10. kadencja, 26. posiedzenie, 3. dzień (10-01-2025)
15. punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie Rady Ministrów z realizacji ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci w 2023 r. wraz ze stanowiskiem Komisji Polityki Społecznej i Rodziny (druki nr 704 i 790).
Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Aleksandra Gajewska:
Szanowna Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! W imieniu Rady Ministrów przedstawiam dzisiaj sprawozdanie z realizacji ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci w 2023 r. Ta ustawa dotyczy oczywiście bezpośrednio świadczenia 500+ w ostatnim roku rządów Zjednoczonej Prawicy. Chciałabym mówić o 800+, ale w 2023 r. ówczesna większość sejmowa, czyli Prawo i Sprawiedliwość, odrzuciła propozycję Koalicji Obywatelskiej w sprawie nowelizacji budżetu na rok 2023 zakładającej waloryzację 500+ do 800 zł już od lipca 2023 r.
W 2023 r. wydatki budżetu państwa na realizację programu ˝Rodzina 500+˝, oczywiście bez wydatków na realizację zadań z zakresu koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, wyniosły 41 790 036 tys. zł, z czego na realizację przez gminy zadań dotyczących świadczenia wychowawczego - 62 319 tys. zł, na realizację świadczeń wychowawczych przez ZUS - 40 250 473 tys. zł, w tym na obsługę świadczeń wychowawczych - 58 646 tys. zł, na realizację świadczeń wychowawczych przez ZUS w ramach Funduszu Pomocy - 1 477 137 tys. zł, w tym na obsługę świadczeń wychowawczych - 21 923 tys. zł, na finansowanie zadań związanych z dodatkiem wychowawczym, dodatkiem do zryczałtowanej kwoty i dodatkiem w wysokości świadczenia wychowawczego - 7 tys. zł, na rozwój Centralnej Aplikacji Statystycznej i administrowanie nią - 100 tys. zł.
W 2023 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, bo to ZUS obsługuje świadczenie i program ˝Rodzina 800+˝, a w 2023 r. - ˝Rodzina 500+˝, złożono 5300 tys. wniosków o przyznanie świadczenia wychowawczego i te wnioski dotyczyły 8100 tys. dzieci. Przeciętna liczba dzieci uprawnionych do świadczeń w 2023 r. w ramach programu ˝Rodzina 500+˝ wyniosła 6900 tys., w tym 51 400 dzieci w pieczy zastępczej. To podkreślam, bo bardzo często są potem pytania, które państwo do nas kierują, jak to wygląda w zakresie dzieci, które znajdują się w systemie pieczy zastępczej. Zarówno przeciętna miesięczna liczba wypłaconych świadczeń, jak i wydatki na finansowanie programu ˝Rodzina 500+˝ były zbliżone do wartości z roku 2022. Warto podkreślić, że pomimo już kilkuletniego funkcjonowania programu niestety w 2023 r. wskaźnik zasięgu ubóstwa skrajnego ogółem wzrósł o 2 punkty procentowe w stosunku do roku poprzedniego i osiągnął wartość 6,6%. W latach 2016-2022 wskaźnik ten przyjmował wartość pomiędzy 4,2% a 5,4%, więc tutaj niestety mieliśmy do czynienia z takim wzrostem.
W kampanii wyborczej w 2023 r., po wyborach parlamentarnych z 15 października 2023 r., politycy Prawa i Sprawiedliwości straszyli opinię publiczną, utrzymywali, że wypłata świadczenia będzie ograni czona bądź będzie wstrzymana, ale to właśnie od 1 stycznia 2024 r. bez żadnych problemów, bez najmniejszych ograniczeń czy opóźnień świadczenie jest wypłacane w nowej, wyższej kwocie: 800 zł miesięcznie na każde dziecko. Podniesienie kwoty świadczenia z 500 zł do 800 zł miało na celu zwiększenie dochodów rodzin z dziećmi.
Jako wiceministra rządu pana premiera Donalda Tuska chcę w tym miejscu, z mównicy sejmowej, bardzo wyraźnie podkreślić, jeszcze raz i głośno: program 800+ jest już stałym, wieloletnim elementem budżetów domowych polskich rodzin, dlatego będzie kontynuowany w kolejnych latach na takich samych zasadach jak obecnie. Jako koalicja 15 października kompleksowo i systemowo podchodzimy do wsparcia polskich rodzin, dlatego w ciągu ostatnich 12 miesięcy od objęcia rządów wprowadziliśmy kolejne ważne i niezwykle potrzebne programy. Babciowe, które zapowiadaliśmy w kampanii wyborczej, czyli ˝Aktywny rodzic˝, to nawet 1500 zł na dziecko w wieku od 1 roku do 3 lat na organizację opieki nad dzieckiem przez babcię, dziadka, inną bliską osobę czy nianię. W ramach świadczenia ˝aktywnie w żłobku˝ przeznaczamy do 1,5 tys. zł na pokrycie kosztów związanych z pobytem dziecka w żłobku, klubie dziecięcym czy u dziennego opiekuna. Programem ˝Aktywny rodzic˝ objęte są wszystkie dzieci w wieku od 1 roku do 3 lat, stąd przygotowaliśmy także świadczenie ˝aktywnie w domu˝, które zapewni 500 zł miesięcznie każdej osobie, która zdecyduje się samodzielnie zajmować się swoim dzieckiem i pozostać z nim w domu.
Na szeroką skalę budujemy nowe żłobki. Łącznie to ok. 102 tys. nowych miejsc opieki dla dzieci w wieku od 1 roku do 3 lat do końca 2026 r. Tylko w 2024 r. zgodnie z danymi, które właśnie otrzymaliśmy, utworzyliśmy nowe placówki opieki aż w 165 gminach, które do tej pory nie oferowały takiej formy wsparcia i były przez nas definiowane jako tzw. białe plamy, czyli miejsca, gdzie nie było opieki wczesnodziecięcej ani publicznej, ani prywatnej. Rodzice tak naprawdę nie mieli tam wyboru. W 165 gminach zmieniliśmy tę rzeczywistość. Rodzice mają możliwość oddania dziecka do opieki instytucjonalnej i dalej będziemy to rozwijać. Dla porównania nasi poprzednicy utworzyli nowe placówki w 2023 r. zaledwie w czterech gminach, które były białymi plamami. Szanowni państwo, w 2023 r. - cztery gminy, w 2024 r. - 165 gmin. (Oklaski)
Od 1 stycznia 2026 r. w placówkach opieki nad najmłodszymi będą funkcjonowały jednolite standardy jakości opieki, aby każde dziecko niezależnie od miejsca zamieszkania, od zasobności portfela rodziców mogło rozwijać się tak samo, mieć takie same szanse na start i takie same możliwości rozwojowe. Pod koniec 2024 r. ogłosiłam kolejne dwa programy wspierające rozwój opieki wczesnodziecięcej, czyli ˝Aktywne place zabaw˝ oraz ˝Aktywny dzienny opiekun w gminie 2025˝.
W budżecie na rok 2025 zabezpieczyliśmy rekordowe 170 mld zł na politykę społeczną. Wspieraliśmy, wspieramy i będziemy wspierać polskie rodziny, bo dla nas rodzina to nie jest slogan potrzebny do organizacji pikników rodzinnych, by promowali się tam politycy konkretnej partii. Dla nas rodzina to po prostu najlepsza inwestycja w rozwój naszego kraju. Bardzo dziękuję. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia