10. kadencja, 27. posiedzenie, 1. dzień (22-01-2025)

7. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o poselskim projekcie uchwały w sprawie upamiętnienia bohaterów Rewolucji 1905 roku w 120. rocznicę jej wybuchu (druki nr 911 i 944).

Poseł Kamil Wnuk:

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Drodzy Rodacy! Stoisz na ziemi stolicy czerwonego Zagłębia, Sosnowca, czerwonego nie od nienawiści, negacji wartości religijnych i narodowych, ale czerwonego z miłości do Boga i ojczyzny - tymi słowami 14 czerwca 1999 r. ówczesny biskup sosnowiecki Adam Śmigielski przywitał Ojca Świętego w Sosnowcu. Przez wiele lat rewolucja 1905 r. przedstawiana była jako walka robotników z białą Rosją. Miała mieć tylko charakter socjalny. Często i chętnie była wykorzystywana przez komunistyczną propagandę. A jak było naprawdę? Czas odkłamać te fakty i powiedzieć, dlaczego i po co wybuchła rewolucja 1905 r.

    Rewolucja w 1905 r. była pierwszą sytuacją, w której powstanie wyszło od robotników i łączyło zarówno hasła socjalne, jak i niepodległościowe. Najefektywniejszymi ośrodkami rewolucji w Polsce, na terenach Polski, bo wtedy Polska była pod zaborami, były Łódź i Zagłębie Dąbrowskie. Siłą sprawczą robotniczych wystąpień była Polska Partia Socjalistyczna Józefa Piłsudskiego, która w swoim programie łączyła hasła socjalne z niepodległościowymi. Pierwsze masowe wystąpienia w regionie rozpoczęły się 1 lutego 1905 r.

    Warto wrócić trochę do historii. Po powstaniu styczniowym ruchy niepodległościowe w Polsce zostały niemalże całkowicie zniszczone. To był ponury okres rusyfikacji, germanizacji, zsyłek powstańców na Syberię. Polacy przeszli od romantycznych powstań do pozytywistycznych działań, pracy u podstaw wśród robotników. Dzięki temu świadomość znaczenia niepodległości Polski była większa.

    Rewolucję poprzedził strajk powszechny, który rozpoczął się 1 lutego 1905 r. w Sosnowcu. Pracę porzucili robotnicy wszystkich zakładów pracy w Sosnowcu, Dąbrowie Górniczej, Będzinie i Czeladzi. Odbyło się wiele pochodów i manifestacji. Największa odbyła się 5 lutego w Sosnowcu. Uczestniczyło w niej 50 tys. mieszkańców. Podczas wiecu wybrano komitet strajkowy, w skład którego weszli przedstawiciele PPS-u, Socjaldemokracji Królestwa Polskiego, ale także prawicowej Narodowej Demokracji oraz bezpartyjni Polacy. Strajk robotników popierało niemalże całe polskie lokalne społeczeństwo, także cała inteligencja, młodzież szkolna i mieszczaństwo.

    Tak wyglądała zima i wiosna 1905 r. Rewolucja wróciła na tereny Zagłębia Dąbrowskiego jesienią, po manifeście cara Mikołaja II z 30 października 1905 r. 31 października ludność w Sosnowcu oraz sąsiednich miejscowościach Zagłębia Dąbrowskiego wyszła na ulice. Stanęły wszystkie kopalnie, huty i fabryki. Pochód składający się z kilkunastu tysięcy mieszkańców ruszył w kierunku Będzina z zamiarem uwolnienia (Dzwonek) z tamtejszego więzienia więźniów politycznych. Powstała Republika Zagłębiowska. Na 10 dni mieszkańcy Zagłębia Dąbrowskiego odzyskali wolność. To było tylko 10 dni wolności miejscowej ludności, ale głównym hasłem tak naprawdę była niepodległość. Ludność oczekiwała, że wraz z niepodległością poprawią się warunki bytowe i socjalne społeczeństwa. W tamtych czasach dla ludności Polska była główną wartością.

    Z tego miejsca niezmiernie dziękuję wnioskodawcom tejże uchwały. Polska 2050 popiera ten projekt. Cześć i chwała bohaterom!

Przebieg posiedzenia