10. kadencja, 27. posiedzenie, 1. dzień (22-01-2025)

Oświadczenia.

Poseł Zbigniew Dolata:

    Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Gdyby zapytać Polaków o symbol sowietyzacji po 1945 r., to większość pewnie miałaby kłopot z odpowiedzią na takie pytanie, bo rzeczywiście trudno jest podać jeden taki symbol. A takim symbolem powinno być spalenie gnieźnieńskiej katedry przez wojska sowieckie 23 stycznia 1945 r. Jutro będziemy obchodzić rocznicę tego dramatycznego wydarzenia, kiedy 3 dni po wkroczeniu wojsk sowieckich do Gniezna Sowieci ustawili czołg na gnieźnieńskim rynku i ostrzelali katedrę, doprowadzając do pożaru i zniszczenia tej kolebki polskiej państwowości, miejsca koronacji pierwszych królów Polski.

    Praktycznie od razu rozpoczęło się zakłamywanie prawdy o tym wydarzeniu. Tak jak kłamstwo katyńskie było (Dzwonek) fundamentem PRL-u, ale skończyło się wraz z upadkiem tego podporządkowanego Związkowi Sowieckiemu tworu, tak kłamstwo o spaleniu katedry, kłamstwo gnieźnieńskie trwało znacznie dłużej. Trwało aż do 2010 r. Były różne oblicza tego kłamstwa: najpierw przemilczano, potem było kłamliwe informowanie o zdarzeniu, bez wskazania sprawców, a 20 lat później przesunięto datę tego wydarzenia z 23 stycznia na 21 stycznia, podobnie jak w przypadku kłamstwa katyńskiego, kiedy datę śmierci polskich oficerów z 1940 r. przesunięto na 1941 r., żeby nie można było tego przypisywać Stalinowi i Związkowi Sowieckiemu. Ta narracja trwała przez długie lata PRL-u, aż do - tak jak powiedziałem - 2010 r., czyli do III Rzeczypospolitej. Dopiero po odkryciu zdjęć, które klatka po klatce pokazały, jak Sowieci spalili katedrę, co miało miejsce w 2010 r. - Wojciech Śmielecki znalazł zdjęcia wykonane przez swojego ojca - dopiero wtedy zaczęło się odkłamywanie tej historii. Wtedy wspomniany już Wojciech Śmielecki, Bogumił Bielecki, który nakręcił trzy filmy o tym wydarzeniu: ˝Spalenie katedry˝, ˝Ratowanie katedry˝ i potem ˝Odbudowa katedry˝, oraz Marek Szczepaniak napisali książkę, którą tutaj mam: ˝Podpalenie katedry gnieźnieńskiej w 1945 roku˝. W tych działaniach odkłamujących brałem udział również ja. Dzisiaj mamy w końcu prawdę o tym wydarzeniu, które - jeszcze raz podkreślę - powinno być symbolem sowietyzacji, przestrogą i znakiem tego, jak Sowieci uderzyli w samo serce polskości, w gnieźnieńską katedrę.

    Jutro o godz. 18 w tejże katedrze odbędzie się msza święta w intencji tych, którzy katedrę ratowali, potem odbudowywali. Następnie będzie konferencja naukowa zorganizowana przez Instytut Pamięci Narodowej, archiwum archidiecezjalne, centrum edukacyjno-historyczne. Będzie to przybliżenie tych wydarzeń i przedstawienie prawdy o tym, co Sowieci zrobili z gnieźnieńską katedrą. Oddajmy hołd tym wszystkim, którzy katedrę ratowali, odbudowywali, bo na to po prostu zasługują. Dziękuję bardzo. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia