziękuję za to, że udało nam się wypracować i przyjąć ten raport. W mojej ocenie naprawdę zawiera on wiele kluczowych wniosków na przyszłość, nad którymi trzeba się pochylić, aby ta polityka migracyjna zaczęła funkcjonować.
Klub Parlamentarny Polskie Stronnictwo Ludowe - Trzecia Droga jak najbardziej popiera to sprawozdanie. Dziękuję. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia