10. kadencja, 28. posiedzenie, 1. dzień (05-02-2025)

3. punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym, ustawy o zdrowiu publicznym oraz niektórych innych ustaw (druk nr 981).

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Jarosław Neneman:

    Pani Marszałek! Szanowni Państwo! Mam przyjemność przedstawić państwu ustawę, która kończy proces dużych zmian w zakresie opodatkowania papierosów, czyli substancji bardzo, ale to bardzo szkodliwej. Mówię: papierosów, ale mówimy o bardzo szeroko rozumianych wyrobach zawierających nikotynę.

    Pierwsza część tych zmian dokonała się późną jesienią. Od marca tego roku stawki na wyroby, które poprzednio były obłożone akcyzą, wzrosną. Papierosy w Polsce nadal będą jednymi z najtańszych w Europie, ale ta podwyżka jest dość istotna.

    W drugiej części proponujemy następujące zmiany. Chcemy objąć akcyzą wyroby, które do tej pory nie są objęte akcyzą. Mam tu na myśli np. saszetki nikotynowe czy też tabakę. Inną kategorią będą wyroby nowatorskie. W tej chwili wyroby nowatorskie podgrzewane, tzw. nowatorskie, bo ta nazwa jest chyba trochę na wyrost, w tej chwili tylko te wyroby podgrzewane, które są na bazie tytoniu, są opodatkowane, natomiast te, które mają nośnik w postaci np. herbaty czy innych źródeł i są nasączone nikotyną, nie są opodatkowane. To oczywiste niedopatrzenie ustawodawcy i to niedopatrzenie tą ustawą próbujemy naprawić.

    No i wreszcie rzecz kluczowa, tj. opodatkowanie wyrobów jednorazowych. Uprzedzając, jak sądzę, państwa pytania, czytając gazety i czując ten oddech lobbystów na plecach, chcę powiedzieć, że papierosy jednorazowe, mówiąc kolokwialnie, jednorazówki nie są wcale zdrowszą alternatywą dla tradycyjnych papierosów. Proszę takich argumentów nie przedstawiać. Jednorazówki są po prostu sposobem na zarabianie pieniędzy i wciąganiem, szczególnie młodzieży, w nałóg nikotynowy. Tak proszę na to patrzeć. Mamy na to dowody. Wiemy, jak to działa. Duży biznes, bardzo duży biznes, bardzo duże pieniądze. Nie jest też prawdą - odpowiadam, uprzedzając pewnie państwa pytania - że jedno urządzenie będzie trzykrotnie opodatkowane.

    Odnośnie opodatkowania urządzeń jednorazowych i wielorazowych, to zdecydowaliśmy się na opodatkowanie wszystkich urządzeń, mówiąc w skrócie, w uproszczeniu, do wapowania. Dlaczego? Żeby uniknąć problemów definicyjnych, co jest urządzeniem jednorazowym, a co urządzeniem wielorazowym. Pomysłowość branży nie zna granic i za chwilę mielibyśmy urządzenia jednorazowe, które udawałyby wielorazowe. Dlatego proponujemy opodatkowanie urządzeń jednorazowych w sposób, o którym zaraz opowiem, i urządzeń wielorazowych. Urządzenia jednorazowe, czyli popularne jednorazówki, z nikotyną i bez nikotyny, które można kupić praktycznie wszędzie w tysiącu smaków, w chwili obecnej są opodatkowane akcyzą, ale ta akcyza ma bardzo, ale to bardzo niski poziom. Dostępność cenowa jednorazówek jest ogromna. Młodzież, dzieci mają praktycznie nieograniczony dostęp do tego. Formalnie ten dostęp jest ograniczony, ale proszę spojrzeć na ulice i zobaczyć te kłęby dymu, które się unoszą za młodzieżą, a czasami nawet za dziećmi.

    W przypadku urządzeń jednorazowych, w których już dzisiaj jest nikotyna, w których już dzisiaj jest płyn, czasami bez nikotyny, które dzisiaj są objęte akcyzą, proponujemy, żeby nie trzeba było naklejać drugiego znaku akcyzy, dołożyć 40 zł, bo taka jest wysokość tej stawki, o której mówię. W przypadku urządzeń wielorazowych, w których nie ma płynu, po prostu będzie opodatkowane urządzenie.

    Pewnie państwo spotkali się z argumentem, że chcemy pozbawić, o czym już mówiłem, możliwości korzystania z tańszych, zdrowszych alternatyw. Nie jest to prawda. Nadal będzie można korzystać z innych wyrobów. Nadal papierosy tradycyjne będą najdroższymi wyrobami na rynku, z wyjątkiem jednorazówek.

    W tej ustawie jest jeszcze inna drobna zmiana. Ona dotyczy ustawy o zdrowiu publicznym, dotyczy tzw. podatku cukrowego. Tam przez niedopatrzenie naszych poprzedników był błąd w przepisach sankcyjnych, mianowicie chodzi o sankcję za niezapłacenie podatku. Mówię w pewnym uproszczeniu, żeby było łatwiej zrozumieć, w czym tkwi problem. Jeśli ktoś miał zapłacić 100 zł podatku, a zapłacił 90 zł, sankcję miał od 100 zł. Tymczasem sankcja powinna dotyczyć tego, czego się nie zapłaciło. Tę lukę prawną, ten błąd prawny w oczywisty sposób poprawiamy. Są już wyroki sądu, które mówią, że tak nie można robić. Zmiana, o której mówię teraz, jest całkowicie niekontrowersyjna i jest korzystna dla podatników.

    Terminy wejścia w życie. Projekt, który państwu dzisiaj przedstawiam, składał się kiedyś z dwóch osobnych projektów. W tym pierwszym projekcie, nad którym zaczęliśmy procedować nieomal rok temu, w przypadku którego chodzi o opodatkowanie saszetek oraz podgrzewanych wyrobów bez tytoniu, ale z nikotyną - mieliśmy to uzgodnione z branżą dużo, dużo wcześniej - są trochę dłuższe terminy wejścia w życie. Natomiast w przypadku jednorazówek, o których branża dowiedziała się w lipcu tamtego roku, termin jest następujący: od 1 lipca wchodzi obowiązek podatkowy, przez 2 miesiące można wyprzedawać jednorazówki. Mówię oczywiście w uproszczeniu. Pamiętajmy o tym, że mówimy o urządzeniach jednorazowych i wielorazowych. Jednorazówki będzie można wyprzedawać jeszcze przez 2 miesiące wakacyjne. Od 1 września wszystkie wyroby, które pojawią się na rynku, będą musiały być oznaczone znakiem akcyzy, będzie musiała ta akcyza być zapłacona. Ten system jest dość szczelny, żeby nie powiedzieć: szczelny. System znaków akcyzowych w Polsce jest systemem szczelnym, co oznacza, że tak naprawdę od przyszłego roku szkolnego młodzież będzie miała o wiele bardziej utrudniony dostęp w sensie ekonomicznym do tego wyrobu, a nie czarujmy się - młodzież jest głównym adresatem tych wyrobów.

    Bardzo liczę na rzeczową dyskusję i bardzo też państwa proszę, byście pamiętali, że nie mówimy o opodatkowaniu telefonów, masła, samochodów. Mówimy o opodatkowaniu wyrobu, który jest po prostu trucizną. Dziękuję.

Przebieg posiedzenia