10. kadencja, 26. posiedzenie, 1. dzień (08-01-2025)
5. punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie Komisji do Spraw Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o rynku mocy (druki nr 927 i 928).
Poseł Sprawozdawca Stanisław Lamczyk:
Szanowna Pani Marszałek! Panie Ministrze! Szanowni Państwo! Przypadł mi zaszczyt przedstawienia w imieniu komisji klimatu i środowiska projektu ustawy o zmianie ustawy o rynku mocy, druki nr 927 i 928.
Zanim przedstawię całą ustawę ze zmianami, to chciałbym powiedzieć coś na temat rynku mocy. Rynek mocy ma na celu zapewnienie średnioterminowego i długoterminowego bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej do odbiorców końcowych, czyli zagwarantowanie odpowiedniego poziomu mocy w systemie, a także zapewnienie dodatkowego finansowania wytwórców energii. Wsparcie to z założenia ma pomóc w realizacji inwestycji w nowe jednostki wytwórcze. W prognozie pokrycia zapotrzebowania szczytowego na moc w latach 2016-2035 Polskie Sieci Energetyczne oszacowały, że w ciągu 10 lat w Polsce wycofane może zostać od 10% do nawet 30% istniejącej mocy, co przy braku inwestycji modernizacyjnych oraz nowych jednostek wytwórczych konwencjonalnych źródeł energii może grozić powtórzeniem się sytuacji z lata 2015 r., kiedy wystąpiły braki w dostawie energii elektrycznej oraz spadek napięcia prądu dostarczanego do odbiorców przemysłowych.
Odpowiedzią polskiego rządu na takie zagrożenia bezpieczeństwa energii była ustawa o rynku mocy. Rozwiązanie to stworzone na wzór funkcjonujących w niektórych krajach europejskich rynku mocy polega na zobowiązaniu wytwórców do dostarczenia mocy bądź obniżenia jej zużycia przez jednostki, redukcji zapotrzebowania na wezwanie operatora sieci przesyłowej, którym jest PSE SA.
Ustawa o rynku mocy weszła w życie w styczniu 2018 r., a w lutym tego samego roku została zaakceptowana przez Komisję Europejską. Rynek mocy miał funkcjonować przez 10 lat, przy czym kontrakty już zawarte miały obowiązywać najpóźniej do końca 2037 r. Mechanizm zaczął działać na początku 2021 r. Jego celem było stworzenie systemu zachęt do budowy nowych mocy wytwórczych, modernizowania oraz niewycofywania istniejących mocy wytwórczych, a także promowania rozwoju usług redukcji zaopatrzenia, tzw. DSR. Dostawcę mocy wybiera się w aukcjach. Przedmiotem usług nie są dostawy energii, a obowiązek mocowy, czyli zobowiązanie dostawcy mocy do pozostawania w okresie dostaw w gotowości do dostarczania określonej mocy elektrycznej oraz do dostawy określonej mocy elektrycznej do systemu w okresach przywołania. Do 3 listopada 2022 r. obowiązywało pojęcie ˝okres zagrożenia˝ - jest to pełna godzina, w której nadwyżka mocy dostępnej dla operatorów w procesach planowania dobowego pracy systemu jest niższa od wartości wymaganej, a więc jest to sytuacja, w której Polskie Sieci Energetyczne wzywają zakontraktowane jednostki rynku mocy do realizacji obowiązku mocowego.
Obowiązek mocowy realizuje się w zamian za wynagrodzenie proponowane do zakontraktowanej mocy, wypłaca je państwowa spółka Zarządca Rozliczeń SA, a pochodzi ono z płaconej przez wszystkich odbiorców energii elektrycznej tzw. opłaty mocowej. Pieniądze te przeznaczane są na modernizację istniejących jednostek wytwórczych, budowę nowych oraz jako rekompensata za straty wynikające z konieczności redukcji poboru mocy przez konsumentów. Ustawodawca zastosował też system kar, który ma gwarantować wysoką dyspozycyjność jednostek rynku mocy objętych umową mocową.
Chciałbym powiedzieć też, że ustawa ta jest z jednej strony notyfikacją europejskich zmian, ale z drugiej jest jak gdyby odzewem na kontrolę Najwyższej Izby Kontroli, która zauważyła dużo nieścisłości. I dlatego też ta ustawa jest zmianą w związku z tymi propozycjami, które zauważyła Najwyższa Izba Kontroli.
Najwyższa Izba Kontroli zauważyła, że interwencja państwa w ramach rynku mocy skutecznie zapewnia średnioterminowe bezpieczeństwo dostaw energii elektrycznej oraz poprawę niezawodności pracy Krajowego Systemu Energetycznego. Jednakże dotychczasowe efekty wskazują na ryzyko nieosiągnięcia tego celu w długoterminowej perspektywie ze względu na mały udział nowych i modernizowanych jednostek wytwórczych w aukcjach mocy. NIK zwracał również uwagę, że konstrukcja wynagrodzenia za wykonywanie obowiązku mocowego nie zapewniła jednak efektywności kosztowej tego mechanizmu. W latach 2021-2022 Polskie Sieci Energetyczne wypłaciły łącznie 633 mln zł brutto przedsiębiorcom, których jednostki wytwórcze rynku mocy pozostawały w przestoju technicznym ponad 8 godzin. Dlatego też te zmiany są właśnie w tej ustawie uwzględnione.
Jeżeli chodzi o samą ustawę, to trzeba powiedzieć, że do art. 1 mamy 31 zmian, ale też mamy zmiany do art. 2, art. 3 art. 4 i art. 5. Do dnia przyznania przez Komisję Europejską odstępstwa, o którym mowa w art. 64 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 czerwca w sprawie rynku wewnętrznego energii elektrycznej umowa mocowa zawarta w ramach aukcji uzupełniającej nie podlega wykonaniu. Ustawa wchodzi w życie po upływie 7 dni od niej ogłoszenia. Dziękuję, bardzo. (Oklaski)
(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Dorota Niedziela)
Przebieg posiedzenia