10. kadencja, 26. posiedzenie, 3. dzień (10-01-2025)
15. punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie Rady Ministrów z realizacji ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci w 2023 r. wraz ze stanowiskiem Komisji Polityki Społecznej i Rodziny (druki nr 704 i 790).
Poseł Joanna Frydrych:
Dziękuję. Pani Marszałek! Szanowna Pani Minister! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Koalicja Obywatelska mam przyjemność przedstawić stanowisko klubu w sprawie sprawozdania Rady Ministrów z realizacji ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci w 2023 r. wraz ze stanowiskiem Komisji Polityki Społecznej i Rodziny, zawarte w drukach nr 704 i 790.
Szanowni Państwo! Program ˝Rodzina 500+˝ został wprowadzony w Polsce w 2016 r. Miał na celu wsparcie rodzin poprzez comiesięczne świadczenia na dzieci. Sztandarowym celem tego programu miał być wzrost liczby urodzeń. Program miał być zachętą dla rodzin do posiadania większej liczby dzieci. Po wprowadzeniu programu ˝Rodzina 500+˝ zaobserwowano krótkotrwały wzrost liczby urodzeń. W 2017 r. liczba urodzeń wzrosła o 20 tys. w porównaniu do 2016 r. W tym miejscu należy również zauważyć i przypomnieć, że rząd Platformy Obywatelskiej i PSL wprowadził od stycznia 2016 r. świadczenie w wysokości 1 tys. zł miesięcznie przysługujące przez okres 1 roku z tytułu urodzenia dziecka dla rodziców, którzy nie mają prawa do urlopu rodzicielskiego. Świadczenie to przysługuje m.in. bezrobotnym, studentom, rolnikom oraz osobom zatrudnionym na umowę o dzieło. Ponadto kobiety urodzone w latach 80., z tych roczników, osiągnęły wiek 30-35 lat, co statystycznie jest momentem, gdy wiele kobiet decyduje się na urodzenie dzieci. Dla wielu kobiet z wyżu demograficznego wiek 30 lat i więcej mógł być momentem, w którym zaczęły realizować swoje plany związane z powiększaniem rodziny. Wnioskować możemy, że wzrost liczby urodzeń w 2017 r. był efektem złożonego splotu demograficznego, jak również polityki dwóch rządów.
W późniejszych latach obserwujemy już duże tempo spadku urodzeń. W 2023 r. liczba urodzeń spadła do rekordowo niskiego poziomu. W 2023 r. urodziło się 272 tys. dzieci. Dla zobrazowania, w 2022 r. liczba ta wynosiła 305 tys. Wskaźnik dzietności, czyli liczba dzieci przypadających na jedną kobietę, nadal oscyluje wokół 1,4-1,5, co nie wystarcza jeśli chodzi o zastępowalność pokoleń.
Niestety, co do realizacji podstawowego celu, jakim był wzrost liczby urodzeń, zabrakło kompleksowego podejścia. Eksperci wskazują, że program nie rozwiązuje strukturalnych problemów związanych z niską dzietnością, takich jak: brak mieszkań, niewystarczające wsparcie dla pracujących rodziców, dostęp do żłobków i przedszkoli czy trudności w godzeniu pracy z wychowaniem dzieci. Tego akurat zabrakło.
Na szczęście 15 października 2023 r. wybory wygrała koalicja demokratyczna. Obecny rząd podchodzi kompleksowo i już funkcjonuje program ˝Aktywny rodzic˝, który wspiera rodziny w łączeniu aktywności zawodowej z wychowywaniem dzieci, jak również zapewnia systematyczny wzrost liczby miejsc żłobkowych. Przypomnę, że rodzicowi, który decyduje się na powrót do pracy po urodzeniu dziecka, przysługuje kwota 1500 zł miesięcznie na zapewnienie opieki dla dziecka.
Program ˝Rodzina 500+˝ tylko w pierwszych latach przyczynił się do zmniejszenia ubóstwa wśród dzieci. Według Głównego Urzędu Statystycznego zaobserwowano spadek wskaźnika skrajnego ubóstwa.
Szanowni Państwo! 2023 r. to ostatni rok rządów PiS i to właśnie rok biedy wśród Polaków. Ostatni raport wskazuje, że ubóstwo w 2023 r. wzrosło do 6,6%, co oznacza, że co 15. Polak żyje w skrajnej biedzie. Oznacza to, że aż 2,5 mln Polek i Polaków żyje poniżej minimum egzystencji, a to z kolei oznacza, że konsumpcja poniżej tego poziomu zagraża ich zdrowiu i życiu. Drastycznie nastąpił wzrost skrajnego ubóstwa wśród dzieci z 5,7% w 2022 r. do aż 7,6% w 2023 r., a o 54% wzrosła bezdomność wśród dzieci. I to rok, drodzy państwo, PiS-u.
Przez 7 lat funkcjonowania tego programu, pomimo ogromnej inflacji i drastycznego wzrostu kosztów życia Polaków, rząd PiS niestety nie waloryzował tej kwoty. Dopiero od stycznia 2024 r. kwotę 500 zł miesięcznie podnieśliśmy do 800 zł. Program 500+ przyczynił się również do spadku aktywności zawodowej wśród kobiet. Niektóre raporty (Dzwonek) wskazują, że tuż po wprowadzeniu tego programu zrezygnowało z pracy lub z poszukiwania pracy ok. 100 tys. kobiet.
Reasumując: cel programu ˝Rodzina 500+˝ związany z poprawą dzietności nie został osiągnięty, jedynie było to wsparcie finansowe dla rodzin, które jest potrzebne. I w tym miejscu zwrócę się do polityków PiS-u z apelem: Przestańcie w końcu kłamać, manipulować i straszyć Polaków, że ktokolwiek ten program zabierze. (Oklaski) Zapewniam, i zapewniła już pani minister Aleksandra Gajewska, że programowi nie zagraża nic, program będzie funkcjonował i środki z programu będą wypłacane, a ponadto jest to już kwota 800 zł miesięcznie.
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Koalicja Obywatelska wnoszę o przyjęcie sprawozdania Rady Ministrów z realizacji ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci w 2023 r. Bardzo dziękuję. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia