10. kadencja, 27. posiedzenie, 1. dzień (22-01-2025)

7. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o poselskim projekcie uchwały w sprawie upamiętnienia bohaterów Rewolucji 1905 roku w 120. rocznicę jej wybuchu (druki nr 911 i 944).

Poseł Joanna Lichocka:

    Bardzo dziękuję, pani Marszałek. Przepraszam za spóźnienie, w Warszawie są duże korki.

    (Głos z sali: Obrady trwają już od rana.)

    Proszę państwa, rewolucja 1905 r. była właściwie naszym kolejnym powstaniem, powstaniem, które zjednoczyło wszystkie środowiska: zarówno lewicowe, jak i - wbrew temu, jak chcą to widzieć posłowie z Konfederacji - prawicowe, tylko działały one w różnych obszarach i miały różne cele. Jeśli chodzi o PPS, to, jak wiemy, 28 stycznia minie 120 lat od decyzji Józefa Piłsudskiego o powszechnym strajku. Tego samego dnia zapadła decyzja o równie powszechnym, obejmującym całe królestwo, strajku szkolnym. To dało efekt w postaci wielkiego nacisku społecznego na carat, nacisku, który zaprocentował liberalizacją w wielu sprawach. Przywrócono język polski do szkół - szkoły prywatne mogły wykładać w języku polskim, a w szkołach państwowych język polski mógł być jako jeden z przedmiotów. Powstała macierz szkolna, setki bibliotek, setki czytelni. Były w to także zaangażowane środowiska Narodowej Demokracji. Narodowa Demokracja walczyła wtedy o autonomię, nie o niepodległość - taki był cel Romana Dmowskiego - ale w wyniku również rewolucji 1905 r. przedstawiciele Narodowej Demokracji mogli zasiadać w rosyjskiej Dumie. Ta możliwość powstała w wyniku rewolucji 1905 r. Mówimy tutaj o działaniach na ziemiach polskich, zaangażowaniu społeczeństwa polskiego ponad podziałami.

    (Poseł Bronisław Foltyn: Nie było Polski.)

    To był jakby wstęp do Solidarności, pierwszy taki masowy ruch obejmujący strajki robotnicze, działania bojowe - przypomnę o PPS-ie, organizacji bojowej. To dlatego wielu namiestników moskiewskich straciło życie. Zostało, mówiąc językiem nowoczesnym, wyeliminowanych przez naszych bojowników. Dzięki naszej konsekwentnej narodowej sprawie, która się pojawiła w wyniku działań w latach 1905-1907, carat się cofnął, nastąpiła amnestia, zwolniono tysiące więźniów z carskich więzień, mnóstwo ludzi wróciło z Sybiru. Tak jak już mówiłam, wrócił język polski, również do urzędów gminnych. Chłopi, inteligencja, ziemiaństwo czy robotnicy mieli wspólną sprawę, która uświadomiła nam, że możemy wspólnie walczyć o niepodległość. Oczywiście były środowiska, które tego nie chciały, ale one zostały zmarginalizowane. Historia o nich raczej milczy. (Dzwonek) Natomiast to, żeby pamiętać o 1905 r. jako naszym kolejnym powstaniu, kolejnym kroku do odzyskania niepodległości, jest tym bardziej ważne, im bardziej była ta historia zakłamywana przez komunistów, przez PZPR, które zawłaszczało tę tradycję. Dlatego Polacy tak mało o tym wiedzą. Warto poprzeć tę uchwałę, warto przywrócić pamięć o polskich bohaterach z 1905 r. Dziękuję bardzo. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia