10. kadencja, 27. posiedzenie, 2. dzień (23-01-2025)

10. i 11. punkt porządku dziennego:

   10. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia (druk nr 948).
   11. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 949).

Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam dziś zaszczyt przedstawić dwa rządowe projekty ustaw: projekt ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia oraz projekt ustawy o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

    Obu tym projektom przyświeca wspólny cel: bezpieczna przyszłość polskiej pracy. Na bezpieczeństwo to składa się stabilna sytuacja pracowników, nowoczesne formy wsparcia pracodawców, skuteczna pomoc w poszukiwaniu zatrudnienia zarówno dla osób bezrobotnych, jak i tych dążących do zmiany miejsca pracy czy uzupełnienia kwalifikacji.

    Przyszłość pracy i polskiego rynku pracy to także wyzwania: rozwój nowych technologii, w szczególności sztucznej inteligencji i technologii cyfrowych, zmiany kulturowe i stylu życia, przemiany demograficzne skutkujące coraz większą liczbą osób starszych w społeczeństwie, osób, których potencjał będzie bezcenny, ale jego zagospodarowanie zależne będzie od możliwości sprostania przez rynek pracy potrzebom pracowników w starszym wieku.

    Polska jest tych wyzwań świadoma, świadomy jest ich rząd, świadome jest ich Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Dlatego właśnie w ramach trwającej polskiej prezydencji w Unii Europejskiej wskazujemy na przyszłość pracy i nowoczesny rynek pracy jako na kluczowe aspekty bezpieczeństwa Europy.

    Oba omawiane dziś projekty ustaw odpowiadają na główne wyzwania stojące przed polskim rynkiem pracy. Oba, choć w różnym zakresie, w sposób kompleksowy będą regulować rynek pracy i zapewniać bezpieczeństwo pracowników i pracodawców i wspierać bezpieczeństwo państwa.

    Pierwszy projekt dotyczy rynku pracy i służb zatrudnienia. Prawo to ma zastąpić ustawę o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, która to ustawa była tworzona ponad 20 lat temu i w ciągu tych lat była nowelizowana już ponad 200 razy. Przez te 2 dekady polski rynek pracy zmienił się nie do poznania. Kiedy obowiązująca dziś ustawa wchodziła w życie, bezrobocie oscylowało w okolicach 20%, a osób bez pracy było ponad 3 mln. Dziś wskaźnik bezrobocia wynosi 5,1% i jest niemal najniższy wśród państw członkowskich Unii Europejskiej, a liczba osób bez pracy spadła do poziomu ok. 780 tys. Jak widać, jesteśmy dziś w zupełnie innej rzeczywistości, a założenia, na których opierała się ustawa z 2004 r., są już po prostu nieaktualne.

    Znaczne zmniejszenie się bezrobocia w ostatnich latach oraz wiążące się z tym wyzwania sprawiły, że przepisy tej ustawy przestały przystawać do społeczno-gospodarczej rzeczywistości. Pojawiły się za to nowe wyzwania, za którymi państwo po prostu do tej pory nie nadążało.

    Nowy projekt wprowadza rozwiązania odpowiadające na te nowe i bieżące zadania rynku pracy, na aktualne potrzeby osób bezrobotnych, osób poszukujących pracy oraz pracodawców. Pozwala urzędom pracy lepiej przygotować się na wyzwania związane z koniecznością dostosowania rynku pracy do zielonej, cyfrowej i srebrnej, czyli demograficznej, transformacji. Urzędy pracy, kojarzone do tej pory głównie z problemem bezrobocia, ta ustawa przenosi w XXI w.

    Od lat mówi się w różnych gremiach o potrzebie zwiększenia efektywności urzędów pracy, o nowych rozwiązaniach, ale przede wszystkim o skróceniu czasu poszukiwania pracy. Rozwój technologii powoduje, że powstają nowe zawody, a pracownicy muszą nabywać nowe umiejętności, konkurując często z algorytmami i automatami.

    Wciąż niezagospodarowany jest potencjał aktywnych i chcących pracować seniorów czy osób z niepełnosprawnościami. Urzędy pracy mogą i muszą odegrać w procesie poszukiwania zatrudnienia kluczową rolę poprzez realizację aktywnej polityki rynku pracy.

    Ważnym zadaniem pozostanie realizacja programów aktywizujących zawodowo osoby bezrobotne oraz programów wsparcia dla przedsiębiorców pozwalających na utrzymanie miejsc pracy. Chcemy wręcz zwiększyć zaufanie do urzędów pracy i poczucie bezpieczeństwa osób, które pracy poszukują, i osób bezrobotnych. Stawiamy także na wzrost satysfakcji pracodawców we współpracy z urzędami pracy dzięki kierowaniu do nich osób zmotywowanych do podjęcia pracy.

    Drugi z kolei z omawianych dziś projektów ustaw dotyczy warunków dopuszczalności powierzenia pracy cudzoziemcom na terenie Rzeczypospolitej. Jej podstawowy cel to także zapewnienie bezpieczeństwa: po pierwsze, bezpieczeństwa polskim pracownikom, tak aby nie musieli obawiać się utraty zatrudnienia i nieuczciwej konkurencji, po drugie, pracownikom przybywającym do Polski spoza jej granic, tak aby uchronić ich przed naruszaniem ich praw, po trzecie, przedsiębiorcom, którzy szczególnie w warunkach niskiego bezrobocia mierzą się z niedoborami pracowników i potrzebują jasnych, przyjaznych i przejrzystych zasad możliwości korzystania z kadr z zagranicy.

    Obecne prawo regulujące te kwestie należy pilnie uporządkować i urealnić, tak aby niemożliwe do powtórzenia były bulwersujące nadużycia związane z legalizowaniem pobytu pracowników z zagranicy w Polsce podczas rządów naszych poprzedników. Wizy wówczas były rozdawane nielegalnie, masowo, bez zachowania odpowiednich procedur i z narażeniem bezpieczeństwa Polski oraz wszystkich państw strefy Schengen. Wszystko wskazuje na to, że polskie wizy można było dostać za łapówkę, a proceder ten trwał przez lata. Tych, którzy do tego dopuścili, należy pociągnąć do odpowiedzialności, to jest oczywiste. Ale oprócz tego potrzebne są także zmiany systemowe uniemożliwiające podobne nadużycia w przyszłości.

    Nasza ustawa to przywrócenie elementarnego bezpieczeństwa i kontroli. Nowe przepisy pozwolą na ograniczenie wyłudzeń zezwoleń na pracę w celu wjazdu na terytorium strefy Schengen, tym samym w bardziej efektywny sposób będą zapewniać bezpieczeństwo w Polsce. Ustawa wprowadza skuteczne narzędzia do walki z nieuczciwym procederem uzyskiwania i wykorzystywania polskich dokumentów legalizujących pracę cudzoziemców. Procedury mają być dostępne tylko i wyłącznie dla osób, które chcą realnie podjąć pracę w Polsce, a nie w jakichkolwiek innych celach.

    Praca cudzoziemców łączy się z pewnymi wyzwaniami, naprzeciw którym wychodzi projekt, nad którym dziś procedujemy. Ta sytuacja wymaga wprowadzenia jasnych zasad zatrudniania cudzoziemców w sposób przemyślany i zrównoważony. Projekt ustawy odpowiada na te potrzeby, proponując rozwiązania, które mają na celu usprawnienie procedur związanych z zatrudnianiem cudzoziemców. Jednocześnie zapewniamy, że ten proces nie będzie zagrażał interesem polskich pracowników. Wszystkim pracownikom w naszym kraju należą się te same prawa, a my chcemy i będziemy je chronić. Nie może być tak, że nieuczciwi pracodawcy wykorzystują obecność pracowników z zagranicy do nielegalnego zaniżania poziomu wynagrodzeń czy warunków pracy i nieuczciwej konkurencji z przestrzegającymi prawa przedsiębiorcami.

    Nowe przepisy mają na celu także przeciwdziałanie tworzeniu się równoległego rynku pracy dla cudzoziemców, takiego w najcięższych i najgorzej płatnych sektorach polskiej gospodarki. Regulacje ograniczą nadużycia towarzyszące zatrudnianiu cudzoziemców, takie jak zaniżanie wynagrodzeń czy wyzysk, które często odbijają się negatywnie nie tylko na zagranicznych pracownikach, ale też wypychają polskich pracowników z rynku pracy. Nie ma zgody na wyzysk, nie ma zgody na wypychanie ludzi do szarej strefy. Zła praca nie może wypierać dobrej pracy. Prawo musi chronić wszystkich uczciwie pracujących, zarówno cudzoziemców, jak i Polaków, a także ich uczciwych pracodawców. Ma chronić polski rynek pracy przed szarą strefą, dumpingiem płacowym i obniżaniem standardów, wyzyskiem i nieuczciwą konkurencją.

    Podsumowując, przed nami debata nad niezwykle istotnymi dla polskiego rynku pracy projektami, debata o przyszłości pracy w Polsce - przyszłości, która może być, a dzięki m.in. tym projektom ustaw będzie dobra, świetlana i przede wszystkim bezpieczna. Dziękuję. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia