10. kadencja, 27. posiedzenie, 1. dzień (22-01-2025)
7. punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o poselskim projekcie uchwały w sprawie upamiętnienia bohaterów Rewolucji 1905 roku w 120. rocznicę jej wybuchu (druki nr 911 i 944).
Poseł Sprawozdawca Krzysztof Piątkowski:
Szanowna Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! 120 lat temu rozpoczęły się wydarzenia, które trwale wpisały się w naszą historię jako rewolucja 1905 r. Był to czas wielkich napięć społecznych, gospodarczych i politycznych, będących konsekwencją rosyjskiego ucisku, pogarszających się warunków życia robotników oraz narodowych aspiracji Polaków. Rewolucja ta, choć ogarnęła całe Imperium Rosyjskie, miała na ziemiach polskich unikalny charakter, będąc walką nie tylko o prawa pracownicze, ale także o wolność i godność narodu.
Przez 2 lata trwania rewolucji przez ziemie polskie przytoczyło się niemal 7 tys. strajków, w których udział wzięło około 3,5 mln osób. Były to działania o skali i determinacji, które do dziś budzą podziw. Łódź, będąca wówczas przemysłowym sercem Polski, stała się symbolem walki zarówno o lepsze warunki pracy, jak i o wolność. W czerwcu 1905 r. doszło tam do dramatycznych wydarzeń znanych jako powstanie łódzkie. Robotnicy, mimo ogromnych represji i brutalnych działań carskich wojsk, odważnie stanęli do walki, która pochłonęła setki ofiar. Nie sposób nie wspomnieć o ogromnej ofierze, jaką ponieśli uczestnicy tych wydarzeń. Na stokach warszawskiej cytadeli i w więzieniach w całym Królestwie Polskim wykonywano wyroki śmierci na tych, którzy mieli odwagę przeciwstawić się carskiej władzy. Ich ostatnie słowa: ˝Niech żyje wolna Polska˝ wybrzmiewają dziś jak testament, który wypełniliśmy, odzyskując niepodległość w 1918 r.
Wśród tych bohaterów byli zarówno anonimowi robotnicy, nauczyciele i działacze społeczni, jak i osoby, które zapisały się na kartach historii, tak jak Józef ˝Montwiłł˝ Mirecki, Stanisław Okrzeja czy późniejsi twórcy niepodległej Polski: Józef Piłsudski, Tomasz Arciszewski, Walery Sławek, Aleksander Prystor czy Aleksander Sulkiewicz. Ich odwaga i determinacja, aby walczyć zarówno o prawa socjalne, jak i o wolność narodową, są przykładem niezwykłego poświęcenia.
Szanowni Państwo! Jako poseł sprawozdawca pragnę podkreślić, że uchwała, nad którą dziś debatujemy, została zaakceptowana przez Komisję Kultury i Środków Przekazu, a jej treść wzbogacona o istotne poprawki zgłoszone przez parlamentarzystów. Uchwała ta spotkała się z szerokim uznaniem niemal wszystkich opcji politycznych, choć z przykrością stwierdzam, że pojawiły się także głosy krytyki, które trudno określić inaczej niż jako ahistoryczne i świadczące o braku elementarnej wiedzy. Zarzut, w tym przypadku pana posła Suskiego, że rewolucja 1905 r. była jedynie ruską rewolucją, świadczy o głębokim niezrozumieniu jej charakteru oraz o lekceważeniu faktów historycznych. Przypomnijmy: to nie rosyjscy komuniści, tak jak twierdził pan poseł, lecz polscy bohaterowie, którzy płacili najwyższą cenę, ginęli na szubienicach z rąk carskich oprawców, walczyli o wolność i sprawiedliwość. To właśnie ich postawa, pełna odwagi i determinacji, sprawiła, że walka o prawa socjalne przerodziła się w walkę o niepodległość.
Rewolucja 1905 r. była wydarzeniem, które swoim charakterem przypomina ruch ˝Solidarności˝ z 1980 r. Tam również na pierwszy plan wysuwały się żądania bytowe, ale ostatecznie działania te doprowadziły do przełomu politycznego i odzyskania wolności. Oba te wydarzenia ukazują, że siła i determinacja społeczeństwa może zmieniać losy historii.
Apeluję do wszystkich parlamentarzystów, zarówno tych, którzy popierają uchwałę, jak i tych, którzy mają wątpliwości, aby dostrzegli znaczenie rewolucji 1905 r. dla naszej historii. To nie tylko element naszej przeszłości, ale także źródło inspiracji i dowód na to, jak wiele możemy osiągnąć wspólnym wysiłkiem.
Niech przyjęcie tej uchwały będzie naszym hołdem dla bohaterów tamtych dni - zarówno tych znanych z imienia i z nazwiska, jak i tysięcy anonimowych, którzy poświęcili życie, abyśmy dziś mogli żyć w wolnej Polsce. Bardzo dziękuję. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia