10. kadencja, 26. posiedzenie, 1. dzień (08-01-2025)
4. punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o poselskim projekcie ustawy o ustanowieniu Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej (druki nr 925 i 930).
Poseł Henryk Szopiński:
Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! 14 lutego 1942 r. to niezwykle ważna data w naszej historii, chociaż dodać trzeba, że w świadomości Polaków mało znana. W zasadzie tylko historycy i osoby zainteresowane dziejami konspiracji wiedzą o dacie 14 lutego 1942 r. coś więcej, dlatego bardzo ważna i cenna jest inicjatywa ustanowienia w tym dniu święta państwowego - Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej. To bowiem wtedy oficjalnie zaczęła funkcjonować nazwa Armia Krajowa, nazwa symbol, nazwa obejmująca niemal całokształt wysiłku zbrojnego polskiej konspiracji. To dzień, w którym naczelny wódz gen. Władysław Sikorski, powołując Armię Krajową, zakończył proces scalania podziemnych Sił Zbrojnych formowanych od 1939 r. do walki z okupantem niemieckim i sowieckim. Mimo wielu napotkanych trudności udało się zjednoczyć większość rozproszonych wcześniej wojskowych sił konspiracyjnych. W wyniku tego procesu w szeregach Armii Krajowej zjednoczonych zostało, oprócz Służby Zwycięstwu Polski i Związku Walki Zbrojnej, większość sił wojskowych podziemnych partii politycznych: ludowców, Bataliony Chłopskie, socjalistów, Gwardia Ludowa Wolność, Równość, Niepodległość, i narodowców, Narodowa Organizacja Wojskowa. Dowództwu AK podporządkowały się także mniejsze organizacje. Praktycznie w ramach Armii Krajowej skupiła się niemal cała patriotycznie nastawiona część narodu polskiego i choćby dlatego warto zapamiętać tę datę. Od tego dnia połączone i przemianowane na Armię Krajową organizacje znacząco podniosły rangę sił zbrojnych w kraju, stając się podziemnym, ochotniczym wojskiem Polskiego Państwa Podziemnego. Zadaniem Armii Krajowej było tworzenie struktur wojskowo-organizacyjnych na czas okupacji dla mobilizacji społeczeństwa do walki bieżącej, ochrona Polskiego Państwa Podziemnego oraz odtworzenie armii na czas otwartej walki o niepodległość, czyli przygotowanie kraju do powszechnego, ogólnopolskiego powstania.
Armia Krajowa, wchodząca w skład Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej, w czasie II wojny światowej była największym w Europie podziemnym, doskonale zorganizowanym wojskiem do walki z okupantami. W 1944 r., 2 lata od powołania, liczyła już ponad 350 tys. zaprzysiężonych żołnierzy, w tym ok. 10 tys. oficerów i ok. 40 tys. ochotników walczących w oddziałach leśnych. Walka prowadzona przez Armię Krajową była rozwijana w wielu kierunkach, takich jak: wywiad, kontrwywiad, dywersja, propaganda niepodległościowa, szkolenie kadr, pozyskiwanie broni, produkcja środków walki, łączność kurierska i radiowa, obecność konspiracyjna w obozach jenieckich i obozach zagłady, a także wiele innych. Wyjątkowym, elitarnym kadrowym wsparciem dla Armii Krajowej było kilkuset specjalnie przeszkolonych w Wielkiej Brytanii żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych zrzucanych na spadochronach na teren okupowanego kraju, tzw. cichociemnych.
W szeregach Armii Krajowej odnalazł się pełen przekrój polskiego społeczeństwa: ludność miejska i wiejska, kwiat polskiej młodzieży, w tym harcerze, intelektualiści, artyści oraz przedwojenni żołnierze zawodowi. W przeważającej liczbie przypadków chęć oswobodzenia kraju spod jarzma niemieckiej okupacji przeważyła nad partykularnymi interesami poszczególnych środowisk i stronnictw politycznych. Co należy podkreślić, Armia Krajowa w każdej fazie swego istnienia była strukturą legitymującą się mandatem legalnych, konstytucyjnych władz Rzeczypospolitej.
Armia Krajowa została rozwiązana 19 stycznia 1945 r. W sytuacji zajmowania Polski przez sowieckiego okupanta byłym żołnierzom Armii Krajowej polecono wówczas prowadzenie dalszej działalności ˝w duchu odzyskania pełnej niepodległości państwa i ochrony ludności polskiej przed zagładą˝. Organizacje, które pozostały w konspiracji i prowadziły dalszą pracę niepodległościową, walcząc z komunistycznym okupantem, przyjmowały nazwy typu: Ruch Oporu Armia Krajowa, Armia Krajowa Obywateli czy Okręg Wileński Armii Krajowej. W relacjach z okresu powojennego zazwyczaj pojawia się określenie ˝to nasi AK-owcy˝ dla oznaczenia zbrojnego podziemia niepodległościowego. Armia Krajowa przestawała istnieć jako organizacja, pozostawała jednak jako zjawisko społeczne. Nie sposób bowiem było rozwiązać ducha AK, który był równoznaczny ze światopoglądem niepodległościowym. Dla społeczeństwa AK była symbolem i syntezą niepodległościowej postawy narodu.
Z uwagi na należyte kultywowanie pamięci o naszych przodkach walczących o niepodległość i na upowszechnianie wiedzy o konspiracji niepodległościowej w latach 1939-1945 ustanowienie 14 lutego świętem państwowym - Narodowym Dniem Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej jest w pełni uzasadnione, szczególnie z uwagi na coraz mniej liczne grono żyjących weteranów, bohaterskich żołnierzy i żołnierek Polskiego Państwa Podziemnego, dla których to święto stanowić będzie kolejny wyraz pamięci i szacunku obecnych pokoleń.
Klub Koalicji Obywatelskiej będzie głosował za przyjęciem projektu tej ustawy. Cześć i chwała bohaterom! Dziękuję bardzo. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia