10. kadencja, 28. posiedzenie, 1. dzień (05-02-2025)
3. punkt porządku dziennego:
Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym, ustawy o zdrowiu publicznym oraz niektórych innych ustaw (druk nr 981).
Poseł Wioleta Tomczak:
Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Od 10 lat gwałtownie i nieustająco rośnie sprzedaż elektronicznych papierosów jednorazowych - na całym świecie o 116%, w Polsce o 200%. Tylko w 2023 r. sprzedano w naszym kraju 100 mln e-papierosów, które trafiły do 1,5 mln użytkowników, w tym do 21% chłopców i aż do 23% dziewcząt w wieku 13-15 lat.
Zmiany w przepisach przygotowane przez Ministerstwo Zdrowia wprowadzają zakaz sprzedaży e-papierosów dzieciom i młodzieży i niestety nie są wystarczające. Specjaliści zdrowia publicznego są zgodni co do tego, że zauważalne zmniejszenie poziomu używania produktów dostarczających nikotynę wymaga zdecydowanego działania w obszarze, na który państwo ma decydujący wpływ - podwyższenia ich ceny. Biznes nikotynowy nie będzie chciał tracić zysków, więc koszt wyższej akcyzy przerzuci na konsumentów, a to przynajmniej dla części z nich stanie się barierą przed zakupem.
Nikotyna, czyli substancja narkotyczna, silnie uzależniająca, trwale uszkadza rozwijający się mózg dzieci i młodych dorosłych. Wpływa negatywnie także na psychoneurologiczny rozwój płodu, noworodka i dziecka, jeżeli e-papierosów używa kobieta w ciąży. Musimy zdać sobie sprawę my w tej Izbie, jak i media - tutaj apel do przedstawicieli mediów i opinii publicznej - że nie jest prawdą, że wprowadzenie wysokiej stawki podatku akcyzowego od tych produktów spowoduje wzrost konsumpcji tradycyjnych papierosów. O ile udało się wypracować regulacje dotyczące zakazu stosowania smaków i aromatów w tradycyjnych papierosach, o tyle w odniesieniu do produktów jednorazowych i elektronicznych producenci i sprzedawcy koncentrują się jeszcze mocniej na wabieniu młodych odbiorców pięknymi opakowaniami, kolorowymi produktami i owocowymi, słodkimi aromatami. Lobbyści działający na zlecenie producentów i dystrybutorów e-papierosów manipulują i dezinformują, jakoby te produkty były mniej szkodliwe dla zdrowia. Nie ma żadnej zdrowszej alternatywy dla palenia tradycyjnych papierosów. Każda forma spożywania nikotyny ma negatywny wpływ na zdrowie.
Szanowni Państwo! W jednym e-papierosie znajduje się ekwiwalent nikotyny odpowiadający 60 papierosom tradycyjnym. Ale taka właśnie fałszywie pozytywna narracja przyczyniła się do rozpowszechnienia tych produktów wśród nieletnich. W tzw. liquidach są substancje kardiotoksyczne, a podgrzewacze tytoniu przedłużają uzależnienie. Wszystkie te produkty są obarczone wysokim ryzykiem zdrowotnym.
Jeżeli ktoś ma wątpliwości co do przedstawianych przeze mnie jako specjalistkę zdrowia publicznego i wiceprzewodniczącą sejmowej Komisji Zdrowia danych, to zachęcam do odsłuchania konferencji ˝Tytoń i alkohol - czy one rządzą nami, czy my zarządzimy nimi?˝, która odbyła się dokładnie tydzień temu tutaj, w Sejmie Rzeczypospolitej, pod patronatem honorowym marszałka Sejmu Szymona Hołowni.
Szanowni Państwo! Procedowany dziś rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym, ustawy o zdrowiu publicznym oraz niektórych innych ustaw jest ważnym i odważnym krokiem w kreowaniu prozdrowotnej polityki publicznej. Państwo nie może kierować się wyłącznie zyskiem. Rząd koalicji 15 października zaciągnął w tej sprawie publiczne zobowiązanie wobec mieszkańców Polski, żeby troszczyć się nie tylko o dochody budżetu państwa, ale przede wszystkim o ich zdrowie i przyszłość. Ministerstwo Finansów wzięło na siebie ciężar odpowiedzialności, która powinna ciążyć na wszystkich resortach i całym rządzie, a także całej klasie politycznej. Wzrost podatków na wszystkie produkty dostarczające nikotyny powinien iść w parze ze wzrostem podatków na tradycyjne papierosy i tak właśnie się dzieje. Wprowadzenie akcyzy na produkty dotąd nieuregulowane ustawą o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych jest rozwiązaniem doraźnym i w opinii klubu Polska 2050 powinniśmy odpowiedzialnie dążyć do ich całkowitej delegalizacji. Podejmując dziś pierwsze kroki legislacyjne, opodatkowujemy urządzenia i ich części, żeby utrudnić obejście akcyzy. Pamiętajmy, że często produkty, których dotyczy procedowany dziś projekt ustawy, wykonane są z plastiku, a baterie litowo-jonowe w nich (Dzwonek) wykorzystywane mają niski wskaźnik biodegradowalności. Wyroby tytoniowe i e-papierosy są obecnie drugim źródłem zanieczyszczenia odpadami plastikowymi na świecie.
Wierzymy, że Ministerstwo Finansów jest partnerem w dyskusji o zmianach w prawie dotyczącym zdrowia publicznego, bo nieetyczne zyski z akcyzy nigdy nie przewyższą rzeczywistych kosztów zdrowotnych, społecznych i ekonomicznych wynikających z używania tych produktów. Dziękuję bardzo. (Oklaski)
(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Krzysztof Bosak)
Przebieg posiedzenia