10. kadencja, 25. posiedzenie, 2. dzień (19-12-2024)

Oświadczenia.

Poseł Grzegorz Lorek (tekst niewygłoszony):

    18 grudnia 1889 r. w Hölö urodziła się Alicja Elżbieta Habsburg, z domu Ankarcrona, szwedzka arystokratka, uczestniczka polskiej konspiracji w czasie II wojny światowej. Zamężna najpierw z hrabią Ludwikiem Badenim, a potem z arcyksięciem Karolem Olbrachtem Habsburgiem.

    Podczas II wojny światowej Karol Olbracht został aresztowany i uwięziony. Zarówno on, jak i Alicja nie zgodzili się na podpisanie volkslisty, która umożliwiłaby utrzymanie choćby częściowej kontroli nad majątkiem rodzinnym. Alicji początkowo pozostawiono do dyspozycji tylko dwa pomieszczenia pałacu. Następnie, w lecie 1940 r., wraz z córkami została przetransportowana do Wisły. Jeszcze w Żywcu rozpoczęła współpracę z ZWZ, gdzie po zaprzysiężeniu otrzymała pseudonim ˝Alicja˝ i zajmowała się nasłuchem radiowym oraz przenoszeniem korespondencji. Opracowywała również materiały do biuletynów, a jej znajomość kilku języków obcych wykorzystywano do tłumaczenia komunikatów radiowych. Za te działania otrzymała w 1946 r. Krzyż Walecznych.

    Uruchomiwszy sieć przedwojennych koneksji, zdołała doprowadzić do zwolnienia skatowanego przez Niemców męża i jego przyjazdu do Wisły. W 1942 r. została wraz z rodziną przewieziona do miasta Strausberg koło Weimaru na roboty przymusowe. W kwietniu 1945 r. po wyzwoleniu przez aliantów wyjechała początkowo do Polski, a następnie do Szwecji. Po wojnie wraz ze schorowanym mężem próbowała odzyskać chociaż część majątku żywieckiego. Kiedy to się nie udało, w 1951 r. na stałe wraz z dziećmi osiadła w Szwecji, gdzie tego samego roku zmarł Karol.

    W 1963 r. na wniosek gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego odebrała Honorową Odznakę za działalność w AK (nr 3056). W latach 60. zajmowała się pisaniem pamiętników poświęconych głównie wspomnieniom z czasów przedwojennych. W 1973 r. wydała w Sztokholmie swoje wspomnienia zatytułowanie ˝Księżna partyzant˝.

    Córka Renata wyszła za mąż w 1957 r. za hiszpańskiego dyplomatę Eduarda de Zulueta y Dato (1924-2020) i zamieszkała w Hiszpanii. Córka Maria Krystyna odzyskała polskie obywatelstwo w 1993 r. i zamieszkała w domu rodzinnym w Żywcu. Alicja Habsburg spędziła ostatnie dni życia w domu opieki w Sztokholmie, gdzie zmarła i została pochowana w 1985 r.

    W 2022 r. została pośmiertnie odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej, a w 2023 r. - Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Jej synem był dominikanin o. Joachim Badeni.

Przebieg posiedzenia