10. kadencja, 26. posiedzenie, 2. dzień (09-01-2025)
8. punkt porządku dziennego:
Pytania w sprawach bieżących.
Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Aleksandra Gajewska:
Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Program ˝Aktywny rodzic˝ jest elementem kompleksowej reformy systemu wspierania opieki nad dziećmi w wieku do lat 3, a ustawa z dnia 15 maja 2024 r. o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz wychowaniu dziecka - ˝Aktywny rodzic˝ wprowadziła trzy nowe świadczenia. Świadczenie ˝aktywni rodzice w pracy˝, dzięki któremu rodzice mogą pozyskać 1500 zł miesięcznie na dziecko w wieku 1-3 lat na organizację opieki przez babcię, dziadka, siostrę, bliską osobę, nianię - jest skierowane do rodziców, którzy wracają na rynek pracy. Świadczenie ˝aktywnie w żłobku˝ w wysokości do 1500 zł miesięcznie na dziecko w wieku 1-3 lat jest przyznawane na pokrycie kosztów pobytu dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub dziennego opiekuna. Świadczenie ˝aktywnie w domu˝, które jest kontynuacją programu ˝Rodzinny kapitał opiekuńczy˝, jest kierowane do osób, które zostają w domu i samodzielnie opiekują się dzieckiem. Mogą one otrzymać 500 zł od pierwszego dziecka, nie od drugiego jak przy kapitale.
Program ten, jak pani wspomniała, bez żadnych komplikacji i opóźnień wystartował 1 października. Rodzice mają możliwość pobierać w danym miesiącu jedno z trzech świadczeń na jedno dziecko. Wnioski o świadczenie składają elektronicznie, w jednej z wygodnych i dostępnych form. Mamy tutaj do wyboru platformę PUE ZUS, aplikację mobilną mZUS, bankowość elektroniczną lub portal Emp@tia MRPiPS. Jak przyznają sami rodzice, złożenie wniosku jest proste, intuicyjne i zajmuje średnio ok. 8 minut.
Od momentu startu programu do dnia 7 stycznia złożono łącznie 461 233 wnioski na 469 379 dzieci. Za proces przyjmowania wniosków, ich weryfikację i wypłatę świadczeń odpowiada Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej sprawuje jedynie nadzór nad zgodnością działań z obowiązującymi przepisami.
Dzięki zastosowaniu automatycznego programowania od startu programu do końca grudnia 2024 r. rozpatrzono ponad 80% wniosków złożonych w tym okresie, pomimo że w październiku, co było naturalne, doszło do spiętrzenia wpływu wniosków z uwagi na to, że złożyli je rodzice dzieci z trzech roczników: 2021-2023. W okresie od 1 października do 31 grudnia ZUS wypłacił łącznie 558 685 świadczeń na kwotę 670 279 596,83 zł. Nadal trwa rozpatrywanie wniosków z okresu, w którym konieczne jest przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego.
Dlaczego postępowanie wyjaśniające jest koniecznie? Kiedy prezentowałam tutaj i na posiedzeniach komisji założenia tego programu, państwo bardzo dokładnie pytali mnie o to, czy i w jaki sposób będziemy weryfikować aktywność zawodową rodziców oraz czy dzieci rzeczywiście chodzą do żłobków, które faktycznie funkcjonują. Zadeklarowałam, że wyeliminujemy wszystkie możliwości nadużywania systemu świadczeń, i to dzisiaj ma miejsce. Jak wskazuje sama nazwa ustawy - ˝Aktywny rodzic˝, wspiera ona rodziców w aktywności zawodowej, pomagając powrócić na rynek pracy po narodzinach dziecka. To nie jest powszechne świadczenie, przysługuje tylko rodzicom dzieci w konkretnym wieku, którzy wykazują właśnie taką aktywność. Zatem, jeśli chodzi o świadczenie ˝aktywni rodzice w pracy˝, klasyczne babciowe, to nie wystarczy samo posiadanie dziecka w określonym wieku. Musimy mieć ten zdefiniowany w ustawie wymóg aktywności zawodowej i ZUS musi zweryfikować, czy rodzic w tym okresie pracował, czy nie. Jeżeli chodzi o ˝aktywnie w żłobku˝, ZUS musi zweryfikować, czy dziecko rzeczywiście uczęszczało do zadeklarowanej przez rodzica placówki i jaką opłatę za tę placówkę w danym miesiącu uiścili.
Świadczenia z programu ˝Aktywny rodzic˝ ZUS wypłaca w danym miesiącu za miesiąc poprzedni, czyli np. w grudniu za listopad itd. Zgodnie z informacjami przekazanymi przez ZUS najczęstszymi przyczynami wymagającymi przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego są następujące sytuacje: żłobek nie wprowadził do rejestru danych rodzica, który ubiega się o świadczenie, lub kwoty opłaty za żłobek albo błędnie wprowadził te dane i to wymaga weryfikacji. Rodzice we wniosku wprowadzili nieprawidłowe dane placówki, do której uczęszcza dziecko. Rodzic nie podał żłobkowi swojego lub dziecka numeru PESEL, pomimo że został on mu nadany, co powoduje konieczność przeprowadzenia dodatkowego postępowania. Konieczne jest potwierdzenie, że dana osoba jest rodzicem dziecka lub jego opiekunem, ponieważ dane w dostępnych rejestrach nie są wystarczające i konieczne jest uzyskanie dodatkowego dokumentu od wnioskodawcy. Dwoje rodziców, co się bardzo często zdarza, złożyło wniosek na to samo dziecko, co powoduje konieczność ustalenia, który z rodziców sprawuje rzeczywistą opiekę nad dzieckiem i któremu należy wypłacić świadczenie. Rodzic złożył wniosek o dwa różne świadczenia z programu ˝Aktywny rodzic˝. Na podstawie danych zapisanych na koncie ubezpieczonego w ZUS nie jest możliwe potwierdzenie spełnienia warunku aktywności zawodowej, co oznacza konieczność przeprowadzenia dodatkowego postępowania wyjaśniającego. (Dzwonek)
Chciałam jeszcze podkreślić, panie marszałku, że ZUS nie odmawiał osobom, co do których miał wątpliwości, tylko prowadził postępowania wyjaśniające, by jak najwięcej osób mogło uzupełnić dane. To jest nowy program, nowe świadczenie i po to są weryfikacje i postępowania ręczne, by każdy rodzic miał szansę te dane poprawić i uzupełnić. Chodzi o to, aby to świadczenie do niego wpłynęło, by go nie stracił przez to, że popełnił jakiś błąd, przez który chwilę dłużej na nie poczeka. I to tutaj razem z przedstawicielami ZUS-u i Departamentu Polityki Rodzinnej deklarujemy. Bardzo dziękuję.
Przebieg posiedzenia