10. kadencja, 27. posiedzenie, 1. dzień (22-01-2025)

7. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o poselskim projekcie uchwały w sprawie upamiętnienia bohaterów Rewolucji 1905 roku w 120. rocznicę jej wybuchu (druki nr 911 i 944).

Poseł Tadeusz Samborski:

    Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Polskie Stronnictwo Ludowe - Trzecia Droga, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, popiera projekt uchwały w sprawie upamiętnienia bohaterów rewolucji 1905 r. w 120. rocznicę jej wybuchu. Pragniemy tą uchwałą uczcić tych, którzy w sposób czynny i ofiarny wyrazili stanowczy sprzeciw wobec absolutystycznego reżimu carskiego i manifestowali polską tożsamość narodową, domagając się także lepszych warunków życia i godnej pracy. Autentyzm, spontaniczność i determinację uczestników tych wydarzeń potwierdzają niektóre dane statystyczne. Przez ziemie polskie przytoczyło się ok. 7 tys. strajków, w których udział wzięło ok. 3,5 mln osób. Do pozytywnych skutków wydarzeń rewolucyjnych w latach 1905-1907 zaliczyć należy wprowadzenie języka polskiego do szkół prywatnych i urzędów gminnych oraz rozwój ruchu spółdzielczego, powstanie stowarzyszeń i organizacji zrzeszących Polaków.

    My, ludowcy nie możemy nie zauważyć, że wydarzenia rewolucyjne w miastach, czyli m.in. w Warszawie, Łodzi, Częstochowie czy w Białymstoku, spowodowały swoiste przebudzenie wsi polskiej, czego wyrazem był bunt 1,3 tys. gmin wiejskich. Rewolucja 1905 r. stymulowała też powstawanie ugrupowań politycznych w środowisku wiejskim Królestwa Polskiego. To właśnie wtedy, w listopadzie 1905 r. powstał Polski Związek Ludowy. W 1906 r. powstał Związek Młodej Polski Ludowej. Warto przypomnieć, że chłopi polscy spoza zaboru rosyjskiego, np. z Galicji byli prekursorami solidarności z prześladowanymi przez carat uczestnikami rewolucji. Przejawiała się ona m.in. w organizacji masowej zbiórki pieniędzy na rzecz poszkodowanych rewolucjonistów, a inspirował tę akcję sam Wincenty Witos. Warto odnotować, że rewolucja 1905 r. ukształtowała ideowo nowe pokolenie Polaków, które odegrało kluczową rolę w procesie odzyskiwania niepodległości w 1918. To m.in. z tego względu wielu historyków rewolucję 1905 r. określa mianem czwartego powstania narodowego.

    Mając na uwadze powyższe przesłanki oraz fakt, że wielu uczestników przypłaciło życiem swój udział w rewolucji, wśród nich są Józef Mirecki ps. Montwiłł i Stefan Okrzeja, Klub Parlamentarny Polskie Stronnictwo Ludowe - Trzecia Droga popiera projekt uchwały, która jest wyrazem hołdu wszystkim ofiarom i bohaterom, którzy zaznali nieszczęścia syberyjskiej katorgi lub ponieśli śmierć na stokach Cytadeli Warszawskiej i w innych miejscach kaźni. Dziękuję bardzo.

Przebieg posiedzenia