10. kadencja, 26. posiedzenie, 3. dzień (10-01-2025)
15. punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie Rady Ministrów z realizacji ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci w 2023 r. wraz ze stanowiskiem Komisji Polityki Społecznej i Rodziny (druki nr 704 i 790).
Poseł Agnieszka Maria Kłopotek:
Szanowna Pani Marszałek! Pani Minister! Wysoka Izbo! Mam przyjemność w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskie Stronnictwo Ludowe - Trzecia Droga zabrać głos w sprawie sprawozdania Rady Ministrów z realizacji ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w 2023 r. wraz ze stanowiskiem komisji.
Niniejsze sprawozdanie, będące realizacją obowiązku wynikającego z przepisu art. 3 ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, obejmuje rok 2023. Klub Parlamentarny Polskie Stronnictwo Ludowe z uwagą zapoznał się ze sprawozdaniem Rady Ministrów dotyczącym realizacji ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci w roku 2023, w szczególności w zakresie programów socjalnych, takich jak ˝Rodzina 500+˝, ˝Dobry start˝ czy inne inicjatywy wspierające polskie rodziny. Doceniamy każde zaangażowanie państwa w realizację polityki społecznej, która wspiera rodziny wychowujące dzieci, a także przeciwdziała ubóstwu i wykluczeniu społecznemu. Programy takie jak ˝Rodzina 500+˝, a następnie 800+ stały się elementem budżetu wielu gospodarstw domowych, poprawiając ich sytuację finansową i zwiększając poczucie bezpieczeństwa.
Od lipca 2019 r. świadczenie wychowawcze miało charakter powszechny i przysługiwało na każde dziecko do ukończenia przez nie 18. roku życia, niezależnie od dochodu rodziny. Jest to kwota wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych i składek na ubezpieczenie społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne. Od 1 stycznia 2024 r. kwota ta została podniesiona do 800 zł. W roku 2023 przeciętna liczba dzieci uprawnionych do świadczenia wyniosła ok. 6,9 mln, w tym 51 400 dzieci w rodzinach zastępczych. Świadczenie wychowawcze realizowane w ramach programu ˝Rodzina 500+˝ przysługuje: rodzicom; opiekunowi prawnemu; opiekunowi faktycznemu dziecka, tzn. osobie faktycznie opiekującej się dzieckiem, jeżeli wystąpiła do sądu opiekuńczego z wnioskiem o przysposobienie dziecka; dyrektorowi domu pomocy społecznej; osobom sprawującym pieczę zastępczą, tj. rodzinom zastępczym, osobom prowadzącym rodzinny dom dziecka, a także dyrektorom placówek opiekuńczo-wychowawczych, regionalnych placówek opiekuńczo-terapeutycznych oraz interwencyjnych ośrodków preadopcyjnych - na dzieci, które nie ukończyły 18. roku życia.
Niestety program, który był pilotażowym programem Prawa i Sprawiedliwości mającym poprawić dzietność, nie przyczynił się do wzrostu liczby urodzeń. W roku 2023 r. wydatki z budżetu państwa na realizację tego programu to kwota ponad 41 790 036 tys. zł.
Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego chce zwrócić uwagę na kilka kluczowych kwestii, które wymagają dalszej analizy i działań.
Brakuje dostatecznej efektywności w osiągnięciu celów demograficznych. Program ˝Rodzina 500+˝ miał być jednym z elementów polityki prorodzinnej wpływających na wzrost liczby urodzeń. Niestety wskaźniki demograficzne nie uległy istotnej poprawie, a prognozy demograficzne nadal są bardzo niepokojące. Należy przeanalizować, czy sam transfer finansowy wystarczy, czy konieczne są dodatkowe działania, takie jak zwiększenie dostępu do żłobków i przedszkoli oraz elastyczne formy pracy dla rodziców. W ciągu 25 lat wartość współczynnika dzietności w Polsce kształtowała się na poziomie między 1,2-1,3, natomiast w ubiegłym roku, 2023 r., wartość współczynnika była rekordowo niska - 1,17. Należy podkreślić, że niska dzietność nie jest zjawiskiem charakterystycznym wyłącznie dla Polski.
Jednocześnie obserwujemy, że rosnące koszty realizacji programów socjalnych znacznie obciążają budżet państwa. Dobrze byłoby przeprowadzić ocenę skuteczności wydatkowanych środków i poszukać bardziej zrównoważonych rozwiązań, które nie będą generowały nadmiernego długu publicznego.
Dostrzegamy również niedostateczne wsparcie na obszarach wiejskich i w mniejszych miejscowościach. W naszym przekonaniu szczególną uwagę należy poświęcić rodzinom z obszarów wiejskich, gdzie dostęp do usług publicznych, takich jak edukacja, ochrona zdrowia czy transport, jest ograniczony. Pomoc finansowa jest ważna, ale konieczne są również inwestycje w infrastrukturę i rozwój lokalny, które przyczynią się do poprawy jakości życia. Należy pamiętać, że polityka socjalna to nie tylko świadczenia pieniężne. Potrzebujemy w Polsce kompleksowego podejścia, które łączy wsparcie finansowe i inwestycje w usługi publiczne, rozwój edukacji i ochrony zdrowia oraz promowanie równowagi między życiem zawodowym a rodzinnym.
W związku z powyższym klub Polskiego Stronnictwa Ludowego wnosi o przeprowadzenie dogłębnej analizy skuteczności programów socjalnych, opracowanie długoterminowej strategii demograficznej i zwiększenie inwestycji w usługi publiczne i infrastrukturę, szczególnie na terenach wiejskich. Podkreślamy, że Polskie Stronnictwo Ludowe zawsze będzie wspierało rozwiązania (Dzwonek), które przyczyniają się do poprawy jakości życia polskich rodzin. Jednocześnie będziemy pilnować racjonalnego gospodarowania środkami publicznymi i zwiększania efektywności działań państwa. Dziękuję bardzo. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia