10. kadencja, 26. posiedzenie, 1. dzień (08-01-2025)

Oświadczenia.

Poseł Tadeusz Tomaszewski (tekst niewygłoszony):

    Oświadczenie poselskie w sprawie potrzeby nowelizacji ustawy z dnia 17 sierpnia 2023 r. o osłonach socjalnych dla pracowników sektora elektroenergetycznego i branży górnictwa węgla brunatnego

    Szanowny Panie Marszałku! Szanowna Izbo! Przedstawiciele związków zawodowych z wielkim zadowoleniem przyjęli kolejne kroki związane z wdrażaniem regulacji ustawy z dnia 17 sierpnia 2023 r. o osłonach socjalnych dla pracowników sektora elektroenergetycznego i branży górnictwa węgla brunatnego. Z końcem ubiegłego roku pierwsi pracownicy PAK Górnictwo sp. z o.o. mogli już skorzystać ze świadczeń, co stanowi dobry prognostyk na przyszłość. Wdrażanie tych regulacji, co naturalne, ujawnia jednak pewne praktyczne wyzwania, które wymagają drobnych korekt istniejących rozwiązań. Obszarów tych nie jest wiele i pozostajemy w przekonaniu, że możliwe będzie szybkie dokonanie odpowiednich dostosowań. Obejmują one następujące kwestie.

    1. Uprawnienie do odprawy, o którym mowa w art. 14 ustawy osłonowej, warunkowane jest posiadaniem przez pracownika co najmniej 5-letniego stażu pracy u danego pracodawcy. Zdarza się jednak, że pracownicy zmieniają zatrudnienie pomiędzy spółkami pracodawcami w rozumieniu art. 3 ustawy osłonowej. Taki staż również powinien być zaliczony na potrzeby 5-letniego stażu warunkującego przyznanie prawa do odprawy, oczywiście z zastrzeżeniem, że także na dzień wejścia w życie ustawy, na dzień 14 września 2023 r., dany pracownik był zatrudniony w jednym z podmiotów wymienionych w jej art. 3.

    2. Świadczenie socjalne za okres urlopu energetycznego lub górniczego stanowi specyficzny tytuł płatności, niebędący wynagrodzeniem za pracę. Pojawiły się wątpliwości, czy od tego świadczenia należy opłacać składki na pracownicze plany kapitałowe w rozumieniu ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych.

    Ustawa o PPK wyraźnie w art. 2 pkt 18 lit. a znosi obowiązek opłacania takich składek w odniesieniu do osób przebywających na urlopach górniczych w rozumieniu art. 11b ustawy z dnia 7 września 2007 r. o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego. Rozwiązania przewidziane w ustawie o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego stanowiły oczywistą bazę dla rozwiązań przewidzianych w ustawie osłonowej dla pracowników energetyki i górnictwa węgla brunatnego. W szczególności w ten sam sposób potraktowane zostało świadczenie osłonowe wypłacane w okresie urlopu górniczego i energetycznego. Nie jest ono w obu przypadkach traktowane jak wynagrodzenie ze stosunku pracy, ale jako odrębny tytuł ubezpieczenia społecznego. Składki na ubezpieczenie społeczne od tego tytułu nie są finansowane przez pracodawcę, lecz pochodzą z dotacji, art. 18 ust. 1 ustawy osłonowej. W związku z tym na potrzeby pracowniczych planów kapitałowych kwota świadczenia socjalnego w okresie urlopu energetycznego lub górniczego w rozumieniu ustawy osłonowej winna być traktowana tak samo jak kwota świadczenia przewidzianego w art. 11b ustawy z dnia 7 września 2007 r. o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego. Istnieje zatem potrzeba rozszerzenia art. 2 pkt 18 lit. a ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych o odesłanie także do art. 15 ustawy osłonowej.

    3. Kolejna kwestia dotyczy braku zwolnienia z podatku dochodowego kwoty jednorazowych odpraw pieniężnych przewidzianych ustawą osłonową dla sektora węgla brunatnego.

    Katalog zwolnień przedmiotowych od ww. podatku zawiera co do zasady art. 21 ustawy o PIT. Niemniej z uwagi na uzasadnione potrzeby ustawodawca wprowadził również przepisy epizodyczne przewidujące odstępstwa od określonych regulacji podatkowych o ograniczonym czasie obowiązywania, stosowane w sytuacjach, gdy z uwagi na doniosłość stanu faktycznego konieczne jest tymczasowe uregulowanie pewnych kwestii w sposób odmienny, niż przewidują to przepisy ogólne.

    Taką szczególną regulację stanowi niewątpliwie art. 52zd ustawy o PIT dotyczący zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym jednorazowych odpraw pieniężnych dla pracowników likwidowanych kopalń węgla kamiennego. Stanowi on: ˝Zwalnia się od podatku dochodowego kwoty jednorazowych odpraw pieniężnych, o których mowa w art. 11d ust. 4b ustawy z dnia 7 września 2007 r. o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego˝.

    W świetle powyższego stwierdzić należy, że z uwagi na zbieżny stan faktyczny oraz adekwatność powyższego przepisu do sytuacji wypłaty jednorazowych odpraw pieniężnych w sektorze węgla brunatnego analogiczny przepis powinien zostać wprowadzony również na rzecz pracowników tegoż sektora, zapewniając w ten sposób równe i sprawiedliwe traktowanie, niezależnie od rodzaju surowca, z którym były związane miejsca pracy.

    4. Pracodawca na podstawie art. 12 ustawy osłonowej obowiązany jest wydać zaświadczenie o okresie korzystania przez pracownika z urlopu energetycznego lub górniczego. Pojawiły się wątpliwości, czy zaświadczenie to wydaje się dopiero po zakończeniu urlopu, na potrzeby prawa do emerytury, czy także w trakcie urlopu.

    Wzór zaświadczenia wynikający z przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 13 ustawy osłonowej przewiduje w pkt 2 poświadczenie, że pracownik korzysta z urlopu, a więc zaświadczenie można wydać dopiero po jego zakończeniu - załącznik nr 2 do rozporządzenia ministra aktywów państwowych z dnia 9 kwietnia 2024 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy uprawniających do urlopu energetycznego i urlopu górniczego oraz wzoru zaświadczenia o okresie korzystania przez pracownika z urlopu energetycznego lub urlopu górniczego. Ponieważ jednak w związku ze stosowaniem ustawy oczekuje się od pracodawców, że będą wydawać takie zaświadczenia wcześniej, zasadne byłoby wyraźne wskazanie w art. 12 ustawy, że zaświadczenia wydaje pracodawca po zakończeniu korzystania z urlopu.

Przebieg posiedzenia